Vervelen in Chania

Aan de jus in Chania

En zo was dan weer onze laatste dag van de vakantie aangebroken. Met de bus van 7.00 uur vanuit Sfakion naar Chania. Over haarspeldwegen die zo hoog gingen dat het wel leek of je in een vliegtuig zat. En dan door een arcadisch landschap met herders en hun kuddes, kleinschalige landbouw en vooral veel rotsen. Wat een verschil met ons platte landje aan de zee.
Aangekomen in Chania gingen we de stad maar eens wat grondiger verkennen. We waren er al voor 9.00 uur; rustig op straat; dat zou snel veranderen. We zetten ons neder bij een leuk tentje en dronken de zo langzamerhand wat obligate fresh orange juice; die Griekse koffie kon ik niet meer zien.
Het begon merkwaardig genoeg te regenen. Het weer op Kreta was deze weken echt van slag. Volgens de lokalo's was het nooit zo koud (wij vonden het prima weer) en waaide de sirocco nooit na 20 mei; inderdaad waaide het een paar keer hard vanuit zee, de zuidenwind, in klassieke tijden de Zephyr genaamd. En dat het regende dat kon helemaal niet. "You call this rain?!", voegde ik de terrashouder toe; het miezerde een beetje. "In Holland we know rain". Nou dat beaamde hij; hij was in vroeger jaren voor studie zeer regelmatig in NL geweest en wist hoe het bij ons kon regenen. Leuke ontmoeting.

Ryanair dus keurig op tijd

En toen gingen we weer verder onze tijd stuk slaan in Chania. Op een bankje en door het centrum van de stad. En dat leek wel Hong Kong; allemaal stalletjes en winkeltjes die de zelfde toeristenrommel verkochten en daar liepen de toeristen verveeld zeer langzaam langs heen. Het verbaasde mij verschrikkelijk: "dat is toch geen vakantie houden?"  vroeg ik aan Roos. Maar kennelijk is dit voor heel veel mensen de geijkte manier om zich te vermaken. Ik werd er helemaal lacherig van.
Tot slot nog een happie eten ergens en toen met de bus naar het vliegveld. Keurig om 21.30 lokale tijd kwamen we in Eindhoven. Lekker gesnurkt in ons eigen bedje.

Loutro

Loutro vanuit de hoogte. Piepklein en slechts
met de boot bereikbaar.

Volgens een Engelsman was Loutro een erg leuke plek en volgens een hotelhouder in een plaatsje voor Loutro (eindpunt van de bekende Samariakloof) waar we noodgedwongen moesten overstappen naar een andere boot, was het helemaal niks: een piepklein strandje met restaurants erachter; hij wilde dat we bij hem zouden blijven natuurlijk. Misschien wel waar, maar wij hebben ons prima vermaakt in Loutro! Nog kleiner dan Sougia; geen verbindingsweg met het achterland; slechts bereikbaar per boot, afgezien van de mogelijkheid van wandelpaden. Dus geen auto's; transport vond per boot of met de kruiwagen plaats. Je had het straatje, de restaurants en de winkeltjes en dat alles werd verbonden door het straatje annex terras, de aorta van het dorp.
Roos had per internet een verblijf geboekt vanuit Sougia; was helemaal niet nodig want je kon nog overal kamers krijgen. Het eerste verblijf was niet slecht maar we vonden direct een veel aardiger plek. En zo verbleven we in totaal ook hier in Loutro 4 nachten.

Dat was wel een heel stevige afdaling. Gariezelig!

En daar hebben we toch "gewandeld", beter gezegd geklommen. En ik heb daar m'n status van hoogtevreesgevoelig moeten bijstellen; als het echt moet dan zet ik toch wel door.
Eén van de eerste dagen hebben we de Aradenakloof "gedaan". Eerst een enorme, langdurige klim door stenig terrein en daarna weer zodanig dalen dat wij platlanders het gevoel hadden dat we naar de Tartarus werden gevoerd. Leuk was trouwens dat we bij twijfel veel steun hadden aan de GPS; de (gratis verkregen!) onderliggende kaart was van uitstekende kwaliteit. Roos was bij die afdaling angstiger dan ik merkwaardig genoeg. Uiteindelijk kwamen we beneden in de kloof aan. Ongelooflijk mooi; oleanders. Maar het was geen  Samaria kloof zal ik maar zeggen (daar kun je nog met een rolstoel in afdalen har har).

Buitengewoon Imposant die enorme rots-
muren. Dat blauwe stipje is Roos

De afdaling ging enkele keren via een uitermate goed gemarkeerd (soms op iedere meter een teken!) pad van rotsblok naar rotsblok waarbij zo'n veertig meter naar beneden werd overbrugd. Ik vond het machtig en ook eng; het had weinig zin om te zeiken; we moesten toch verder. En we hebben er heel erg van genoten. Aangekomen bij de zee bleek echter dat het ergste nog moest komen. De E4 heeft hier een heel vervelend stuk waarbij een klif moet worden genomen. En dat was pompen of verzuipen. Het begon nog een beetje te miezeren ook. Opgelucht en trots bereikten we de overkant en liepen we door naar Loutro. De volgende keer nemen we wel het bootje daar vanaf het strandje. Overigens kwamen we een vader en dochter tegen die deze klif de afgelopen week drie keer hadden "gedaan".

Wandelen met "steenmannetjes"

Steenmannetje

Bij onze bezoeken aan Rhodos, Kos en Lesbos hebben we nooit fatsoenlijke wandelpaden kunnen vinden. Maar hier op Kreta wel; veel zeer goed met zwart-geel gemarkeerde paden. Verder vind je overal nog de zogenaamde steenmannetjes; stapels stenen die eveneens aangeven hoe de route verloopt.
Toeristen maken daar soms fraaie bouwsels van. De hier getoonde vond ik wel erg aardig met zo'n klein steentje bovenop.
Maar we vonden er ook een keer eentje waarbij het leek of een kleine vrachtwagen stenen had gelost.
De Polyphemosgrot hebben we met name dankzij de steenmannetjes niet mis gelopen; daarvoor waren we gewaarschuwd door een restauranthouder die we daarnaar hadden gevraagd.

Tot ziens Sougia

Het management van ons hotelletje

Na vier overnachtingen en een hoop wandelplezier gingen we toch maar weer verder en namen afscheid van Sougia. Achteraf bleek deze plek toch wel onze grote voorkeur te genieten. Leuk plaatsje met een fijn strand goede restaurants, groentenwinkel en je kon er goed wandelen. Het onderkomen was heel plezierig; we hadden een kamer met balkon op de begane grond. Als we er 's-avonds wat zaten na te praten over de dag, stegen de heerlijke bloemengeuren van de door eigenaresse intensief onderhouden tuin naar ons op. Maar ja, er is een tijd van komen en een tijd van gaan; de tijd van gaan was nu gekomen, maar we gaan (dit jaar?) vast weer terug naar Sougia. Oktober werd ons meerdere keren aanbevolen door lokalo's. Moesten we maar eens bekijken op de Ryanair site.

Het balkonnetje tussen de bloemen. 

