Cosmos

 Reflections on the different degrees of enjoyment presented to us by the aspect of nature and the study of her laws
Met deze zin begint Alexander von Humboldt zijn magnus opus "Cosmos" en die zin spreekt mij zo aan; de schoonheid van de natuur, gewoon wanneer je door een bos loopt of nog veel sterker, wanneer je door de bergen loopt geeft zo'n vreugde;maar ook het bestuderen van natuurlijke processen zoals ik tijdens mijn studie biochemie en vooral in de 10 jaren dat ik wetenschappelijk onderzoek mocht doen gaven mij zo'n intens genoegen. De eerste keer dat ik een levercoupe onder het microscoop zag; de prachtige structuren in zo'n cel, later ook in het electronen microscoop en met virussen die hun eigen biotoop hadden gemaakt binnen een cel. De patronen die weefselkweek van kippenembryo fibroblasten maakten; een schoonheid waar je bij eerste blik verbaasd over bent; de regelmaat die als vanzelf ontstaat.
Mede geïnspireerd door Goethe heeft Humboldt, aldus Andrea Wulf in haar onvolprezen biografie van deze grote wetenschapper een blik op de natuur die zowel wetenschappelijk als gevoelsmatig is; dat spreekt mij bijzonder aan.

Militaire dienst

 Gisteren, op weg naar de zuivelboerderij reed mij een jong stel tegemoet, hand in hand op de fiets; heerlijk zo'n pril jong stelletjes, een jaar of 15, 16 en smoorverliefd, zoals dat, althans in mijn jonge jaren normaal was. Tegenwoordig zie je het maar zelden; zo'n jongen met zijn arm om de schouders van het meisje, of zoals dit jonge stel lekker samen op de fiets. Emancipatie? Ik weet het niet, maar denk wel eens dat dat eeuwige gamen van die jongens op de computer, de spanning van het "vechten", oorlogje spelen in space game alle fysiologische elementen, die de biologische interesse voor de andere sexe uitmaken een beetje zijn ondergesneeuwd.
Anderzijds speelt, zo maakte Roos mij duidelijk heden een signaal van grote frustratie onder jonge mannen; misschien iets minder jong dan de 16 jaren als hierboven geschetst, maar toch nog in de studententijd. Zie je zo'n troep eensgezind geklede "heren" aan een gezamenlijk diner zitten en luisterend naar onzinnige, beschamende woorden van een tafelpraeses; het incident waarin de vrouw tot meerdere malen aan toe wordt geduid tot iets wat ik hier niet aan het scherm ga toevertrouwen. Ik heb het over het Amsterdams studenten corps, "vroegig" een vereniging waarvoor men respect had; nu minder denk ik, als het corps al niet ontbonden gaat worden.
Overigens was het vroeger ook niet altijd rozengeur en maneschijn; ik denk aan het incident op het Centraal Station waarbij mariniers, eveneens jonge mannen - die nog wel onder de wapenen waren - onderling georganiseerd de nozems te lijf gingen omdat deze onverlaten de meisjes van deze jonge mannen lastig vielen wanneer zij hun verloofdes hadden uitgezwaaid op zondagavond, wanneer die terug moesten naar de kazerne. Ik kan mij niet herinneren of "de maatschappij" het de mariniers kwalijk nam of er eigenlijk wel mee instemde dat zij deze onverlaten een lesje hadden geleerd. Zij namen het in ieder geval wel op voor hun vrouwen.
Wat is nu het opmerkelijk verschil tussen de huidige jonge man en die mariniers? Zou die militaire dienst van "vroegig" dan toch pas een "echte man" van je maken? Dat zei men destijds wel trouwens: "je diensttijd maakt een echte man van je!" Ik weet het niet; het disciplineert wel in ieder geval.

Verbazingwekkend

 Terwijl voor- en tegenstanders van de intensieve (Melk)veehouderij over elkaar heen buitelen; terwijl onze democratie kraakt onder het geweld van de boerenberoepsgroep, stond vanmorgen pront op de voorpagina van de Trouw een foto waarin "onze vorst" met een glas melk proost met een tweetal hotemetoten van een firma die apparatuur levert voor de melkindustrie; lust je nog peultjes. Mede de enorme investeringen die gepaard gaan met de toenemende intensiviteit van de landbouw vormen de  oorzaak van de problematiek.
Ik spreek zeker geen waarde oordeel uit over het boerenbedrijf; van kinds af aan is dat mij zeer dierbaar geweest. Ik heb na mijn werkzaam leven de gelegenheid ook aangegrepen om gedurende twee winters in de stal van onze lokale zuivelboerderij te helpen met vrijwilligerswerk; heerlijk die stallucht; fijn tussen de koeien!
De twee hoogtij dagen in mijn jeugd waren de bezoeken aan de boerderij van oom Aart, destijds veehouder met landbouw, kippen en een paar varkens, wat we destijds gemengd bedrijf noemden en tegenwoordig waarschijnlijk "keuterboertje". Een zandweg verbond de boerderij in de omgeving van Nijkerk met het wegennet; een beek herinner ik mij nog, braamstruiken, lisdodden en vooral natuurlijk de inpandige koeienstal, het kippenhok, het varkenshok, kalfjes, een paard op stal en die heerlijke landlucht. Naarmate ik ouder werd bleef het buitengebied, het boerenland me trekken; ik was gek met de natuur; eendennesten zoeken, in de heldere slootjes kijken op je buik liggend naar de visjes, torren en de schoonheid van de onderwaterplanten. In mijn tienerjaren met Lien achterop de brommer het Noord Hollandse boerenland verkennen en vaak lopend weer terug omdat de brommer het niet meer deed. Lammetjes, huppelend in het voorjaar, weidevogels, luidruchtig om je heen vliegend. Nog later met vriend Dick aan de wandel, niet alleen in de Alpen, maar ook en vooral in Nederland. Ik herinner mij nog goed een wandeling bij Alphen aan de Rijn; we staken een dijk over en daar achter was een weiland en een enorme herrie van weidevogels, grutto's, kieviten, tureluurs en wat er zoal verder vloog en piepte. 
Maar allengs werd dat allemaal minder; geen bloemen meer in de velden en heel weinig vogels meer en minder insecten. Zelfs geen koeien meer in de weilanden maar gemaaide weilanden als biljart-lakens; de koeien werden op stal gevoerd met vers gemaaid gras. Schaalvergroting alom, grote investeringen als melkrobots, enorme stallen en daarmee ook de weg terug versperrend. Hoe ons voorheen zo mppoie platteland is verworden tot een onaangenaam, saai en emissie producerend industriegebied wordt op ironische wijze beschreven in dit pamflet.
En nu zijn we dan als maatschappij behoorlijk vastgelopen; een altijd betrouwbare bevolkingsgroep loopt te hoop tegen de door ons zelf gekozen volksvertegenwoordigers en doet dat door de haar inmiddels beschikbare technische middelen gewelddadig in te zetten; dit loopt volledig uit de hand. Ik hoop van harte dat we er als gemeenschap uit gaan komen, maar ik vraag me af welke kant de weegschaal uit zal slaan. Ik wens de betrokkenen veel wijsheid.
En met onze koning zou ik willen zeggen: "Proost!", of was dit gebaar van heden in de krant weer "een beetje dom?".

Beetje verward

 

Zo'n trein met nieuwe auto's verwart mij

Vanavond rond een uur of acht zat ik op een bankje bij het korenveld wat voor me uit te peinzen. Op de vraag die ik vandaag kreeg "hoe het met me gaat" heb ik naar waarheid geantwoord: "ik ben een tevreden en dankbaar mens"; inderdaad kijk ik met tevredenheid naar mijn leven van heden en verleden; en op 74 jarige leeftijd heb je niet zo gek veel toekomst meer en daar zit ik ook niet mee.
Waar ik wel mee zit is toch wel de rare instabiele situatie in de wereld; zowel internationaal als nationaal is het zo onrustig om het maar eens eufemistisch te zeggen. Ondanks de aankomende klimaatellende, die toch ons aller zorg zou moeten zijn (al meer dan 50 jaar overigens) wordt er oorlog gevoerd, rijden er steeds meer auto's op de weg met meestal slechts 1 persoon met 500 kg ijzer om zich heen, vliegt men meer dan ooit en neemt vrijwel niemand een persoonlijk besluit om het eens wat minder te doen. Daarnaast lijkt ons politiek stelsel ook in crisis; anarchie alom zowel vanuit de Corona opstandigen als de boeren voelen zich zodanig in de hoek gezet dat er een onwaarschijnlijke spanning is opgebouwd. Tja, dat zit me allemaal niet lekker.
En dan schiet me altijd een lied te binnen, nu "misschien wordt het morgen beter, maar het wordt toch nooit goed", en ik heb geen idee van wie dat is. Even kijken of het op Youtube staat. CornelisVreeswijk dus!

Brutaal?

