Logarchie

 Dit woord kwam ik tegen in een boek van Stephen Fry; volgens hem betekende het: regeren op basis van rationaliteit. Het woord kwam voor in het hoofdstuk over koning Oedipus, het overbekende verhaal van de Griekse koning wiens leven verward wordt door de voorspellingen van het orakel van Delphi. Weet u nog: de voorspelling dat de koning van Thebe zal worden gedood door zijn eigen zoon. Prachtige tragedie van de Griekse tragedieschrijver Sophocles, gebaseerd op oeroude mythes. Koning Oedipus regeerde zijn land voorbeeldig; een logarchie aldus Stephen Fry. Ik heb daar over zitten mijmeren de afgelopen dagen; hoe zou ik me een logarchie, regeren op basis van rationaliteit voor kunnen stellen? 

De ze week heb ik ook de oude TV serie op basis van het boek "In Europa" van Geert Mak bekeken; fascinerend; ik heb de hele serie vrijwel in één ruk uitgekeken. En dan zie je de verschillende regeringssystemen achter elkaar op het toneel in Europa verschijnen en elkaar op leven en dood bevechten.
Voor die tijd natuurlijk de Franse revolutie waarbij de monarchie werd vernietigd, met als gevolg de expansie van Frankrijk onder Napoleon en verbreiding van het "Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap", maar wel met militaire hand opgelegd. Daarmee werden de kaarten voor Europa in een eerdere eeuw geschud. In 1870 de overwinning van het gloednieuwe Duitsland, verwordend tot een veroveringsoorlog waarin Elzas Lotharingen Duits werd en daarmee de aanzet tot de grote tweespalt tussen Frankrijk en Duitsland, voer voor de twee wereldoorlogen. De ideologie van het communisme, in 1917 een staatsmonopolie scheppend, maar in beginsel een "iedereen voor iedereen" ideaal moest gaan betekenen. Na de bloedige WO I kwamen in Italië en Duitsland het fascisme tot grote bloei en het nationaal socialisme, een uiteindelijk duivels systeem dat louter op vernietiging uit was. 
En deze week heb ik mij ook met stijgende verbazing ingelezen over de fascinerende tijd van de Internet bubble: Het boek "Nina", met hoofdpersoon Nina Brink die destijds de eerste internet bubble heeft moeten aanschouwen met het bedrijf World Online. Een boek dat inzicht geeft in handelen in tijden van schijnbare overvloed. Er wordt gesproken over miljoenen persoonlijke verdienste alsof het normaal is en niet alleen van Nina hoor. Anderzijds heb ik ook een dik boek gelezen over de lotgevallen van de familie Fentener van Vlissingen, waarin wordt beschreven hoe op integere en intelligente wijze een groot samenhangend conglomoraat van bedrijven wordt opgebouwd; solide en uiteindelijk ook veel geld opleverend, niet alleen voor de familie maar ook voor alle betrokkenen. 
Maar wat ik nou zou moeten verstaan onder Logarchie en hoe ik het zelf vorm zou willen geven kan ik niet doen conformeren aan de menselijke geest. Wij blijven toch gewoon - ik citeer de door mij zeer bewonderde geleerde Robbert Dijkgraaf - een bijzondere diersoort met grote apenhersenen, en daarmee gewoon behept met puur biologische eigenschappen die vrij vertaald vooral neerkomen op hebzucht en macht. Geldt niet voor iedereen hoor; diversiteit hoort zeker bij de biologie anders was evolutie niet mogelijk.
Logarchie kan niet in een vrije samenleving. Een kort experiment dat wel heel goed heeft uitgewerkt maar veel menselijk leed heeft meegebracht betreft de beslissing van Deng Xiaoping die geconfronteerd werd met het feit dat de Chinese bevolking sneller groeide dan het BNP. Hij besloot tot de 1-kind politiek. Heeft economisch bijzonder goed uitgewerkt. Logarchie zal waarschijnlijk inderdaad slechts mogelijk zijn binnen de grenzen van een dictatuur, een ouderwetse monarchie met noodzakelijkerwijs een verlicht despoot aan het roer die zich laat adviseren door een keur aan deskundigen. Misschien ook een beetje het Romeins model in de tijd van de republiek, zeker als het moeilijk werd en er een dictator werd gekozen.
Hier in het schatrijke westen van de wereld worden we heden geconfronteerd met de pandemie van het Corona virus waardoor de economie wordt terug gedraaid. Zou in het kader van de milieudoelstellingen hard nodig zijn. Maar nu las ik in de krant een conclusie die feitelijk omgekeerd is hieraan; men ziet de gedwongen teruggang van de economie vooral als een voorbode van wat er gaat gebeuren als de milieumaatregelen verder doorgang zouden vinden. 
En inderdaad, zonder ratio de economie terugdraaien met ellende moet worden voorkomen; in een logarchie wordt erover nagedacht en wordt een samenhangend plan - op tijd!! - tot stond gebracht. In een logarchie is geen plaars voor kort gewin, korte termijn politiek, nationalisme e.d. Maar hoe dan wel? Ik zou het niet weten. Maar er zijn groter geesten dan ik har har.