We voelden ons ontzettend thuis op dit plekje; nauwelijks auto's, een aantal kloven waar je fraai kon wandelen in de buurt, een lekker visresataurantje waar je calamares kon eten zoals het vroeger werd geserveerd. De eigenaar bleek ook chemicus te zijn tot mijn verrassing. We hadden het over het mals maken van octopus en hij noemde naast het mals slaan ook invriezen wat ik natuurlijk direct begreep omdat de celwanden daarvan stuk gaan, hetgeen de malsheid doet toenemen. En toen bleek dat we uit het zelfde vakgebied kwamen!
Later zou ik in zijn keuken leren hoe je het best calamares kunt bakken. Lukt mij nooit echt goed. Volgt nog in een Bloggie.

Dat noemden ze "porno"

De open haard in Milia waarin menig pagina van
Lawrence'  boekwerk verdween

Zo rond m'n veertiende, vijftiende jaar ben ik een keer stiekem met een enkele jaren ouder vriendje naar de rosse buurt in Amsterdam geweest. Ik had geen idee wat zich daar eigenlijk afspeelde, maar dat het geheimzinnig was dat werd me wel duidelijk. Daar in een obscuur boekwinkeltje lagen "vieze boekjes" in de etalage, waaronder "Lady Chatterlies Lover", van de hand van D.H. Lawrence naar ik later begreep.
Vele, vele jaren later heb ik het boek geleend van de bieb en gelezen. Net als Turks fruit van Jan Wolkers is het een heel liefdevol boek; romantisch, realistisch, maar kennelijk kon dat niet in het begin van de zestiger jaren.
Nog niet zo gek lang geleden hebben Roos en ik in een filmhuis de prachtig opgenomen Franstalige film, gebaseerd op het romantisch gedeelte van dit boek gezien. De film was ook nog eens ontroerend; er waren jonge vrouwen die met tranen in de ogen de bioscoop verlieten.
Nu vond ik laatst bij Roos een onvertaald dus engelstalig exemplaar van dit boek, in pocketformaat en van het zelfde jaar als ik: 1948. Sterk verkleurd, bijna uit elkaar gevallen; leek me uitstekend geschikt om mee te nemen op vakantie en al lezend weg te donderen. Dat heb ik van vriend Dick overgenomen; je neemt een oud boek en je scheurt het deel dat je hebt gelezen gewoon uit; zo kun je een boek ook met meerdere personen lezen.
Tot mijn verbazing is het Leitmotiv van dit boek helemaal niet de overspelige sex waardoor dit boek in ieder geval vroeger zo graag gelezen werd. Het is een boek dat de klassemaatschappij van "good old England" aanklaagt, de schandalige werkomstandigheden van de arbeiders tijdens de industriële revolutie. Het handelt over de positie van de vrouw in de bloedeloze, emotieloze Engelse maatschappij van 100 jaar geleden waarin "the sex thing" een noodzakelijk kwaad was om de soort, vooral de klasse in stand te houden.
Ik heb het boek met genoegen gelezen, waarbij telkens delen met de van ouderdom knisperende bladeren in prullenbakken of open haarden verdwenen.
Ik zal andere boeken van D.H. Lawrence ook weer eens ter hand nemen.

De grot van Polyphemos

Het portret van Polyphemos, de cycloop

Wie kent niet het verhaal van Polyphemos en Odysseus. Voordat ik deze zomer naar Griekenland zou gaan heb ik het bekende verhaal van Homerus, in de onvolprezen vertaling van Imme Dros weer gelezen; de Odysseia, het blijft een schitterend verhaal.
Vanuit Sougia kon je de grot van Polyphemos bereiken; de E4, het kustpad voerde je er langs. Volgens de restauranthouder van het visrestaurant moest je wel op de steenmannetjes letten want de officiële E4 ging er boven langs. Het was weer een hele klim naar boven; een stel druk doende, prachtig wit/zwarte vogels bij een hek en fladderend van boom naar hek, en verder geiten en prachtige uitzichten over de grillige kustlijn met hier en daar een strandje. De zuidkust van Kreta is werkelijk schitterend zeker wanneer de zon krachtig schijnt en dat was deze dag het geval.
Het was duidelijk een attractie want er liepen relatief veel mensen over de route; geen hordes maar je kwam toch af en toe iemand tegen. Daardoor konden we de gezochte grot ook niet missen. We hoopten maar dat Polyphemos niet thuis zou zijn har har. En ja hoor, daar doemde hij op; een grote grot, vol met geitenstront, zwart geblakerd plafond. Natuurlijk is het allemaal maar een mythe en hebben cyclopen slechts in de fantasie bestaan maar ik geniet er ontzettend van dat de door mij zo geliefde verhalen hier lijken te hebben gespeeld.

De grot van Polyphemos met geiten en al

Ook gisteren met het bootje heb je het gevoel dat je dicht bij de belevenissen bent van "de man van duizend listen"; het breinzoute water met z'n diep blauwe, bijna purperen kleur; de zuiden wind, destijds de Zephyr genoemd en nu de Cirocco; Gavdos, het eiland van Calypso, de godin met de mooie vlechten die Odysseus zeven jaar lang "dwong" om iedere nacht met haar het bed te delen; om medelijden mee te krijgen har har.
Het is er allemaal en je kunt er in stilte van genieten want erg druk is het er niet; als er al toeristen zijn dan houden die in het algemeen niet zo van wandelen. Maar in mei is het nog geen seizoen en is alles sowieso rustig.

Met de boot naar Lissos

In alle rust voer hij ons door de woelige baren

Vanuit het haventje van Sougia kon je dagelijks om 10.00 uur met een bootje naar het strandje van Lissos; dat wilden we graag doen en dan terug lopen via de klim naar boven, de vlakte die we eerder deden en dan weer via de kloof terug. Het waaide een beetje; in de haven merkte je daar niet veel van, maar eenmaal buitengaats wiebelde het notendopje krachtig op de golven. Roos zat er relaxed bij terwijl ik me met witte knokkels vasthield aan de railing. Bij een grote golf keek de schipper wel even naar ons hoe we het hadden.
Eenmaal aangekomen bij de landingsplaats was het wel duidelijk dat het niet veel harder moest waaien; het varen gaf dan wel geen problemen, maar aanleggen en uitstappen was een stuk moeilijker; de schipper vroeg dan ook of we terug zouden gaan lopen. Kennelijk was het maar de vraag of er 'smiddags wel geland zou kunnen worden; de wind wakkerde nog steeds aan. We namen afscheid van hem en daar schommelde hij weer terug.
We gingen lekker gestrekt in ons nakie op het strandje; eerst even een uurtje zonnen. Daarna gingen we de oudheden van Lissos bekijken. Met behulp van de GPS konden we het pad snel vinden; de onderliggende kaart was van uitstekende kwaliteit. Het meest imposant waren toch wel de overblijfselen van de tempel van Asklepios. Deze was behoorlijk goed geconserveerd, mede dankzij (sic) een aardbeving waarbij de resten waren bedekt totdat zij enkele decennia geleden werden opgegraven. De mozaïek vloer lag er nog behoorlijk goed bij na al die honderden jaren. We hebben er met aandacht doorheen gelopen en hebben foto's gemaakt.