 Bij het heideveldje in "mijn bos" staat sinds enkele jaren een bankje; ik zit daar graag wat te peinzen en vaak ook te praten met anderen die van dit openbaar meubelstukje gebruik willen maken. Onlangs nog zat ik daar en kwam een oudere dame vragen of ze bij me mocht zitten; natuurlijk mocht dat; ik ga altijd expres een beetje aan de kant zitten zodat het anderen duidelijk mag zijn dat ik het bankje niet voor mezelf wil gebruiken.
Nu met die warme dagen is dat bankje voor mij een welkome zit na een eerste vijf kilometer van huis. En zo ook een dezer dagen; ik had m'n 5 kilometertjes achter de rug en zag dat er al iemand op het bankje zat. Ik ging er heen en zei: "even uitpuffen hoor", en zag dat de meneer die er al zat aan het telefoneren was; "nou ja, geen praatje dus", dacht ik nog, maar tot mijn verrassing richtte de heer zich enigszins geïrriteerd naar mij en zei tot mijn stomme verbazing: "ik voer een privé gesprek"; kennelijk dacht hij dat ik zat mee te luisteren en toen ik wat verbaasd afwachtte van "wat nu?", stond hij boos op en zei: "u bent wel brutaal", mij verbluft achter latend. 
Na enige tijd liep ik verder en daar stond genoemde heer nog steeds te telefoneren net als al die mensen in de trein tegenwoordig; toch ook vaak persoonlijk denk ik har har. 
Ik liep te peinzen wat er toch een misverstanden over niets kunnen ontstaan; als joviale Amsterdamse bejaarde jongen had ik zo'n reactie niet voor mogelijk gehouden. "Misschien iets voor Beatrijs", die een rubriek heeft in de Trouw waarin je dergelijke maatschappelijke probleempjes kunt voorleggen aan deskundig oordeel. Zo'n bankje is toch voor algemeen gebruik en kun je toch niet reserveren?! Dat alleen al. 

Prachtige compositie

 Ruim 20 jaar geleden hebben Roos en ik de eerste schreden op het pad van het componeren gezet. Aanleiding was enerzijds onze gezamenlijke liefde voor het lied en inspiratiebron toch vooral de pracht van het Luxemburgse landschap waar wij regelmatig wandelden. In het voorjaar had je daar zo'n witte pracht van sleedoorn langs de paden. Roos kon niet alleen zingen, maar ook goed dichten en produceerde een twaalftal, vaak prachtige gedichten. Ik had het op mij genomen om die gedichten te voorzien van bijpassende piano begeleiding; had ik nog nooit gedaan, maar wonderlijkerwijze inspireerden de teksten van Roos' gedichten mij direct tot melodieën, echter, het uitwerken daarvan tot partituren was voor mij een hels karwei; kon ik goed piano spelen, daar had ik de grootste moeite om e.e.a. omgekeerd ook vast te leggen. En naar mijn aard, gaf ik het dan ook op. Een enkel lied had ik van begin tot eind uitgewerkt, maar de meeste heeft Roos toen uitgewerkt en tot partituren gemaakt. Die zijn ook uitgevoerd tijdens de openbare viering van haar 50e verjaardag; bravo! zeg ik nu tegen onszelf tegen de achtergrond van wat er sinds die tijd allemaal is gebeurd. Roos is namelijk doorgegaan met componeren, heeft les genomen en heel veel energie en creativiteit tentoon gespreid.
Vandaag liet zij mij een nieuwe serie liederen horen die mij vaag bekend voorkwamen van de geluiden die zij aan haar elektronisch op de computer vastgelegde partituren kon ontlokken; ik heb de grootste moeite om die elektronische geluiden cerebraal om te zetten tot muziek, laat staan tot gezongen liederen. Maar nu had ze van een aantal nieuwe liederen de repetitie resultaten van zangeres en pianist; ik was zeer onder de indruk en kon niet anders dan met dit resultaat enorm prijzen; ze is een echte liedcomponist geworden! 

Tekort aan zuurstof

 Hoe oud zal ik geweest zijn? Precies weet ik het niet maar ik moet toen toch al enig chemisch besef hebben gehad want ik maakte me er een beetje zorgen over dat we door het verbranden van kolen de zuurstof uit de atmosfeer gebruikten en dat we die voor onze ademhaling nodig hadden. Kennelijk had ik er geen idee van dat de hoeveelheid zuurstof in onze dampkring zo ontzettend groot was; 20% van de atmosfeer bestaat uit zuurstof. En weet u hoe die is ontstaan? Waarschijnlijk denkt u door de planten die CO2 omzetten nodig hebben voor hun groei en daarbij zuurstof afscheiden. Dat is slechts gedeeltelijk waar; de meeste zuurstof is in de miljarden jaren die de aarde oud is gemaakt door bacteriën, de stromatolieten die groeiden in ondiepe delen van de zeeën en in die onmetelijke hoeveelheid tijd de atmosfeer enorm hebben veranderd; vrije zuurstof was er nog niet voordat die micro organismen aan de productie begonnen en daardoor een enorme uitsterving veroorzaakten onder de micro-organismen die niet tegen dit agressieve gas konden. 
Later begreep ik dat de verbranding van kolen en olie de hoeveelheid zuurstof niet in gevaar zouden brengen omdat daar enorm veel van was maar in de jaren zeventig vernam ik dat de CO2 die bij die verbranding vrijkomt een broeikas effect heeft en dat daardoor het klimaat zou veranderen. 
Aanvankelijk verwachtte ik dat er ontwikkelingen op gang zouden komen om alternatieve mogelijkheden van energie ontwikkeling, met name zon en wind - op gang zouden komen en dat er gewerkt zou worden aan opslag van energie, maar weinig tot niets van dat al. Tevens dacht ik dat het niet zo'n vaart zou lopen en dat het lang zou duren, maar dat is inmiddels wel onjuist gebleken; we zitten nu middenin de aanloopfase en het gaat nog veel erger worden. Hitte, droogte, stormen, overstromingen en daardoor vluchtelingen, hongersnood, oorlog en alle andere paarden van de apocalyps. 

Het is een wonder

 

Snoek, foto Hans van Zummeren

Enkele tientallen jaren geleden heb ik mij verdiept in complexiteit; zoals het woord al zegt, een complexe aangelegenheid. Complexe systemen hebben tal van eigenschappen onder de zinspreuk:"alles hangt met alles samen". In de biologie is daar zeker sprake van, denk maar aan de ecologische systemen waarbij van micro-organisme tot de hoogste praedator in samenhang met de geologie en de meteorologische omstandigheden met elkaar samenhangen. Wat ik als voorbeeld nog vaag weet te herinneren waren de grote meren van Friesland, destijds nog grote waterplassen met helder water, waterplanten, vissen in allerlei soorten, algen, watervlooien en de snoek als de belangrijke praedator, Watervlooien aten de algen, de algen hadden zonlicht nodig, de vissen aten de watervlooien en de snoek at de vissen. Dat was in het kort het systeem zo'n beetje in een notendop. Natuurlijk complexer met de voedingsstoffen die uit de poep van alle dieren weer in het systeem terug kwam en ongetwijfeld een rol voor bacteriën en bacteriofagen etc. De waterplanten zorgden voor de schuilplekken voor de vissen die daardoor en doordat de watervlooien de algen opvraten was er voldoende licht om de waterplanten te doen groeien die op hun beurt weer de zuurstof leverden voor de dierkens. Dit evenwicht had honderden jaren voor prachtige natuurgebieden zorg gedragen totdat de intensievere landbouw en landbouwgif het evenwicht verstoorden. 
Gevolg was dat de watervlooien de alg niet meer in bedwang konden houden, waardoor het water troebel werd, waardoor de waterplanten onvoldoende licht ontvingen en de snoek zijn prooi niet meer kon bejagen. In plaats van de snoek kreeg de brasem een belangrijke rol in dit nieuwe evenwicht; deze soort woelt in de grond om voedsel te verkrijgen en vertroebelt het water daarbij nog meer. Het eindresultaat is dat van onheldere meren, waarvan wellicht nog steeds sprake is. 
Destijds zijn allerlei pogingen gedaan om de oude situatie te herstellen; zelfs als de aanvankelijke oorzaak van het omslaan van het evenwicht, c.q. landbouwgif en overmatige bemesting, werden weggenomen als factoren herstelde zich het oude evenwicht niet.
En nu naar de titel van deze blog. Ik verwonder mij er heel sterk over hoe een toch relatief kleine invloed onzerzijds, d.w.z. de 1.1 graad verhoging van de gemiddelde temperatuur op aarde zo'n enorme invloed heeft op de meteorologische omstandigheden. Lokaal gebeuren de verschrikkelijkste dingen; enorme overstromingen, wervelstormen van ongekende afmetingen, droogte perioden die zelden optraden.
Dat het de tienduizend jaar die het holoceen inmiddels heeft geduurd zo relatief rustig is geweest is werkelijk een wonder. Ik ben ervan overtuigd dat zelfs als "we" nu zouden stoppen met het verbranden van fossiele brandstoffen deze situatie niet zal wederkeren; maar als we zo doorgaan zullen we zonder twijfel in een apocalyps verdwijnen en naar ik vrees is dat heden gaande; niemand trekt zich wat aan van de ernstige waarschuwingen die ons al vanaf de zeventiger jaren om de oren vliegen. Met pijn in m'n ziel loop ik in het bos hier achter en hoor voortdurend het verkeer in de verte en de vliegtuigen boven; CO2 maken, dat kunnen we, en wel honderd keer zo veel als alle vulkanen bij elkaar?!
Doet me in de verte denken aan wat ik "vroegig" wel eens tegen m'n zonen zei: "het enige dat jij goed kunt is van goed eten stront maken", een uitdrukking die ik niet zelf bedacht had hoor, maar die wel van toepassing is op het gedrag van Homo sapiens sapiens, de wijze mens die van het prachtige holoceen een puinhoop maakt en daarbij de eigen habitat ten gronde richt. Het holoceen; een wonder van meteorologisch evenwicht in een buitengewoon complex systeem, moeder aarde; adieu.