Mozaïekvloer van de Asklepiostempel te Lissos

Even verderop was een bronnetje waar wij onze hoofden hebben verfrist en onze flessen hebben gevuld; er gaat toch niets boven natuurwater!
En toen de terugtocht; een enorme klim waarbij Roos zich afvroeg of ik het niet akelig vond. Gelukkig was dat helemaal niet het geval; de paden waren behoorlijk breed en dan heb ik eigenlijk nergens last van. De rest was bekend; de kale vlakte boven, de afdaling naar de Lissoskloof en dan de kloof tot we weer in het gezellige Sougia aankwamen bij ons leuke onderkomen met het balkon met de vele sterk geurende bloemen. Die tuin was de lust en leven van de eigenaresse die hier haar hele leven had gewoond.

De irinikloof

Is hij niet prachtig?!

Eigenlijk waren we heel iets anders van plan om te gaan doen toen we werden aangesproken door een Franse meneer die ons vroeg hoe je precies bij de irinikloof moest komen met de auto. Roos kende de omgeving en adhv onze kaart kon ze hem precies vertellen hoe hij moest rijden. We overlegden heel kort en vroegen vervolgens of we misschien mee konden rijden; dat was niet aan dovemansoren gevraagd vanwege onze kaart. En inderdaad konden we dankzij de kaart direct naar deze door iedereen aangeraden kloof toe rijden.
Deze kloof was weer verrassend anders dan de kloof van Lissos; een opmerkelijke zeer donkere bloem, een soort Aronskelk leek het wel, stond prominent in verschillende stadia van bloei en vruchtontwikkeling. Halverwege was zelfs een bankje en een waterkraan. We gingen daar zitten en aten kersen; die Griekse kersen zijn overheerlijk, dat had ik in Lesbos al ervaren.
We liepen verder totdat het einde in zicht kwam en draaiden toen om. We gingen opnieuw van de omgeving genieten op het bankje. En daar kwamen de twee Canadese mensen die we de dag tevoren ook kort hadden ontmoet in de kloof van Lissos. We raakten genoeglijk met elkaar in gesprek; ik vroeg hen wat hen trok naar deze streken aangezien Canada ook zo'n wilde natuur kent. Ze kwamen graag naar Kreta en naar de rest van Europa vanwege de afwisseling en de kleinschaligheid in vergelijking met eigen land. De schoonheid van het kloven landschap (Kreta heeft zo'n 100 kloven; echt een kalklandschap met karst verschijnselen) trok hen. Hij had ook last van hoogtevrees, net als ik; daarom liep hij een bepaalde kloof dan ook niet. Gelukkig stond die ook niet op ons programma.

Leuk klauteren door de Irinikloof

We liepen weer terug en namen een heerlijk glas vers uitgeperst sinaasappelsap en spraken een Duits echtpaar aan of we met hen terug mochten rijden naar Sougia. Onderweg gezellig met hen gepraat over het Sauerland waar zij vandaan kwamen. Moeten we ook maar eens heen gaan!

De kloof van Lissos

Op de boot naar Sougia

Lissos bestaat niet meer; het is een al eeuwen geleden verlaten antieke stad. Maar wat is gebleven is de naam die je ook terug vindt in de naam van een strandje en in de naam van de kloof.
We gingen met de ochtendboot van 8.30 uur naar Sougia; een leuk, zeer rustig, klein toeristenplaatsje met een strandje, winkels, restaurantjes en een prachtige wandeling in de genoemde kloof. Die wandeling maakten we de eerste middag. Van beneden naar boven. Eerst had ik een zak kersen gekocht en daar liep ik van te snoepen; en een mooie houten lepel van olijfbomenhout. Beetje onhandig om die mee te nemen bij deze wandeling want je moest behoorlijk klauteren. Dus verstopte ik beide bij het begin van de klim. Prachtig zo'n kloof. De natuur is er zo afwisselend.
Halverwege de kloof rezen de wanden heel hoog en kaarsrecht boven ons uit. Daar zaten allemaal mussen; dit is kennelijk de natuurlijke habitat van deze vogels die ik slechts ken als stadsbewoners.

Enorme steile wanden van de kloof

Ergens houdt de wandeling in de kloof op en voert zij verder stijl naar boven. Held die ik eigenlijk niet ben heb ik dat met veel genoegen gedaan. Boven gekomen op de vlakte liepen we richting Lissos. Van bovenaf kon je de antieke stad in de vorm van ruïnes zien liggen. Daar gaan we een keer naar toe met het bootje alzo besloten wij. Op de terugweg vonden we in het bos een enorme keverlarve; wellicht van een vliegend hert of een andere grote tor. Lijkt net een rups maar heeft niet van die schijnvoetjes. Mooie natuur daar.
We zagen ook veel plantensoorten en we hoorden allerlei vogelgeluiden. We waren vrijwel alleen in deze kloof; dat verhoogt het plezier wel ontzettend. Deze plek werd kennelijk ook gebruikt door de hier en daar los lopende geiten als overnachtings- of schuilplaats; er lag een grote hoeveelheid ingedroogde keutels; het leken wel kattenbakkorrels maar bij verpulvering was duidelijk dat het om keutels ging.

Anidri

Het terrasje van binnenuit gefotografeerd

Vanuit Paleachora gingen we een wandeling maken naar een paar bergdorpjes. We kwamen na een stevige klim over een asfaltweg in het dorpje Anidri. Daar was een ontzettend leuke gelegenheid om iets te nuttigen. We namen een groot glas vers uitgeperst sinaasappelsap; geen frisdrank, maar je wordt er wel dik van. We kozen een mooi plekje uit bij de railing van het terras met uitzicht over de kloof naar zee. Naast ons zat een viertal Limburgers nogal luidruchtig hun onvrede te uiten over het vaderlandse gezondheidszorgsysteem. Jammer, maar zachtjes praten is niet voor iedereen weggelegd helaas. We vertrokken en liepen verder omhoog naar een volgend bergdorpje. Uiteindelijk gingen we weer terug naar dat leuke terrasje en hebben er ook wat gegeten. Het was gevestigd in een voormalig piepklein schooltje; het interieur hebben we uitvoerig bekeken en gefotografeerd. Ik bestelde een heerlijke creatie van spek, vijgen walnoten en honing; echt de producten van het land en de combinatie smaakte fantastisch.
Daarna gingen we even het kerkje bekijken. En daar zagen we een aanwijzing hoe je naar het strand kon lopen. Roos had dat al ergens gezien dat er een pad liep van het hoog gelegen dorp Anidri naar het strand via de Anidri kloof. Het leek mij onmogelijk dat je die scherpe helling zou kunnen lopen, maar ja. Het begon al goed met een afstap die er niet om loog; de schrik sloeg mij om het hart en ik besloot om weer gewoon via de weg terug te gaan. Roos ging via de kloof.
Onderweg haalde ik me van alles in m'n hoofd; dit soort landschap zou niks voor mij zijn; waar was ik aan begonnen en ik zat in m'n rats over Roos.
Maar aangekomen in het hotel, nog geen kwartier later kwam Roos ook aangelopen; volgens haar was de kloof helemaal niet zo stijl en juist heel erg mooi om af te wandelen. Kortom, problemen. We zijn er gelukkig uitgekomen zoals latere wandelingen uitwezen. Ze liet me de foto's zien die ze had gemaakt en dat zag er allemaal schitterend uit. Ik moest ook maar eens zo'n kloof gaan proberen. Dat zou de volgende dag gaan gebeuren. Eerst gingen we nog even naar het strand en 'savonds weer lekker eten. Voor de lijn moet je niet naar Griekenland gaan, want het eten is zo lekker dat je ondanks al het wandelen kilo's aankomt.

Door naar Paleochora

Roos voor ons onderkomen in Milia

Na twee nachten in Milia gingen we door naar Paleochora. De avond tevoren hadden we uitgezocht hoe we precies moesten lopen om bij de volgende grote weg te komen waar we een bus konden pakken naar genoemde stad.
We hoopten dat we het eerste stuk met iemand mee konden liften en ja hoor, we waren nog maar nauwelijks op weg of we werden achterop gereden en uitgenodigd om mee te rijden met de Servische meneer die in het complex werkzaam was of misschien zelfs wel de chef was. Hij bracht ons tot de kruising waar we twee dagen tevoren uit de bus waren gestapt.
Leuke wandeling, dwars door het geaccidenteerde landschap over een rustige landweg; enkele, vaak piepkleine dorpjes onderweg. En daar kwamen we bij de volgende grote weg; ach, grote weg, er komt af en toe een auto langs. Er stroomde een forse beek.

Beek bij de afslag van de grote weg

 Naarmate je verder naar het zuiden van Kreta gaat wordt het steeds rustiger. het landschap wordt ook steeds weerbarstiger. Naar Paleochora valt het v.w.b. de ruigheid nog wel mee, maar later zouden we ervaren hoe ruig het landschap hier is.
Roos bedacht nog een uitstapje; de bus zou nog lang niet komen dus tijd genoeg. Maar na een forse afdaling bleek het ons niet duidelijk of we wel goed zaten; ook de GPS gaf geen uitsluitsel. Later bleek ook dat we een afslag te vroeg hadden genomen. Maar de afdaling was wel de moeite waard; we kwamen langs een beek, een merkwaardige ervaring in dit verder zo droge landschap. En daar zagen we gedurende enkele seconden een paar heel bijzondere vogels.
We gingen terug en zetten ons neer om op de bus of een taxi te wachten. Na een kwartiertje kwam er een taxi en even later zaten we in hotel Aris waar Roos had besproken voor 2 nachten. Leuk plaatsje waar de boot naar Sfakion, Sougia en Loutro vertrekt.
We hebben 'savonds heerlijk gegeten en na een vermoeiende wandeldag ook prima geslapen. Dat wandelen over asfaltwegen ligt mij wel; geen enge afgronden. Eigenlijk ben ik maar een schijterd in die berggebieden.

Naar Vlatos, nee niet flatus?!

Het bronnetje van Milia

Vanmorgen vroeg opgestaan en op weg naar het busstation van Chania. Was niet ver; onderweg nog een kopje koffie gescoord met een nog van huis meegenomen (bruine, zelf gebakken!) boterham met rollade van slager van Loo. En toen een spannende rit naar de wereldplaats Vlatos, ergens halverwege de route naar een zuidelijk strand waarvan de naam me is ontschoten. Roos hield haar vinger bij de kaart en wist de chauffeur er feilloos op te wijzen dat we er uit moesten. En ja hoor; daar begon de vakantie pas echt. Doodse stilte na het lawaai van de autobus die zich op wonderbaarlijke wijze over de smalle en langs ravijnen lopende route had gemanoeuvreerd; knap van de chauffeur; is toch anders dan van Harderwijk over de Veluwe naar Apeldoorn.
Vlatos lag een stuk verderop, maar eerst een uitspanning bij een honderden jaren oude plataan. Grappig, zo'n hoog bejaarde boom; de zeer dikke takken, waarvan er eentje zelfs van binnen was uitgebrand, toonden verse uitlopers; wat is het leven toch krachtig! Bij de uitspanning een "dakos", een keihard broodje met tomatenmoes gegeten met een glas sinaasappelsap en onze eerste Griekse koffie.
En daarna door naar onze werkelijke bestemming: Milia, een heropgebouwd, eens verlaten piepklein dorpje. Roos had het adres gevonden in een gids van National Geographic waarin ecologische onderkomens waren vermeld. Milia was de enige in Griekenland.
Het was een stevige wandeling, bergop en het was nogal heet; ik had de verrekijker meegenomen en nu omgegord, helaas voor niets want ik zag niet of nauwelijks vogels. Voor niets 2 kilo extra bagage meegenomen dacht ik al; viel mee want later hebben we veel plezier gehad met de kijker, zij het niet met vogels kijken.
Het was een leuk onderkomen; fijne appartementjes zonder al te veel luxe, maar wel CV. Maar vooral, een heerlijke keuken. Ik vond het een aardig concept waar veel buitenlanders afkomstig van uithoeken van de wereld op af kwamen, waarschijnlijk vanwege de genoemde gids.
De omgeving was wel aardig; voor ons platlanders hoge bergen met wat mogelijkheden om de benen te strekken. De meesten gingen er met de auto vandoor; in de buurt was niet zo veel te doen, maar ontbijt en diner waren meer dan voortreffelijk.
De tweede dag van ons verblijf in Milia kwamen we een NL's echtpaar tegen dat hier aan het wandelen was; kennelijk stond het hier wel bekend als wandelgebied ondanks de zeer beperkte mogelijkheden. Leuke ontmoeting; ook hij was werkzaam bij ASML en hij vertelde wat technische zaken die mij versteld deden staan.

Opweg naar Kreta

Vandaag begon onze vakantie naar Kreta; Roos was er nooit geweest en ik zo'n dertig jaar geleden. Iedereen riep over de Samariakloof die we moesten gaan lopen. Hadden An en ik destijds ook gedaan, maar het zou anders verlopen.
We vlogen pas laat, dus rustig aan en halverwege de ochtend op weg naar Eindhoven. We vlogen, zoals het Ryanair betaamt, keurig op tijd, om 15.30 uur en kwamen zo'n drie uur later om pakweg 19.30 uur lokale tijd aan op de luchthaven Chania. Onderweg nog wat gesproken met een jonge medepassagier; hij was een liefhebber van kate-surfen (met zo'n vlieger weet je wel), maar was geblesseerd en zou nu gaan zeilen met een stel vrienden. Hij was werkzaam bij ASML. Ik vertelde dat ik als NLer trots ben dat we zo'n superbedrijf  herbergen in ons land; een volle dochter van Philips dacht ik.
Bij aankomst was alles goed geregeld; een stadsbus bracht ons naar het stadje, dat me al jaren geleden door vriend en collega Mattees vD was aangeraden: Chania. Roos wist precies de weg; we liepen zo naar het haventje, naar het hotelletje dat ze had geboekt en even later liepen we over het rustige haventje met talloze restaurantjes en nog veel meer terrasjes. Nauwelijks gasten dus iedereen liep aan ons te trekken. Net als op Kos vond ik de meeste tentjes niet aantrekkelijk, maar gelukkig vonden we er eentje die naar later bleek ook echt, origineel Grieks eten voorzette. Een stel jongens zong en speelden de simpele Griekse muziek gezeten op stoeltjes die de restauranthouder voor hen ter beschikking had gesteld.
We hebben heerlijk Stifado gegeten met een raki als afsluitertje.
Leuk begin van de vakantie.