Gewoon in de berm

 

Natuur in Wijhe

Vorige week, tijdens een van onze wandelingen in de buurt van Kempten in Beieren hebben we van die fraaie plekken gezien waar nog een keur aan verschillende planten stond te midden van die steriele, door de landbouw gedomineerde landerijen. Vaak  aan de rand van de weg in een berm die niet vergiftigd of begraasd was, maar gewoon z'n biologische gang had kunnen gaan. De natuur is feitelijk heel veerkrachtig als ze de gelegenheid krijgt; zo zag ik dat ook op het universiteitsterrein hier in de buurt van Bilthoven; op een terrein dat was geëgaliseerd voor verdere bebouwing ontstond feitelijk een ruderaal stuk land dat direct werd begroeid door een keur van bloeiende pionier soorten; voor een deel met ingewaaide zaden maar waarschijnlijk ook met zaden die op een gelegenheid lagen te wachten om te ontkiemen zoals de klaprozen.
Roos stelde mij voor om een avondwandelingetje te maken in een nieuw deel van de wijk in Wijhe waar zij woont. Grappig begon dat in een stuk dat je als bos kunt omschrijven; eikenbomen van zeker meer dan honderd jaar oud en verderop zo'n ruderaal stuk, al dan niet ingezaaid met wilde planten waarvan een groot deel in bloei stond. Ik was er behoorlijk van onder de indruk; de gemeente Wijhe heeft een stel progressieve natuurbewuste beleidsambtenaren aan het werk; ook de stadsarchitectuur acht ik, binnen mijn beperkte kennis daarvan progressief en heeft Wijhe tot een bijzonder aangenaam dorp weten te maken. Maar ook hier; al die auto's; is dat nou echt nodig? Ze staan er vooral erg lelijk te wezen in dit mooie dorpje.
Ik was opnieuw verrast door de snelheid waarop de natuur zich weet te herstellen. Ik heb dat ook op de Stabrechtse heide gezien waar een "alles verwoestende" brand juist een schitterend herstelde natuur mogelijk heeft gemaakt.
Wellicht dat de aarde zich uiteindelijk ook zal herstellen als de mensheid haar destructief gedrag weet in te tomen of als soort verdwijnt.

Beetje uit z'n doen

 

Dat smaakte toch wel

Mijn eerste ervaring op het gebied van huilende kinderen heb ik opgedaan tijdens een bezoek aan een bestuurslid/huisarts van het Huisartsenlab Utrecht waar ik destijds hoofd lab was. Op weg naar ons vakantieadres in Frankrijk deden wij het artsenechtpaar ergens in Noord Limburg aan; ze hadden een zevental kinderen die ergens in de tuin rustig aan het spelen waren terwijl moeder een enorme pan gehaktballen stond te braden, herinner ik mij nog. We dronken koffie en plotseling een enorm gehuil van een van de kinderen, waarop vader en moeder doodgemoedereerd verder gingen met het gesprek. De vader/huisarts zei dat hij aan het huilen direct hoorde dat er niets aan de hand was; slechts de schrik van het vallen was de oorzaak van het ongerief.
Vandaag gingen Roos en ik op bezoek bij Jessica; nog in het kader van de afloop van de housewarming party waar wij door onze vakantieweek geen deel van hadden kunnen uitmaken. Jessica had ons al gewaarschuwd dat Joris moeilijk te hanteren was; hij huilde maar en ze dacht al dat er heel wat aan de hand was. Roos en ik ontmoetten elkaar in Utrecht CS rond half elf en namen daar de snelbus naar Sliedrecht station Baanhoek; vanaf daar is het een half uur lopen naar waar Peter en Jessica nu al enkele weken wonen; ze zijn er in geslaagd om een leuke eengezinswoning te kopen, tegenwoordig geen sinecure; proficiat kids! Aangekomen in Baanhoek liepen we op geleide van - hoe kan het anders - Komoot naar de nieuwe behuizing; tot onze verbazing liep de door deze onovertroffen App aangegeven wandeling door een ontzettend fraai stuk Zuid Hollands polderlandschap; slootjes met eendenkroos, watervogels, rietsigaren, het kon niet op en uiteindelijk terug op de rivierdijk naar Papendrecht, naar de relatief nieuwe wijk waar onze kinderen en Joris nu wonen.
Jessica stond ons al op te wachten en Joris verwelkomde ons inderdaad met luidruchtig gejammer; hij was ook niet van Jessica's schoot te verdrijven en wilde hooguit een paar minuten bij "opa" zitten. Volgens Roos en mij was er weinig aan de hand; het leek meer op algemeen onbehagen dan op daadwerkelijk iets mankeren. Ik opperde dan ook dat hem wellicht een stevige drol dwars zou zitten. Gelukkig viel hij in slaap op Jessica's schoot; ze bracht hem naar z'n bedje zodat wij in alle rust wat met elkaar konden praten tijdens de lunch. Ik had als gewoonlijk een paar sneden rozijnen-notenbrood meegenomen. We bewaarden daarvan een stuk voor Joris; hij lust dat zo graag.
Na een uurtje werd meneer weer wakker en was iets beter aanspreekbaar, maar zette het af en toe weer op een jammeren. Wij gingen er weer vandoor en kregen een app van Jessica dat hij op de valreep nog "dag opa" had gezegd; ook een foto later dat hij aan het krentenbrood zat te knagen met het bericht dat hij ook stevig had gescheten, zij het geen harde drol. Viel allemaal gelukkig nogal mee.
Onderweg stelde ik voor dat ik met Roos mee zou gaan naar Wijhe; helaas had Jessy de afspraak voor morgen moeten afzeggen.

Alexander zag het al

 

Alexander Humboldt, later "von" Humboldt, had een uitzonderlijk groot universeel wetenschappelijk inzicht waarvan Andrea Wulf in de biografie over zijn leven zeer indringend weet te verhalen. Zijn grote bekendheid heeft hij verworven met zijn 5 jarige wetenschappelijke onderzoeksreis door het Zuid Amerikaanse continent. Waar ik nu op wil duiden is dat hij bij die reis al opmerkte wat een onthutsend desastreuze uitwerking het kolonialisme van de westerse mens op dit van nature zo evenwichtig landschap had. In dit geval waren het de Spaanse kolonisten die het land puur voor de winst exploiteerden en een woestenij veroorzaakten en dat met "behulp" van de door Humboldt zo verafschuwde slavernij. Hebzucht was de drijfveer van dit uitbuitingsgedrag dat kennelijk vooral bij de westerse mens was en is ingebakken. Kijk maar eens wat andere koloniale bezetters hebben aangericht in Congo en Nederlands Indië, zoals indrukwekkend werd beschreven door David van Reybrouck in zijn twee epische werken.
Reybrouck noemde het in zijn lezing al dat wij heden de toekomst aan het koloniseren zijn met vergelijkbare gevolgen, het achterlaten van een woestenij; het koloniseren van de toekomst.
Nu heb ik een boek onder handen/ogen met de onheilspellend titel "The uninhabitable earth" van David Wallace-Wells; ik word er helemaal naar van als ik lees wat er kan gaan gebeuren als we niet per direct stoppen met de emissie van CO2 oftewel met het gebruik van fossiele brandstoffen; dat gekke lied: "het is gedaan met die ouwe sopraan", schiet mij telkens te binnen als ik aan de toekomst van de mensheid denk. Ik hoop maar dat de mensheid zijn door Linnaeus toegekende naam: "Homo sapiens sapiens" waar zal kunnen maken maar heb er een hard hoofd in. Ik vrees dat er een uitgewoonde aarde zal resteren net als die door de Spanjaarden uitgewoonde gebieden destijds al in Zuid Amerika. 

Wat een wetenschapper

Na ontbijt en koffie vertrok Roos weer naar Wijhe. Het is voor haar een hele reisweek; donderdag gaan we naar Papendrecht en vrijdag komt Jessy hier bij mij op de flat gezellig bijpraten en eten. 
Al zappend op mijn e-reader kwam ik de biografie van Alexander von Humboldt tegen; een fantastische samenvatting van een bruisend wetenschappelijk leven op heel toegankelijke wijze geschreven door Andrea Wulf. Het boek maakt opnieuw een diepe indruk op mij; ongelooflijk hoe hij in een keur van uiteenlopende wetenschappelijke richtingen de aarde waarneemt; filosofisch maar vooral ook nauwkeurig metend en steeds de juiste conclusies trekkend. Nog ver voor Wegener concludeerde hij al dat Afrika en Amerika ooit aan elkaar vast hebben gezeten; de vorming van de aardkorst door vulkanisme, de samenhang tussen verschillende geologische processen; de evolutie; het is niet te geloven hoe hij op eigen momentum steeds de juiste conclusies trok.
Ik heb er deze dag mee doorgebracht omdat de hitte buiten het niet mogelijk maakte om iets anders te doen dan stil liggend op bed met alle ramen, deuren en gordijnen gesloten niet bewegend te lezen. Was eigenlijk best een lekker dagje al met al. 
Terwijl ik lag te lezen ging af en toe de smartphone. Natuurlijk had ik Hugo gefeliciteerd met zijn 38e verjaardag; 38 jaar geleden was het ook zo zonnig, maar niet zo heet; toen nog geen duidelijke effecten van de klimaatverandering zoals heden. Hij meldde mij dat het de saaiste verjaardag ooit voor hem zou worden. Bij het bezoek aan Londen dit weekend heeft hij Corona opgelopen; al voor de tweede keer begreep ik. Het is een wel verdraaid mutatief virus, net als Influenza. Hij zat in quarantaine in de logeerkamer; arme ziel.
Ik had nog contact met Simon; hij is woonachtig in de buurt van Malaga waar er zo'n hevige bosbrand gaande was. Hij had inderdaad angstige tijd achter de rug; tot op 2 km afstand had de brand gewoed en zij wonen slechts 100 meter van de rand van het bos. Bij ons is het heet, maar daar in Spanje nog een graadje erger. In Italië, de Po vlakte valt de landbouw helemaal om vanwege hitte en droogte; waar gaat dat heen?

Temperatuur management

 

Doorluchten en de gordijnen dicht houden

Had ik zaterdagavond bij thuiskomst alles open gezet om de behoorlijk warme flat wat af te koelen, daar was het zondagmorgen gewoon steenkoud; Roos vertelde me dat het die afgelopen nacht slechts 6 graden was geweest. Ik had gewoon koude benen gekregen; best een lekker gevoel. Maar toen ik 's-middags even een wandelingetje wilde maken in het bos was het gewoon te warm en onaangenaam; had ik in vroeger jaren geen last van, maar nu ben ik snel weer naar huis gegaan om in alle rust de middag door te brengen met lezen.
Ook afgelopen nacht had ik weer alles open gelaten en was het vanmorgen lekker opgefrist in huis. Overdag doe ik alles dicht, inclusief de gordijnen om de warmte buiten te houden. En dat lukt wonderwel; terwijl het buiten tegen de veertig graden wordt, daar wordt het binnen hooguit 27 graden aldus de nauwkeurige thermometer die ik uit de nalatenschap van Roos' vader heb overgehouden.
Roos ging vandaag naar de begrafenis van een oom van haar; ik kon niet mee vanwege verplichtingen in het kader van een RIVM onderzoek naar de werkzaamheid van een meningitis vaccinatie waaraan ik als proefpersoon deelneem. Ze kon gelukkig met haar zus meeterug rijden naar Bunnik zodat ze redelijk snel hier op de flat was. Ik had een ragout gemaakt en diende die op in de bijbehorende bakjes; smullen geblazen.
We hebben op het achterbalkon gezeten totdat de zon onderging en de muggen het Roos lastig begonnen te maken. En weer alles open behalve van de slaapkamer deur en raam. Anders komen de muggen voor hun bloedmaal en dat vinden we niet zo prettig. Kortom, een heel management model har har.

Zandbak voor Emily

 

Emily in de zandbak

Natuurlijk hebben we er als moderne mens met onze almaar voortschrijdende techniek een puinhoop van gemaakt; onze natuurlijke habitat is inmiddels veranderd in een steenwoestijn met snelwegen en fabrieken. Neemt niet weg dat ik erg in mijn schik ben met die moderne communicatiemogelijkheden en ook vreselijk trots op onze soort die nu met de nieuwste ruimte telescopen processen zichtbaar kan maken die miljarden jaren geleden hebben plaatsgevonden. Of iedereen er zo tegenaan kijkt betwijfel ik, maar die wetenschappelijke ontwikkelingen stemmen mij met trots en vanmorgen heb ik er volop van kunnen genieten.
Vroeg in de morgen ging mijn smartphone piepen; een WhatsApp zo te horen. Ik was al heerlijk uitgeslapen en keek wat er aan de hand was; het was Martijn die mij vanuit Indonesië vroeg of ik vandaag gelegenheid had voor een video call. Nou, dat had ik wel en wel direct. Martijn wilde alleen nog een droog hemd aantrekken omdat hij had gefietst in de Indonesische hitte. En even later zaten we - beiden glunderend - met elkaar te video chatten zoals dat heet. Leuk hoor en of je bij elkaar op visite bent. Margot en zelfs de kleine Emily namen af en toe deel aan het gesprek. 

Oogst uit de tuin van Roos

Martijn en ik zijn beiden niet zo van het telefoneren, maar zo af en toe even zo bij elkaar inbreken met een video gesprek is heel iets anders. Je praat heen en weer en je laat wat zien. Het toppunt voor mij was toch wel de kleine Emily, spelend in de zandbak die gewoon in huis staat; overgenomen van andere Europeanen waarvan de kinderen inmiddels te groot waren voor de zandbak. Emily zat heerlijk te spelen en te voelen aan het zand, scheppen en kliederen; prima!
We spraken o.a. over de klimaatverandering en dat het hier zo heet wordt de komende dagen. Ik vroeg of je in zo'n tropisch gebied bij evenaar ook veel merkt en tot mijn verbazing bleek het daar voor het eerst in mensenheugenis te hebben gehageld en wel met hagelstenen zo groot als tennisballen. Hun hulp dacht werkelijk dat de wereld aan het vergaan was zo erg was het. En toen was het echt tijd voor het ontbijt daar aan de andere kant van de wereld die dankzij de moderne techniek wel "om de hoek" lijkt te zijn. Leuk begin van de week na een fijne vakantie.
Even later kreeg ik een WhatsApp van Roos met een foto van "de oogst" uit haar tuin. De afgelopen week zijn de bonen en de bessen stevig aan de groei gegaan met een flinke opbrengst als gevolg. Leuk!

Lekker doortochten

 Heel verstandig waren we gisteravond op tijd naar bed gegaan; de wekker stond op 5.45 uur, het ontbijt zou om 6 uur klaar staan en de bus om 7 uur vertrekken. Keurig tien minuten voor tijd werd ik uitgerust wakker en deed alvast de gordijnen open; Roos heeft altijd wat moeite om de wereld waar te nemen als ze geforceerd wordt wakker gemaakt dus maakte ik een voorzichtige entree voor haar mogelijk. Beetje porren en fluisteren en daar was ze dan. Hup douchen en aankleden en naar beneden voor ons laatste overheerlijk ontbijt. "Nou dat was het dan weer", bedacht ik mij toen ik bij het weggaan nog een lekker chocolade broodje meenam voor onderweg. Boven de rugzak ingepakt, kamer gecontroleerd en daar gingen we weer voor de terugreis. Lijkt zo'n week in het begin eindeloos, daar is zij toch relatief snel weer afgelopen. Onderweg herkende ik punten die we op de heenweg hadden gepasseerd en dan realiseer je je toch wel dat het nog maar kort geleden was; wat is tijd toch een relatief begrip. Toen ik aan tafel sprak met iemand over processen van miljarden jaren zag ik haar al zo onbegrijpend staren, maar dat hangt kennelijk ook samen met ons wat gering inlevingsvermogen waar het tijd betreft. Ik sta daar zo vaak bij stil; ook waar we over geologische processen spreken; het gaat over miljoenen jaren; als soort bestaan wij pas enkele honderdduizenden jaren en de moderne, technologische mens pas enkele honderden jaren. Maar onze impact op onze leefomgeving begint ons de laatste 2 decennia parten te spelen; een flits geologisch gezien.
Maar goed, wij waren onderweg naar huis maar moesten noodgedwongen nog een extra stop maken voor Eindhoven. Dat werd bij een parkeerplaats in NL waar een KFC annex La Place restaurant waren. Stom genoeg had ik La Place niet gezien en togen wij direct naar KFC alwaar we iets zouden nuttigen; moderne techniek alom. Roos probeerde via een touchscreen iets te bestellen; bij het zien van deze mij volkomen vreemde manier van handelen kreeg ik direct vluchtgedrag en zou daar zeker aan hebben toegegeven als ik niet zo nodig had moeten pissen. Nu kreeg ik bij terugkomst een dienblaadje met daarop iets eetbaars dat ik met grote tegenzin naar binnen heb gewerkt. Overigens smaakte het dankzij de fantastische trucs van de voedingsindustrie uitstekend, maar dit zal ik nooit meer meemaken.
We gingen na de verplichte rusttijd van onze chauffeur verder en namen afscheid bij station Eindhoven. De meesten van het gezelschap gingen hier verder al dan niet met de trein, auto of zelfs lopend. Wij gingen samen tot den Bosch; Roos ging verder naar Wijhe en ik met de trein naar station Bilthoven. Ik liep via het bos terug naar huis; fijn om weer in de flat te zijn; het was behoorlijk warm, maar buiten koelde het snel af. Ik liet de hele nacht alles lekker doortochten zodat de flat lekker afkoelde. De komende dagen schijnt het erg warm te gaan worden.