De lokale economie van Skala Kalloni

De kreeftjes op de kar bewegen nog, zo vers zijn ze.

Het haventje van Skala Kalloni is het bezoeken meer dan waard; bootjes en werkende vissers die de netten herstellen. De kleurige bootjesmaken het tot een vrolijk tafereel. Daar tussendoor rijdt een wagentje dat de verse vis opkoopt en vervolgens in het dorp gaat verkopen.
Verderop bij het haventje heb je de bakker; hij bakt in een echte houtoven die gestookt wordt met takkenbossen. Als de oven heet genoeg is wordt daar brood en gebak in afgebakken. Iedere morgen gaat het gezelschap van vogelaars langs bij de bakker om applepie en ander lekkers bij hem af te nemen. De auto's ruiken in de ochtend steevast naar kaneel en appel; heerlijke lucht.
Ruud moet altijd lachen om wat hij noemt de lokale economie. De vis die bijna nog spartelend in de straten van Skala Kalloni en het veel grotere Kalloni wordt verkocht. Het kan niet directer.
In de verschillende supermarktjes van Skala Kalloni kun je ook van alles kopen dat direct op Lesbos is geproduceerd: vijgen van Eresos (de plaats waar Sappho heeft geleefd), honing, tomaten, walnoten. Ik kocht voor thuis een forse hoeveelheid walnoten, witte bonen en knoflook; echt "biologische" producten.

Teempraten

Van vroeger jaren herinner ik me nog dat mijn ouders een kleuterjuf in de kennissenkring hadden; een lieve vrouw die heel goed met kinderen kon opschieten. Zij had echter één beroepsdeformatie zoals ik het tegenwoordig zou noemen: zij sprak je altijd aan alsof je een klein kind was, een beetje vanuit de hoogte, een beetje neerbuigend misschien, nu zou ik zeggen: "temerig".
En wat me tegenwoordig opvalt is dat ouders niet meer op een normale manier met hun jonge kinderen praten; het gaat meestal op zo'n temerige manier, alsof je hun toestemming vraagt. Dan zie je zo'n joch van een jaar of 5-6 met een ontevreden gezicht, valhelm op, gloednieuwe fiets en dan moeder die op overdreven vriendelijke toon zijn instemming vraagt voor iets heel normaals. En dat joch maar ontevreden en verongelijkt blijven doen.
En bij de supermarkt; zo'n vader van de achterbankgeneratie, aan z'n gezicht te zien zelf ook altijd verwend geweest vermoed ik, die bij de boodschappenband staat met twee kleuters: "Jan Kees jij mag de broccoli op de band leggen", "Pieter leg jij de yoghurt op de band". En dan het bijleggen van de onmin die tussen de broertjes ontstaat op een toon waarbij mijn tenen gaan krullen. Ik word te oud voor dat gezeik merk ik; ik was een behoorlijk rechttoe rechtaan vader; geen gezeik.
Overleggen, en nog eens overleggen; proberen te overtuigen van iets volstrekt normaals en op een toon of je een hele inspanning van hen vraagt om het ermee eens te zijn. Ik word er niet goed van en ervaar het als "teempraten".
Maar nu was ik afgelopen maandag in het rijksmuseum; een groep jonge mensen, middelbare scholieren denk ik, werd daar toegesproken door een vrouwelijke gids. Dat ging ook op zo'n manier als een kleuterjuf alsof je anders niet meer tot die jonge mensen door zou kunnen dringen; spreek toch normaal met jonge mensen, het zijn toch geen babies.
Moest ik even opgemerkt hebben.

Spelen met water

Gijs speelt met water

Tijdens mijn verjaardagspartijtje hebben we Gijs lekker laten knoeien met water; altijd leuk voor kinderen.
Het deed mij zo ontzettend sterk denken aan de tijd dat ik zelf zo'n jaar of drie was. In die tijd was paling, gestoofde aal zoals mijn oma en moeder dat noemden volksvoedsel; we aten dat heel regelmatig; mijn moeder en oma waren er dol op.
Als we dan op de Ten Kate markt, waar viskarren, afgeladen met paling stonden, paling kochten en schoon lieten maken, nam mijn oma voor mij de palingkoppies mee naar huis. Die deed ze dan voor mij in een glas. Nog kan ik mij de happende koppies herinneren van die gestroopte palingen. Natuurlijk had Gijs geen vissenkoppies om mee te spelen; hij knoeide gewoon met water bij z'n opa, zoals ik destijds in het piepkleine keukentje van mijn oma in de Kinkerstraat drie hoog in Amsterdam aan het knoeien was. Leuke herinnering sprong bij mij op!

Vogelen in de Vissersteeg

Roos en ik verzuchten zo vaak: "wat wonen we toch mooi". Het is waar, de omgeving van De Bilt/Bilthoven is prachtig en zeker in deze tijd van het jaar. Vanmorgen hebben we eerst lekker een saunaatje gepikt en liggen zonnen bij Sportcity. Daarna ben ik gaan vogelen; had ik van de week al een keer gedaan. Via het Houdringhebos naar de Biltsche Hoek, de Utrechtse weg oversteken en dan door de Visserssteeg, landgoed Oosbroek naar de Kromme Rijn en weer terug. Ik had ontzettend genoten en wilde dat vandaag weer doen en dan gewapend niet alleen met de verrekijker maar ook met pen en papier om de namen van de vogels te noteren. En zo heb ik vandaag 32 verschillende soorten vogels gezien!
Het begon al goed toen ik met de fiets naar het parkeerterrein bij de IJsbaan reed: nog geen honderd meter en ik had al een houtduif, een kauw, een merel en een ekster gezien. Snel genoteerd. Maar het ging maar door: spreeuw, kraai, eend, meerkoet, roodborst, vink, koolmees, winterkoning, zwaan, reiger, nijlgans, reiger, visdiefje, huiszwaluw, etc. Een aantal kon ik aan het geluid herkennen als de specht, koekoek en groenling. Mijn mooiste waarneming vond ik de zwartkop. Aan een zoom van een bos, met lage overgangsbegroeiing, in de zon ging ik gewoon rustig staan observeren; daar hoorde ik het welluidend gezang van de zwartkop (een gemankeerd merel-geluid) en zag ik ook het grijze vogeltje met het zwarte kopje; goed te onderscheiden van de koolmees. Over deze waarneming was ik heel tevreden. Ook over de kleurrijke putters die ik in de Visserssteeg zag.
Op de terugweg belde Adriaan me nog om te vragen hoe Lesbos was geweest; ontzettend attent. Dankzij Adriaan beoefen ik deze vogelhobby. Ik vind het steeds leuker worden!