Eindelijk naar Kempten

 

Spits van het oude klooster

Vandaag was er sowieso geen excursie mogelijk; chauffeur Will moet deze dag een rustdag nemen en terecht. Morgen is de terugtocht gepland en dat is een reuze inspanning mijns inziens, althans voor de chauffeur. En dus is er nu de gelegenheid om eindelijk de plaats Kempten te bezoeken. Hotel Waldorf ligt ver van het centrum, d.w.z. iets van 2 kilometer; voor ons wandelaars dus een peulenschil. En zo vertrokken wij hedenmorgen na weer een voortreffelijk ontbijt, zij het zonder "Rote Krütze" op weg naar Kempten. Het zou de eerste, de oudste stad van Beieren zijn, dus gingen wij toch wel met enige verwachting richting oude stad, Innenstadt aldaar. We konden het niet zo makkelijk vinden en moesten tot twee keer toe vragen waar die Innenstadt dan wel moest zijn. En uiteindelijk vonden we die wel maar we verzuimden om erover naar huis te schrijven. Slechts de fraaie kerk kwam daar misschien voor in aanmerking.
Wel vonden we een aardig hoekje met een klein fonteintje waar we ons boterhammetje naar binnen schoven en ik mijn petje kon bevochtigen. Natuurlijk had Roos weer een mooie wandeling ontworpen die uiteindelijk eindigde in een stuk dat we eerder hadden gelopen en bij de beek die door Kempten loopt. Ook daar kon ik de pet weer bevochtigen; was best nodig want het was warm.
De overige leden van ons gezelschap hadden deze middag gebridged zodat het avondbridge verviel; wij hadden ons daarvoor afgemeld; voor ons is het al met al toch vooral een wandelvakantie met 's-avonds lekker bezig zijn met bridge. Wèl meldden wij ons rond 18 uur in de bridgezaal om gezamenlijk het bridgedeel af te sluiten. Daarna diner en terras als gebruikelijk. Roos pakte alvast de rugzak in; ik doe dat morgenvroeg wel; is zo gepiept.

Mooi gedichtje

 

Roos poseert voor wandelfoto

Zou er vandaag een excursie naar Lech plaatsvinden daar concludeerde reisleiding en gezelschap dat het toch eigenlijk zonde zou zijn om zo'n lange busreis te ondernemen; daarom werd het programma veranderd met een bezoek aan een aardig plaatsje hetgeen Roos en mij weer het excuus verleende om lekker aan de wandel te gaan. Roos had nog een wandeling vanuit het hotel en dan een andere kant op. En daar gingen we weer na het ontbijt genoten te hebben. En dat ontbijt mag toch wel een vermelding krijgen in dit blog; een buitengewoon uitgebreid ontbijtbuffet siert iedere dag weer de entree naar "onze" eetkamer. Een keur aan fruit en yoghurt mogelijkheden, daarnaast uitgebreid kaas en vleesbeleg om de enorme uitstalling van boterhammen en broodjes te beleggen; het kan niet op. Te laat maakte Roos mij erop opmerkzaam dat "dat rode daar" Rote Krütze betrof, een lekkernij die wij uitgebreid hebben mogen nuttigen bij onze bezoeken aan Harz en Allgau. Helaas was deze de laatste twee ochtenden niet bij de uitstalling, maar daarom niet getreurd. De boerenleverworst, de verschillende nuesli's en ander lekkers maakte dat ontbreken meer dan goed. Aangezien het diner toch wel uit seniorenporties bestaat die mij als wandelaar niet geheel verzadigen, begin ik de ochtenden door mij onbeschaamd volte proppen met al dat lekkers en een broodje voor onderweg bij de lunch. Ik zal nog lang nasudderen bij de gedachten aan die ontbijten van hotel Waldhorn, die zelfs de klassieke ontbijten van Hotel Hirsch in Kalterherberg overtreffen, zij het minimaal, want die waren ook meer dan uitstekend.

Maar al met al heeft mijn ingewand moeite met al het lekkers alhier en liep ik vandaag de hele dag paardenbloembladeren te kanen om wat beweging aldaar te genereren; gelukkig lukte dat uitstekend vandaag! We liepen weer door landbouw en bosrijke streken en kwamen daarbij niet alleen een kruisweg tegen maar ook een klein kapelletje met daarin een leuk gedichtje:

Gott der Herr
schuf die Natur
Er gab uns diesen Wald und Flur
Erhalte was uns Gott gegeben
und hüte so der Enkel Leben

Of je nu in God gelooft of niet, deze oproep om zuinig om te gaan met bos en bodem teneinde deze voor het nageslacht te bewaren is mij uit het hart gegrepen. Dat onze hedendaagse economie daar anders mee omgaat moge duidelijk zijn.

Neemt niet weg dat we ook vandaag weer genoten hebben van de heerlijke omgeving hier in de Allgau rond Kempten. Die plaats nemen we morgen op in ons wandelprogramma.

Waterval niet gevonden

 

Natuurlijk water om te verfrissen

Voor vandaag stond een bezoek aan kasteel "Neu Schwanstein" op het programma; dat hebben wij al eerder gezien en Roos stelde voor om lekker aan de wandel te gaan. Ze had, direct vanuit het hotel een wandeling van 16 km uitgezet en die hebben we gemaakt. En inderdaad, al snel liepen we in de natuur; een forse waterpartij als een natuurlijk park en niet veel later bosrijke plekken, afgewisseld met landbouw. Een heel stevige klim waarbij wij in de warmte best een paar zweetdruppeltjes verloren. Het was zelfs zo warm dat ik mijn pet af en toe in het water hield; een enkel stroompje, waterbak en zelfs een natuurlijk water uit een aangelegde waterleiding hielp me aan het nodige vocht. Zelfs Roos maakte haar haar nat; beste manier om het hoofd koel te houden.
Het was zo rustig en vol natuurlijke pracht;we konden ook van de stilte van de omgeving genieten, zij het wat moeizaam omdat we elkaar zo veel te vertellen hebben altijd. Het viel een dame uit ons gezelschap al op dat wij altijd met elkaar in gesprek zijn en niet zitten te ouwehoeren over niks har har. Was ons absoluut niet opgevallen. Maar zonder gekheid, als het echt doodstil is valt het mij steeds op en ga ik stil staan en genieten. Naarmate ik ouder en ook wat hard horender begin te worden gebeurt het me ook vaker trouwens. Maar we genoten echt vandaag. We zaten hoog boven ergens op een bankje te lunchen en daar kwam een eenzame wandelaarster voorbij. We kwamen uitgebreid met elkaar in gesprek en zij adviseerde ons om even verderop een watervalletje te gaan bezoeken. Nadat we ons broodje hadden weg geknaagd gingen we op haar aanwijzingen verder en probeerden via een zeer stijl paadje de waterval te bereiken; helaas hebben we deze niet gevonden, maar de extensie was prachtig; heel de omgeving hier is trouwens prachtig en leent zich bijzonder voor het maken van wandelingen.
Moe maar voldaan arriveerden we weer bij het hotel waar inmiddels ook de anderen weer terug waren van bezoek aan het fraaie kasteel van Ludwig II. Ook zij hadden een fijne dag achter de rug. 
Met het inmiddels bekende ritueel van douchen, dineren en bridgen werd de dag beëindigd en tot slot het glaasje op het terras.

Lindau am Bodensee

 

Lindau vanaf het water

En voor vandaag stond er een bezoek aan Lindau met een boottocht over de Bodensee op het excursie programma. Dus eerst met de bus naar Lindau waar we werden afgezet door Will en op de boot konden plaatsnemen. Toen ik voor het eerst dit al vanaf de lagere school bekende water zag dacht ik: "is dat alles, lijkt niet groter dan de Loosdrechtse plassen", maar dat werd duidelijk gelogenstraft toen we met de boot het meer overstaken; in tegenstelling tot de meren in NL is dit meer langgerekt en niet min of meer rond zoals de meren in ons land; de Bodensee is enorm, beter vergelijkbaar met het IJsselmeer, maar dan omgeven met bergen en niet te vergeten het pittoreske stadje Lindau. We voeren met de boot richting Bregenz in Oostenrijk en weer terug naar Lindau. Daar maakten Roos en ik ons op voor een stevige wandeling die Roos had uitgezet op Komoot om daarna door het toeristisch oord Lindau te stappen. 
We staken eerst de verkeersbrug over (Lindau ligt op een eiland) en liepen achter langs de stad door landbouwgebied terug naar de Bodensee; daar hadden we een fabelachtig uitzicht waarvan de foto getuigt.

Fabelachtig uitzicht

Toen verder terug naar het stadje en dat kriskras systematisch doorkruist. Gezellig stadje met een fraai stadhuis met heldhaftig schilderwerk; echt bijzonder. Bij een bakkertje, een van de weinige niet-toeristische shops, kochten we iets lekkers dat we al wandelden naar binnen schoven. Onderweg kwamen we leden van ons bridge gezelschap tegen die lekker op terrasjes zaten. We liepen langs het water terug naar de bus; onderweg een mogelijkheid om in de Bodensee te zwemmen en terrasjes die zo uit Griekenland of ander aangenaam zuidelijk oord verplaatst hadden kunnen zijn; echt genieten!
En toen weer terug naar het hotel en voorbereid op diner en bridgen. Na afloop lekker glaasje op het terras. 

Breitachklamm

 

Roos aan de Breitach

De eerste dag van ons bezoek aan Beieren begon al goed met een excursie naar de Breitachklamm, een diepe kloof dwars door de rotsen met ruig stromend water. Een hele kermis natuurlijk met toegangspoortjes en moderne elektronische biljetjes, maar daar achter ontsprong zich een heerlijk, fijn natuurgebied. Een voortkabbelend bergstroompje met helder water; ik kon het dan ook niet laten om het pad te verlaten en direct naar het water te gaan, mijn handen erin te steken en een paar slokken van het natuurwater te proeven; wat had ik dat gemist. Ik ben in mijn leven niet zo gek vaak in de bergen geweest, maar dat stromende, heldere en klinkende water vind ik zo'n schitterend fenomeen. Ook Roos daalde af en genoot. We liepen verder en daar zag ik wat ik natuurlijk had kunnen verwachten; een "wandelpad" als de wandelpaden in Nieuw Zeeland; aangelegde vlonders waarover het pad begon. Kon ook niet anders want die kloof is niet alleen schitterend door natuurlijke processen gevormd, maar daardoor ook vrijwel ontoegankelijk voor bezoekers. Daarin is voorzien door een veilige constructie die af en toe hoog boven het ruig stromende water de bezoeker uitzicht biedt op dit bijzonder stuk natuur; we genoten. Ik maakte een video die helaas te groot is om opgenomen te kunnen worden in deze blog. Misschien dat dit ooit nog mogelijk wordt.

Diep beneden het ruige water

Aan het eind van de attractie was de bewegwijzering nogal cryptisch en liet ik het verder graag over aan mijn lieve Roos die inderdaad een prettige terugweg bedacht. Daarbij konden we aansluiten bij een jongeman die daar zat te lunchen met schitterend uitzicht over de beek. Uiteraard kwamen we met hem in gesprek waarbij het toch wel handig is dat wij beiden behoorlijk vloeiend Duits spreken. De terugweg was niet langs de klamm, maar over de berg heen en om de klamm uiteindelijk terug naar de parkeerplaats. Een deel van het gezelschap was uiteindelijk verkeerd gelopen en dankzij een vriendelijke en behulpzame buschauffeur toch hier ter plekke gearriveerd; een hele consternatie. We reden welgedaan terug naar het hotel en maakten ons gereed voor de eerste bridge avond.
We merkten dat het een gezelschap was dat toch primair voor het bridgen deelnaam aan deze reis; hoog niveau zodat we maar matig in ons spel kwamen en in de onderste regionen terecht kwamen. Kon mij niet zo veel schelen. Ik had er meer moeite mee dat het zo laat was afgelopen dat we niet meer in het licht een glaasje konden nemen op het terras. Kwam helemaal goed.

Op naar Kempten

Prachtig bouwwerk met station Heerlen

We hoefden niet vroeg op te staan in het simpele hotelletje dat Roos had gevonden hier in Valkenburg. Behoorlijk uitgebreid ontbijt, lekker geslapen; wat wil je nog meer. Vlot naar Heerlen en de opstapplek voor de bus snel gevonden (dachten we har har). Ik belde even naar Helga van H&W om te melden dat we er al waren; ze hadden een goede rit en zouden binnen 10 minuten in Heerlen zijn. Wij liepen intussen naar de juiste ontmoetingsplek en daarbij konden we goed zien hoe bijzonder station Heerlen uit de verbouwing was herrezen; werkelijk schitterend geworden met een Oosters aandoend uiterlijk. Even verderop zagen we de bus die aan haar eerste "stop" van drie kwartier was begonnen. Het overig gezelschap had er al een forse reis opzitten terwijl wij vers ons plekje innamen, voor in de bus. Leuk even bijgepraat met Will, de "W" van H&W met dubbelfunctie van chauffeur en bridgeleider tijdens deze reis. Was ons de vorige keer bijzonder goed bevallen; we verheugden ons op deze reis.
En daar gingen we, met de prachtige bus op weg naar Kempten in Beieren. Officieel betrof het een bridgereis met excursies; voor ons tweetjes meer een wandelreis met bridgen in de avonduren. 
Het was een forse rit naar Kempten, zelfs voor ons die pas om 11 uur op weg gingen daar waar Will en Helga al om 7 uur waren gestart. Onderweg stopten we een paar keer waarbij Roos en ik vooral even de benen gingen strekken terwijl de anderen koffie dronken. Onderweg genoot ik van het heuvellandschap waar we doorheen gleden; prachtig zo volop in de zon. Het had er de vorige week nog geregend, dus alles zag er lekker fris uit. Uiteindelijk kwamen we aan in hotel Waldhorn (deed me steeds denken aan Schuberts' "und wenn im Wald ein Jagdhorn schallt, dann klingelt ihr Fensterlein"). Heerlijk zo'n knapperige Beierse Schnitzel gegeten. Menigeen klaagde dat die zo groot, te groot was, maar ik smulde er van! Beloofde wat voor de komende dagen. De eerste avond geen bridge, maar even op het terras en op tijd naar bed.

En weer naar Schin op Geul

 

Mijn grootvader was ooit machinist op zo'n loc

Morgen begint onze bridge en wandelreis naar Kempten met H&W bridgereizen, de organisatie waarmee we enkele jaren geleden zo'n fijne reis naar het Schwarzwald hebben gemaakt. Dat was ons zo goed bevallen dat we direct hadden ingeschreven voor deze reis naar Kempten in Beieren. Echter, Corona gooide roet in het eten zodat de reis twee jaar achtereen werd geannuleerd, maar morgen is het zo ver. De opstaptijd op de bus in Utrecht is voor ons niet haalbaar met OV en om het onszelf aangenaam te maken hadden we - net als bij die eerste reis naar het Schwarzwald - besloten om in Heerlen op te stappen; en om daar op tijd, d.w.z. 10 uur te komen gingen we overnachten in Valkenburg en met de trein naar Heerlen.
Dus in de loop van de morgen gingen we relaxed naar Maastricht met de Intercity; het was best druk in de trein, maar we vonden een plaatsje in zo'n vierzitsplek met tegenover ons een jong stel waarmee we heel genoeglijk aan de praat kwamen. Het werd zelfs een bijzonder indringend gesprek af en toe waarover ik hier niet in detail zal schrijven, maar voor Roos en mij blijft dat toch een bijzondere herinnering. In Maastricht groetten wij hen en wensten hen een paar fijne dagen in het zonnige Maastricht. Wij gingen met Arriva naar Schin op Geul waar op het moment dat we wilden aanschuiven bij het gezellige terrasje aldaar werden begroet door de binnenrijdende stoomtrein. Blijft toch bijzonder zo'n antieke trein uit de tijd van mijn grootvader te horen puffen en blazen.
Wij gingen lekker aan de koffie met Limburgse vlaai. Toen ik afrekende was het 10,50 en ik wilde van Roos 50 cent gaan halen: "zo is het goed hoor", sprak de allervriendelijkste dame. Natuurlijk hebben we dat achtergelaten bij vertrek, maar het is toch wel een heel bijzonder gebaar, dat je niet meer meemaakt ergens. En dan ook nog bij zo'n oergezellige gelegenheid.
Wij gingen aan de wandel en liepen langs "mijn bankje" op het oude perron van Schin met zijn prachtige stationsgebouw, nu een genoeglijke uitspanning met terras. Even verderop het plaatsje en de brug over het spoor en dan het prachtige achterland van Zuid Limburg; wat genoten we weer ondanks dat we hier vorige week nog waren met Dekker Bridge in de Schaepkens van St Feith; het blijft toch mijn favoriet wandelgebied hoor.

Het Willems pad bij Dalfsen

 

Het Willems pad

Een kleine twee jaar geleden, toen Roos eigenlijk nog maar net in Wijhe was neergestreken, heb ik erg veel gewandeld in de buurt van Dalfsen. Het kent een mooie omgeving van bos en boerenland en hier en daar ook wat waterpartijen van een meer dan gewone schoonheid; stromend water en kikkerpoeltjes. Eén paadje was ons daarbij al opgevallen. En nu dachten we onlangs een nieuw paadje te hebben ontdekt: het Willems pad, een zijpad aan de klinkerweg die langs het station komt. Dat pad was zo fraai qua bloemen dat ik vandaag besloot om het opnieuw te gaan belopen en vooral om foto's te maken van al die bloemenpracht; dat laatste om aan Joke te laten zien hoe mooi die natuurlijke bloempartijen zich ontwikkelen in de wat nattere gebieden.