Een orgel van Schnitger en zwarte sterns

Voor vandaag was een fraaie dag voorspeld; Roos wilde graag aan de wandel en zo besloten we om de bekende etappe van het Marskramerpad te lopen van Hollandse Rading naar Breukelen. Een belangrijke reden voor mij was het prachtige nieuwe natuurgebied bij het Tienhovens kanaal; wetlands met trilveen en een kolonie zwarte sterns. De kijker was natuurlijk mee; ik word steeds enthousiaster met het vogelen. Gisteren had ik ook al een fijne kijkmiddag in de buurt gelopen. Maar nu dus eerst naar Hollandse Rading. Toen we uit de trein stapten kwamen er juist twee andere wandelaars: "die lopen een stuk harder dan wij", zeiden ze tegen elkaar. Wij waren fris en zetten er de sokken in; via het bos bij Hollandse Rading naar de uiteindelijke route van het Marskramerpad. En daar kwamen net de twee wandelaars aan. Wij vertelden dat er verderop een gelegenheid was om een kopje thee of koffie te nemen.
Terwijl we zo samen opliepen vertelde de meneer waar ik naast liep dat ze twee zwagers waren en aan het trainen waren voor een wandeling in de bergen. Ze liepen het Marskramerpad. Af en toe bracht ik ook iets in al was het maar om duidelijk te maken dat ik de LAW paden in NL wel kende. Had geen zin; meneer voerde duidelijk een monoloog, zoals veel lieden dat plegen te doen. Bij de theeplek aangekomen bleken ze aanklevers eerste klasse te zijn; we kwamen niet van ze af?! En de meneer vertelde van z'n grote hobby: klassieke muziek; tja, nog een link naar één van mijn interesses. Hij bezocht de beroemde kerkorgels van NL. "Dus u komt vaak in Groninge", bracht ik in, "daar staat zelfs een aantal Schnitger orgels". Geen response; meneer hield vol in een monoloog; ik werd het spuugzat en bedacht me hoe ik van ze af kon komen. Want als echte aanklevers liepen ze verder met ons op.
Tot we bij de zwarte sterns kwamen; ik veinsde niet meer en ging naar de vogels kijken: "lopen jullie maar verder, we halen jullie wel weer in", huichelde ik. Er zaten heel veel zwarte sterns te broeden; prachtig gezicht. Het begon te regenen en ik stelde Roos voor om rechtsomkeert te maken. De sterns had ik gezien en het mooiste deel hadden we gehad. De weersvoospelling zat er goed naast vandaag; gebeurt niet zo vaak gelukkig.

Of ze mij ook kennen

Bij de uitnodiging voor mijn verjaardags/familiefeestje had ik nadrukkelijk vermeld dat ik geen kadoos wenste te krijgen. Natuurlijk had Roos 'smorgens vroeg al iets voor me; een boek over mijn grote favoriet: Johann Sebastian Bach van de hand van de grote Bach-kenner John Eliot Gardiner. Bij aanvang was ik wat sceptisch; er is zo ontzettend weinig bekend over Bachs' leven dat een biografie geschreven kan worden op een paar A-4tjes. Maarten 't Hart heeft daar heel kritisch over geschreven dat veel uitgaven over Bach bestaan uit steeds sterker aangedikte compilaties van plagiaat. Maar dit boek schept vooral een enorme hoeveelheid context rond de mens Bach. Bij het doorbladeren kon ik al haast niet stoppen.
Tot mijn verrassing hadden de kinderen ondanks mijn verbod toch een geschenk voor hun oude vader. Voordat ik het keurig ingepakte geschenk open maakte kreeg ik al zo'n donkerbruin vermoeden en vroeg ik al: "toch niet een boek over Bach", en ja hoor, een tweede exemplaar. Wat vond ik dat lullig voor alle schenkers maar anderzijds kennen ze mij duidelijk heel goed en dat waardeer ik ten zeerste. Het is een fantastisch boek; ik ben er direct in begonnen gisteravond en heb de eerste 100 pagina's al tot mij genomen. Dank allemaal; precies in de roos; komt op m'n rijtje met klassieken.
Ik heb vanmorgen een exemplaar terug gebracht naar de boekhandel en in plaats daarvan een gebonden exemplaar van de Ilias in de nieuwste vertaling van uitgeverij Atheneum aangeschaft. Ik voel me verwend!
Terwijl ik dit Bloggie schrijf zit ik ontzettend te genieten van de vioolconcerten van Bach. Muziek en lezen; wat ben ik daar toch gek op!

Mijn verjaardag 12 mei 2014

Wat een miezerdag was het vandaag; drizzleweer. Ik had m'n regenponcho gisteravond aan Hugo uitgeleend dus wilde ik niet op de fiets naar het station; dat zou wellicht m'n derde natte pak sinds de terugkeer uit Lesbos hebben betekend en daar had ik geen zin in. Verder moest ik gewoon even de benen strekken; naar Amsterdam. Het is vandaag maandag en dan is het de rustigste dag voor het Rijksmuseum. Ik wilde gewoon even cultuur snuiven; even genieten van de pracht van Rembrandt en Vermeer en de rest als Jan Steen. Eerst een stukje met de tram naar het Spui en dan over de gracht en door de Spiegelstraat en daar lag die kathedraal voor de vaderlandse kunst. Enorme aantallen toeristen, maar ik kon direct door met de museumjaarkaart. Ook voor de 17e eeuwse kunst stonden weer grote aantallen mensen. Maar die keken niet naar de schilderijen maar vooral naar de bordjes waarop stond wie en wat. Ik heb op de eregalerij genoten, maar ook op de bovenste verdieping van hetgeen wordt geëxposeerd van de vorige eeuw en dat is niet van die "would be" flauwekul kunst zoals in het Stedelijk museum wordt opgesteld, maar fraai meubilair, prachtig vaatwerk maar ook een kampjasje en een oorlogszuchtig schaakspel dat Mussert van Himmler heeft gekregen?! Daarna naar de Overtoom; even naar Pied à terre voor wat kaartwerk. Het weer knapte op en ik besloot om mijn oude woonplekken eens na te lopen, te beginnen met de Overtoom, bij de Hollandse manège. Het pand waar ik in 1969 met Lien begon is volkomen terecht gesloopt. Via het Vondelpark en het Kattenlaantje naar de Jan Pieter Heije straat en de Staringstraat waar ik met Anneke een jaar heb gewoond; ook weg, maar wel gerenoveerd zo te zien. Naar de Kinkerstraat waar ik 66 jaar geleden het levenslicht zag. Nog in oude staat! Maar ik kon op geen enkele manier meer vaststellen welk portiek ooit door mijn grootmoeder werd bewoond (mijn ouders woonden destijds bij haar in). Bij een allochtone bakker een lekker appelfantasie gekocht; smaakte heerlijk. Door naar de Jan Hanzenstraat waar ik na de Overtoom met Lien ben neergestreken; is niet meer in de oude staat maar geweldig uitgebreid met een dak-étage; een hele verbetering; is een verdraaid leuk huis geworden denk ik. Verder was die buurt enerzijds vervallen en deel gerenoveerd. Door de Jan Evertsenstraat waar mijn grootje later ging wonen met haar oudste zuster, voor mij tante Riek. Ze zat daar altijd voor het raam. Het enige in deze straat dat ik nog herkende was snackbar Marja, bij de voormalige bioscoop. Toen Bram en ik nog naar de jeugdkerk "moesten" gingen we ons collectegeld daar omzetten in patat frites en koffie drinken bij mijn oma, even verderop. Totdat die zich een keer versprak. Vanaf dat moment hoefden we niet meer. Ach die dwang was ook niet zo groot eigenlijk; mijn vader geloofde ook niet erg.
Het weer knapte eigenlijk best op. Op mijn verjaardag is het meestal mooi weer; ik herinner mij een enorme onweersbui na een hete dag op mijn 18e verjaardag. Mijn schoonmoeder had een taart voor me gebakken met 18 kaarsjes. Maar ook een keer dat het sneeuwde op de 12e mei?! Was in 1975 denk ik; bleef niet langer dan een kwartier liggen overigens en alleen op het grasveldje voor het CLB laboratorium waar ik toen werkte.