Jacobs kruiskruid

Nu had ik bij eerste betreding van het Willems pad, samen met Roos al sterk het gevoel dat we dit pad al eerder hadden gelopen en dat het feitelijk het zelfde pad was dat we in vorige jaren hadden bewandeld vanuit de andere richting. Het daar bij behorende kikkerpoeltje zagen we niet zo snel. Maar vandaag liep ik vanaf de klinkerweg het pad in en aan het eind heb ik nog eens goed gekeken en inderdaad, het was het zelfde pad, maar nu zeer intensief van kleur voorzien door het Jacobs kruiskruid in beide mij bekende varianten. Het kikkerpoeltje lag verscholen achter een dikke rietkraag, maar je kon de sporen nog zien van de invalide wagen die we hier bij een eerder bezoek hadden zien staan.

Het kan ook zo

 

Maas Rijn IJsselvee van boerderij Boom en Bosch

Op de weilanden van Boom en Bosch staan in het voorjaar de paardenbloemen te bloeien; dat zie ik niet zo gek vaak bij mijn talloze wandelingen door ons platteland. De weilanden zijn meer groene grasproducerende fabrieksterreinen, zonder bloemetje, maar ook zonder prikkeldraad, maar erg fraai is het niet.
Afgelopen week reed ik langs een van de weilanden langs het fietspad en daar zag ik het prachtige rood bonte vee, de MRIJ koeien van boer Dirk staan; ik ging even verderop melk halen.
Het betreft hier een kleine boer en niet zo'n mega boerderij met honderden koeien en mega grote tractoren; in plaats daarvan een kaasmakerij waaruit de echte boerenkaas gemaakt wordt van de uitstekend daarvoor geschikte melk van dit oud Nederlands runderras; een dubbeldoel koe die niet alleen voor de melkproductie maar ook voor goed vlees zorg kan dragen. Geen miljoen kostende melkrobot, maar een gezellige stal waar de koeien gemolken worden en in de voormalige koude winters op stal stonden. De laatste jaren blijven ze de hele winter buiten. Zo kan het dus ook; ziet er gezellig uit voor de voorbijgangers en uitstekend regionale producten in het kleine winkeltje. EN dat al vele decennia lang!

Remco Campert

In mijn middelbare schooltijd heb ik voor het eerst van hem gehoord en zijn boek "Liefdesschijnbewegingen" gelezen. Voor mij een eerste opening naar de moderne literatuur, kortom een verhaal waar geen eind aan was vast te knopen; zal het eens opnieuw lezen; naar ik begreep is het boek een reflectie van het leven in "Jagtlust", een door Annejet van der Zijl fantastisch beschreven bijzondere bladzijde in de ontwikkeling van ons land, een opmaat voor de ruige zestiger jaren. De beroemde regels: "Iedereen naaide en zoop", van de hand van de jonge Remco slaan vooral op die episode kennelijk. 

Min of meer na het vernemen van het verscheiden van deze laatste telg van de "vijftigers" heb ik Jagtlust weer eens ter hand genomen nadat ik na enkele verhalen wel weer genoeg Lampo had verwerkt. Snikkend van het lachen en met stijgende verbazing lees je over het merkwaardige leven aldaar, deels vastgelegd in de "Jagtlust kroniek", door de onder synoniem Wim Kant schrijvende Remco Campert. 
Hij was een groot vrouwenliefhebber begrijp ik achteraf; zou je niet zeggen wanneer je die wat onnozele gezichtsuitdrukking van hem uit zijn jongere jaren terug roept in je gedachten. Ik zal eens wat meer van hem gaan lezen voordat hij als Mülisch, Vestdijk, Wolkers en Lampo in de vergetelheid verdwijnt. 

Goed afgelopen

 Ging ik vanmorgen goed voorbereid op voor mijn dagelijkse 10 kilometer daar liep het allemaal wat wonderlijk af. Ik had gepland om na de wandeling direct door te gaan naar Boom en Bosch om melk te halen. Rond half elf ging ik van huis en een klein uurtje later zat ik op het bankje bij het heideveldje; niet omdat ik aan rust toe was, maar gewoon om even te mijmeren. Daar bij dat heideveldje kom ik vanouds om mijn overpeinzingen een beetje te overdenken en soms ook hoorbaar - maar zachtjes voor me uit - te prevelen. De eerste keer was in juni 1981 op de ochtend van de dag dat ik promoveerde aan de UvA. Ik moest dat aan mijn heideveldje vertellen. Sinds een jaar of twee staat er zelfs een bankje ter nagedachtenis van iemand wiens naam is aangebracht op een messing bordje.
Ik zat daar nog maar kort toen een wat amechtig ademende dame mij vroeg of ik er bezwaar tegen had dat zij bij mij kwam aanschuiven; natuurlijk vond ik dat prima en we raakten stevig aan de praat. Na geruime tijd braken we op en liep ik door terug naar m'n fiets om naar de zuivelboerderij te gaan. Maar ik was zo stom geweest om mijn fietssleuteltje niet op te bergen maar in de zelfde broekzak mee te nemen als waar mijn smartphone altijd in zit en die heeft een magneetje dat ongetwijfeld het sleuteltje heeft meegetrokken. Ik voelde me zo'n ongehoorde sukkel. Ik liep naar huis en zocht naar de reservesleutel die ik tot mijn opluchting kon vinden. Daarna melk halen; ik moest wel opschieten want Anna zou om 16.00 uur langs komen met door haar van mijn wildernisvlees bereide Rendang langs te brengen. Ze had al gemeld dat ze onder de indruk was van de kwaliteit van dit vlees en toen ik van haar kookkunst kon proeven van de rendang was ik op mijn beurt onder de indruk.
Wat was ik opgelucht toen ik het reservesleuteltje in het slot deed en het nog werkte ook. Nu voortaan beter op sleutels passen! 

Hubert Lampo

Het is alweer lang geleden dat ik wat van hem heb gelezen; wel heb ik het vaak over zijn werken waarvan ik altijd onder de indruk was; Hubert Lampo, een favoriet van me sinds de eerste keer dat ik wat van hem had gelezen ergens in mijn twintiger jaren. Magisch realistische liefdesverhalen moet ik nu in mijn 70er jaren erkennen.
Gisteravond zat ik wat te "zappen" in mijn e-reader en vond een verzameling van zijn verhalen en ja hoor, zo lang de slaap nog geen vat op mij kreeg heb ik er zelfs eentje proberen te lezen. Vanmorgen bij het wakker worden vond ik dan ook de genoemde reader nog openstaand omdat ik al lezend onder de kracht van Morpheus was bezweken. Na zo'n lange wandeling in de zon en de lange treinreis was ik door slaap overmand ook al lag ik er al om 22 uur in.
Met een aantal sonates van Bach op de oren heb ik vanmorgen Lampo weer bij zijn "taas" gepakt en heb nog een paar verhalen gelezen. Het is weergaloos hoe hij de gevoelens die bij ware liefde door een mens spelen uit te kristalliseren in vlot Vlaamse bewoordingen; met warmte en met (misschien soms wat te) veel woorden. Moeiteloos kun je de soms wat al te uitvoerige beschrijvingen van het weer of de straten die doordrenteld worden overslaan; het verhaal kun je blijvend volgen tenzij de eigen gedachten verder zeulen langs de beschreven literaire paden. Bij een verhaal dat gepresenteerd wordt - een wel vaker door hem gebruikte spelfiguur - als een moderne versie met pure gelijkenis op een oeroude mythe van twee geliefden die elkaar door een onverwachte dood uit elkaar gedreven worden, sprongen de tranen me in de ogen. Dat kan Lampo!  

Dan maar hetzelfde, maar wel andersom

 

Het eindpunt, stationnetje van Schin op Geul

De boeren hadden gedreigd om "het hele land plat te leggen", daarom was Roos gisteravond reeds naar de Bilt vertrokken; na veel overleg en twijfel had Roos mij ervan overtuigd om nog een naggie in "het Schaep" te blijven en lekker te gaan wandelen. Eigenlijk had ik wel naar de zinkviooltjes willen gaan; van een wandeling van Dick had ik al een "track" gemaakt; 16 kilometer totaal; dat zou toch moeten kunnen. Maar gezien het dreigement van de boeren had ik er van afgezien; daartoe had ik de hele rit met de bus moeten maken en die zouden bij de wegversperringen natuurlijk vast komen te zitten. Toen heb ik besloten om de wandeling die ik gisteren met Roos had gemaakt opnieuw te doen maar dan in omgekeerde richting.
Lekker vroeg opgestaan en uitgebreid ontbeten; er was niemand in de eetzaal maar alles stond al keurig klaar om 7.30 uur. Croissantje, boterham met ontbijtkoek, vruchten met yoghurt en muesli, twee broodjes belegd om mee te nemen voor de lunch en daar ging ik weer. Nog even de tas inpakken en de kamer controleren en daar ging ik eropuit.  
Dus nu vertrokken vanuit Valkenburg en via de Zuid route naar Schin op Geul. Het was opnieuw lastig om dat rare pretpark makkelijk te omzeilen, maar via een forse afwijking waarbij ik opnieuw een stuk onbekend, ruig bos ontdekte slaagde ik erin om de track weer onder de zolen te krijgen. Het was heerlijk om zo vroeg door die fijne Limburgse dreven te wandelen; het blijft toch wel mijn favoriete wandelomgeving dat Zuidelijkste puntje van ons land. Op het bankje waar we gisteren zo uitgebreid hebben gesproken met de zoon van die Poolse soldaat die geholpen heeft om Zeeuws Vlaanderen destijds te bevrijden zat nu een jonge vrouw die juist op het punt stond om verder te wandelen; we spraken nog even over de uitstekende wandelomstandigheden van deze dag. Ik stuurde Roos een selfie vanaf het bankje. Zij vertelde me dat haar afspraak van dinsdag, waarvoor ze juist eerder was vertrokken door omstandigheden niet doorging; wat een pech.
Ik genoot en kwam lekker op tijd weer in Schin waar ik een stel ontmoette dat een weekendje naar Maastricht ging. Ik at mijn bammetje op het bankje en ging verder met de trein naar huis. De terugtocht verliep wonderlijk snel omdat ik telkens even in slaap viel. Thuis gekomen ging ik nog even naar AH en de groenteman voor boodschappen. Ik bakte nog een spektaart voor jarige buurvrouw zoals ik had beloofd en een krentenbrood omdat ik efficiënt wilde bakken; voor 1 brood of 1 taart de oven stoken vind ik energie technisch niet wenselijk. Om 22 uur schoof ik tussen de lakens. 

Van Schin naar Valkenburg

Kudde "Rode Geuzen"

Voor vandaag hadden we gepland om van Valkenburg naar Schin te lopen en wel via een nieuw door Roos ontworpen track. We gingen op weg en voor de zekerheid keek ik nog even of we misschien de trein naar Schin konden halen en die bleek 4 minuten later te vertrekken; dat zat dus snor en werd het omgekeerd van Schin naar Valkenburg. Aangekomen op het stationnetje van Schin stelde ik voor om dan koffie met vlaai te gaan nuttigen aldaar op het oergezellige terrasje met al die treinerfarnalia. Ontzettend leuk zoals de verzamelaar van treinspullen eenieder laat meegenieten door zijn spullen buiten en ook binnen uit te stallen. Graag geeft hij toelichting en stelt het duidelijk op prijs als je belangstelling toont voor de fascinerende stukken ooit functioneel ijzer.
We liepen inderdaad over paden die we voor een zeker deel niet eerder hadden betreden. Bij Wijlre, langs de Geul zagen we weer die schitterende kudde "Rode Geuzen", enorme koebeesten (en stieren) die kalm van het leven genieten in dit schitterend oord. Wij genoten ook zo van deze altijd weer zo prachtige omgeving. We noemen deze weekend-uitjes met Dekker wel onze bridge weekends, maar eigenlijk gaan we toch voor het wandelen door dit mooiste wandelgebied van ons landje. Onderweg bij het Gerendal stond een bankje; daar zat een stel fietsers waarmee we aan de praat kwamen. Hij was buitengewoon goed van de tongriem gesneden en had bovendien een intrigerend verhaal te vertellen met name over zijn vader. Deze had als Poolse soldaat Nederland helpen bevrijden van de Duitse bezetter. Uit verhalen had ik begrepen dat de Poolse soldaten in Zeeuws Vlaanderen hadden gevochten en inderdaad bleek dat zijn vader daar zijn mannetje had gestaan. Maar hij vertelde ook dat zijn vader bij de landing op Normandië was geweest; allemachtig, wat een held! Hij bleef maar doorpraten over zijn vader en ik kon het dan ook niet laten om te vertellen dat de overgrootvader van mijn overgrootvader met Napoleon naar Moskou was geweest en uiteraard was terug gekomen, anders had ik hem dit niet kunnen vertellen. Ik moest wel lachen om zijn laconieke antwoord: "die Amsterdammers moeten het altijd weer beter weten!", of zoiets zei hij. Maar iemand die Normandië heeft meegemaakt dat vind ik echt het summum. Wij weekten ons los en wandelden verder door het Gerendal richting Valkenburg waar wij uiteindelijk met veel moeite om dat "Toverbos", een uitgebreide kinderkermis annex speeltuin heen moesten zien te komen. 
Morgen gaan de boeren "het land platleggen", tegenwoordig de kennelijk de moderne manier om je gelijk te halen daar waar we in een democratie leven waar afgevaardigden afwegen wat voor de hele bevolking de juiste weg zou moeten zijn. Waar dit naar toe moet vraag ik wenkbrauwen fronsend wel af hoor. Dit is nog maar het begin van wat ons nog allemaal te wachten staat met de energie transitie. 
Nou ja, Roos heeft dinsdag een zo belangrijke afspraak dat ze geen risico kan nemen om niet thuis te komen en misschien wordt het treinverkeer ook wel belemmerd. In ieder geval vertrekt ze vanavond na het eten bij de Schaepkens. Ik hoef niet zo nodig te bridgen en we hebben ons daarvoor afgemeld. 
Ik bracht Roos naar de trein van 19.10 naar Maastricht en ging op het terras de Trouw lezen op mijn smartphone. Nog wat in bed gelezen en lekker in slaap gevallen.
Voor morgen maar zien wat het gaat worden; als het verkeer wordt verstoord dan rijden de bussen ook niet, dus maar weer de etappe die we vandaag hebben gedaan in het uiterste geval. Maar even zien hoe ver de boeren kunnen gaan; het lijkt wel een volksopstand met die tractoren zo groot als militaire tanks. Wie had zoiets ooit kunnen denken; Sicco Mansholt zeker niet toen hij het nieuwe landbouwbeleid inzette met zelfvoorziening als doel. Dat het beleid nu helemaal is doorgeschoten en het boerenbedrijf zich heeft ontwikkeld tot pure industrie en ontwrichting van het milieu, heeft Mansholt aan het eind van zijn leven dan ook diep betreurd. Maar inmiddels zitten wij collectief in - en met de stront.

Op naar St Geertruid

 

Bloemenpracht

Natuurlijk moesten we weer even naar het Savelsbos; dat blijft toch altijd een plek die trekt. Maar ja, het voorjaar is overgegaan in zomer en de pracht van de bloesem en het frisse groen heeft plaats moeten maken voor de volgende fase die met aanzienlijk minder kleur gepaard gaat. Daar tegenover staat dat er nu vruchten zijn; bij de kersenboom die we bij een vorige bezoek ontdekt hadden kon ik nu dan ook van de vruchten plukken en snoepen. Vind ik altijd leuk om uit het wild te eten en zeker in Limburg waar de grond in dit bos nog nooit in aanraking is geweest met moderne bemesting of bestrijdingsmiddelen. Hier betrek ik dan ook graag de bladeren voor de paardenbloem salade die ik regelmatig eet.
We zochten snel een route aan de rand van het bos; dat zijn vaak de aardigste plekjes voor wilde bloemen en insecten. Roos had de track weer helemaal voor elkaar en zelfs in dit relatief kleine bosgebied kwamen we op een paar nieuwe paden en uiteindelijk in Cadier waar we weer de bus namen. 's-Avonds weer heerlijk gegeten en ook gebridged. Ging niet zo lekker deze keer, ook minder dan gisteravond. 

Op naar Limburg

 Roos was gisteravond al naar de Bilt gekomen; ik had haar gezellig van de trein gehaald; zij meldde mij onverwacht van haar komst terwijl ik aan mijn avondwandeling bezig was; snel plan veranderd en zodoende was ik ruim op tijd om haar trein te zien binnen rijden. Gezellig dat ze er weer was. Een ijsje bij de banketbakker was het plan, maar daar hoorden we dat er binnen 20 minuten een hevige bui werd verwacht dus hup weg wezen. We liepen naar de bushalte en al snel konden we instappen. Niet dat wij bang zijn voor een beetje regen, maar Roos had kwetsbare papieren bij zich voor haar afspraak aanstaande dinsdag en die mochten niet nat worden.
Vanmorgen werd ik wakker en tot mijn verbazing was Roos al op; ik had vast liggen slapen en had niet eens gemerkt dat ze al was opgestaan. Ze heeft het maar druk met al haar zichzelf opgelegde taken. Nou ja, ze doet het met plezier. Ik maakte een ontbijtje en daarna gingen we op weg naar Limburg. 
Vanuit Maastricht hadden we de stoptrein en stapten we uit in Houthem-Sint Gerlach, een grappig station met een houten optrekje prominent aan het perron. Deze keer niet langs de Geul maar aan de noordzijde van het spoort zochten we aan de hand van een track onze route door bos een bouwland; mooi gebied met veel geklim; lekker voor de kuitspieren. Als goede bekenden werden we begroet bij het hotel en boekten we in. Snel even douchen en omkleden en naar de kennismakingsbijeenkomst. Deze keer een forse groep deelnemers. We scoorden heel fatsoenlijk en waren vierde in het veld; de verschillen waren wel heel erg groot deze keer; pure beginners en echte wedstrijdspelers kreeg ik de indruk. Nou ja, komt wel goed.