De viering van mijn 66e verjaardag

Zoon Peter vroeg hoe laat hij werd verwacht; mijn antwoord was 13.00 uur. Arja belde rond 11.00 uur dat ze minstens een uur later zouden komen. Voor de zekerheid keek ik nog maar even op de uitnodiging; ik had iedereen uitgenodigd voor 12.00 uur. Nou ja, mijn kids zijn niet zo precies in dit soort zaken althans niet wanneer het een afspraak met mij betreft. Hugo belde ook ergens rond 13.00 uur; hij had helemaal geen idee hoe laat ze verwacht werden en Joke kwam uiteindelijk ook pas rond 14.30. Allemaal best hoor.
We begonnen allemaal met koffie en thee met een stuk taart dat Peter had gemaakt; smaakte prima! Dat ze niet allemaal tegelijk kwamen kwam eigenlijk wel goed uit zo. Ik heb niet eens genoeg kopjes dat iedereen tegelijk koffie en thee kan drinken.
Toen Joke en Pieter kwamen werd het net weer een beetje droog en weeronline voorspelde een droogte venstertje van iets meer dan anderhalf uur. Dus hupsakee de deur uit met de kleintjes. Peter en Esther bleven thuis en Roos hield hen gezelschap. Arja liet de kleine smeerpoets Evi lekker met haar handjes in de modder knoeien; in mijn ogen een goede moeder dus.

Hiep hiep hoera

Gijs houdt niet van vieze handen, net zo min als vader Walter. Arja was als kind ook zo'n smeerpoets en Anneke vond dat ook allemaal best. Even later gingen de hemelsluizen weer open. We gingen terug naar huis; Joke en Pieter liepen nog een stuk door het bos; zij hadden regenspullen bij zich. Thuis lekker aan de borrel.
Het werd reuze gezellig. Ik had het zo druk als een klein baasje. Had tevoren al sinaasappels uitgeperst en van alles aan drank in huis gehaald, zoute noten. Roos had kazen ingeslagen; er was voorgebakken stokbrood (veel te veel).
Een drukte van belang met die twee kleintjes van Arja erbij. Evi propte zich helemaal vol met de obligate aardbeitjes; Gijs haalde al het recent door mij ingeslagen speelgoed uit de Kenwood doos. Later zou hij nog een koektrommel met kruimels rondstrooien.
De kids hadden lekker gekookt en dat ging er wel in; Joke had preitaart, Arja had lasagna gemaakt en Hugo had voor de ballen in de tomatensoep gezorgd, terwijl Marjorie, zoals Huugsel al terecht opmerkt een verrukkelijk toetje had gemaakt; verder had ik zelf, volstrekt overbodig naar bleek, 2 liter hertenragout gemaakt. Na afloop van de dag heb ik alle overbodig ingeslagen voedsel wel zo'n beetje kunnen verdelen of in de vriezer gedaan. Verder had ik nog een magnetron voor Pieter en Joke. Pieter had zich ook verheugd op de hertenragout, dus kreeg hij daarvan een liter mee inclusief twee doosjes ragout bakjes. Peter kreeg een zak sinaasappelen mee en nog wat sneden brood. Hugo kreeg het voor hem klaar liggende brood mee.
Aan het eind van de avond maakte Roos nog een foto van mij tussen m'n hele misjpoge.
De afwas werd gedaan; aan het eind van de dag gingen Roos en ik nog even rustig zitten met een drankje om wat bij te komen. Was een heel gezellige dag. Ik ben als een blok in slaap gevallen.

Wat een dag?!

Deze toepasselijke fotocollage heeft Roos aan mijn
kast gemonteerd. Foto gemaakt door vriend Peter C
in  LA aan het einde van Route 66

Gisteren terug gekomen uit Lesbos; morgen komen de kids met aanhang en kleinkinderen om mijn verjaardag in te luiden. Gekke dag dus vandaag.
Eigenlijk was ik gisteren alweer heel vroeg thuis. Het vliegtuig vertrok plaatselijke tijd om 9.30, deed er 3 uur over en we kregen weer een uur terug vanwege het tijdsverschil. Verder kwam de trein precies op het goede moment en de aansluiting met de bus was ook goed. Achteraf had ik zelf nog makkelijk naar de markt gekund om inkopen te doen voor morgen. Ik wilde nog verschillende kazen kopen en Malta's (aardappelen), maar dat had Roos al gedaan afgelopen week zoals we hadden afgesproken.
Ik kwam maar niet los van de Lesbos reis en bleef er maar over doorzanikken tegen Roos; die vond het prima en wel gezellig. Het regende maar steeds. Eigenlijk kwam ik tot niks; beetje Bloggies schrijven; het was te nat om een wandeling te maken. Aan het eind van de dag belde Roos: het zou de komende twee uur droog zijn. Dus wij op naar het bos om een ommetje te maken. Dat werd dus mijn eerste natte pak.
Vanmorgen heb ik boodschappen gedaan; sinaasappelen, melk, karnemelk en nog wat spullen voor morgen als m'n misjpoge komt. Eerst had ik op weeronline.nl gekeken; het zou het eerste uur droog blijven. Ik werd echter beneden in het portiek lang aan de praat gehouden door mijn buurman; hij had een nieuwe baan bij een bedrijf waar ik 40 jaar geleden ook heb gewerkt en daar moesten we het natuurlijk even over hebben. Toen ik bij de Lidl vandaan fietste begon het weer te regenen. Dat werd dus mijn tweede natte pak. Geeft verder niks; het is niet erg koud en mijn flat is gortdroog dus alles droogt weer snel.
Inmiddels heb ik alles klaar gezet voor morgen. Eigenlijk zou ik nog moeten stofzuigen, maar dat vergeet ik maar even. Ik verheug me op morgen; Arja had al op Facebook geschreven dat ze voorbereidingen aan het treffen was. Ben benieuwd.

Afscheid van Lesbos

Aan de lunch in Parashkevi

Vandaag alweer de laatste dag op Lesbos; de dag van vertrek. En als je dan terug kijkt is het wel weer erg snel gegaan. Een goed gevuld programma; af en toe verzuchtte ik bij mezelf: "het lijkt wel werken". En de leiding, Herman en Ruud bleven tot het laatst toe enthousiast. Slangen, schildpadden, hardoen; naast de vogels kwam nog een heel scala van andere diersoorten tevoorschijn. Het was weer een enerverende reis; ik heb er dan ook weer erg van genoten.
Gisteren hebben we in de buurt van de zoutpannen vogels gekeken en daarna geluncht in Parashkevi; onze afscheidslunch. Het zelfde restaurant als vorig jaar werd door ons bezocht. Herman stelde voor om aan een grote tafel allemaal het zelfde te nemen en aan de restaurant houder over te laten wat er op tafel zou komen. En dat was nogal wat; het leek alsof er geen einde aan zou komen; steeds weer kwam hij met schalen met nieuwe gerechten: Griekse salade, kikkererwten, gefrituurde courgette, lamscoteletjes, lamsgehaktballetjes, frietjes en tot slot rijstepap. Ik heb me met moeite ingehouden; het was heerlijk!
Daarna hebben Kees, Paul en ik een stevig stuk gewandeld naar het hotel. Onderweg heb ik nog een kaart van Lesbos gekocht in Skala Kalloni. Tot slot naar het zwembad voor een laatste zonnebad en even zwemmen. Zonder er erg in te hebben sprong ik met pet en al in het water. En toen weer buiten dineren; was er eigenlijk te koud voor. Een toespraakje om de leiding te bedanken en dat was het dan. Ruud bood ons nog een ouzootje aan. Morgen vroeg op en vertrek naar huis. Het is goed geweest! Bedankt Herman en Ruud en ook bedankt reisgenoten; het was gezellig en leerzaam.

Het ecosysteem van Lesbos

Verkeersslachtoffer, een jonge rekel

De "biologische", of beter gezegd, de natuurlijke landbouw van Lesbos, d.w.z. kleinschalig, zonder al te veel landbouwgif of kunstmest, zonder verlaging van het grondwater en dat in combinatie met veel vrije natuur zorgt voor een bijzonder milieu met voedselrijke plekjes, voedselarme plekjes, natte en droge, zout, brak en "zoet" water, warme en koelere plekken; voor elk wat wils en dat garandeert een enorme biodiversiteit: veel soorten bloemen, insecten en daarmee veel soorten vogels en andere diersoorten; voor biologisch geïnteresseerden is dit eiland een eldorado; in ieder geval voor mij en dat niet alleen op ecologisch gebied maar vooral ook v.w.b. de esthetica. Vaak had ik het gevoel dat ik naar zo'n schitterend 17e, 18e eeuws schilderij zat te kijken wanneer ik mijn kijker richtte op helling met een kudde geiten en hun herder of gewoon op een bosrijke helling met wat kale rotsen.
De grotere predatoren waren ook vertegenwoordigd, althans onder de vogels; we zagen de bruine kiekendief, de arendbuizerd, de roodpootvalk en de slechtvalk. Misschien hadden we deze in wat grotere aantallen verwacht; volgens Ruud worden ze wel geschoten hoewel dat is verboden.
Maar we zagen net als vorig jaar een dood gereden steenmarter op de weg alsmede een vos die zeer kort tevoren was aangereden; het bloed liep nog uit de bek. Cyria is dierenarts en onderzocht het dodelijk gewonde dier en stelde vast dat het een jong mannetje was en dat het aan de kop was geraakt. Deze toppredator komt hier dus wel degelijk voor ook al hebben wij hem niet in het veld gezien.
Het ecosysteem van Lesbos is volgens mij heel gezond; het geheel ziet er dan ook prachtig uit met al haar afwisseling.

Dreigende wolken boven Skala Sikaminia

Dreigende luchten. Visjes hangen te drogen.

Toch wel één van mijn favoriete plekjes op Lesbos: Skala Sikaminia, het piepkleine plaatsje aan de noordkust, 12 kilometer van Molivos, goed te bewandelen via het pad langs de kust. De eerste keer was ik hier met Roos. We hadden een excursie met een boottocht geboekt en die voer ons naar dit wonderschone plekje. Het werd destijds al schemerig toen we er met het bootje arriveerden; we hebben er romantisch zitten eten. Onderweg hadden we dolfijnen gezien met voor hen uit springende prooivissen; mooi gezicht.
Vorig jaar, met de SNP reis 2013 kwamen we tot mijn verrassing ook hier en natuurlijk ook dit jaar weer; ik had me er al op verheugd om terug te wandelen naar Molivos. Bij aankomst vertelde Herman dat er ook een hotel was; de haven op de prent gezet en het dorpje ingelopen; inderdaad een hotel en daarvan maakte ik een foto om het telefoon nr. vast te leggen om er ooit nog eens te gaan overnachten.

Tel. nr. van het hotel van Skala Sikaminia

Van de wandeling terug kwam niets terecht helaas. Bij aankomst met de auto's was er al een stel van ons gezelschap direct op weg gegaan richting Molivos. De meesten gingen echter een ijsje scoren of iets op het terrasje nemen. Op dat moment besloot Zeus ons met zijn bliksem en noodweer te verrassen; de wolken die al een tijd dreigend boven ons hingen, loosden hun natte vracht en het begon verschrikkelijk te plenzen terwijl we onder een afdak ons ijsje weg likten. Ik kreeg medelijden met degenen die al op weg waren gegaan. Dat bleek later ten onrechte want de weg was droog; het had helemaal niet geregend buiten Skala Sikaminia?! Had ik even spijt dat ik niet met Kees mee was gegaan naar Molivos. Kees was toen wij hem probeerden op te pikken onvindbaar; uiteindelijk bleek dat hij het kasteel van Molivos had ingenomen volgens eigen zeggen. Hij zat in ieder geval een gele rakker soldaat te maken op het terras aldaar.
Gelukkig heb ik een deel van het traject ook gelopen, maar zeker niet het hele stuk; ga ik nog eens met Roos doen, wat mij betreft in september van dit jaar; ik ben wel een beetje gek op dit eilandje en zeker op dit plekje.

In ieder geval geen vlinderhaft

Bizarre insecten op een strandje bij Sigri op Lesbos

Bij onze reis naar het uiterste puntje van Lesbos, Sigri, kwamen we uiteindelijk bij een klein haventje terecht: onze lunchplek. Bovenop stond een kapelletje en er was een strandje met wat bloemen. Het is wonderlijk tot hoe ver de bloemen en grassen eigenlijk oprukken tot vlak bij het zoute water; volgens Ruud komt het door het vanuit het eiland opdringende zoete water. Hier is natuurlijk weinig eb en vloed, althans onvergelijkbaar veel minder dan bij onze kust met de Noordzee. Rusteloos liep Harold, onze meest gedreven natuurfotograaf rond met camera en scherp waarnemingsvermogen. Hij riep ons er allemaal bij omdat hij een bijzonder insect had waargenomen. Eerlijk gezegd zag ik het niet eens direct; het was deels doorzichtig en bijzonder goed gecamoufleerd tegen de bonte achtergrond van bloemen. Een wonderlijk dier; geen echte vlinder; deed me denken aan de Libelloides die ik vorig jaar in Macedonië heb gezien en die door Frits B. werd gedetermineerd als Libelloides Longicornis. Volgens Herman was het een Vlinderhaft en leefde hij slechts 1 dag, aldus had hij vernomen van een zelfbenoemde deskundige tijdens een eerdere reis. Ze zaten van het stuifmeel te eten alzo was wel duidelijk dus een ééndags bestaan leek mij bijzonder onwaarschijnlijk. Ik maakte er een foto van met het idee om die maar eens naar Frits te sturen voor een echt deskundige determinatie. Bij onderzoek op internet zag ik al direct dat dit geen vlinderhaft was, dus raadpleegde ik Frits. Hij was duidelijk verrast; hier zijn antwoord op mijn vraag of dit een vlinderhaft was:

Dag Ferry,

Oh wat goed, dat jij die insecten gezien hebt waar ik m'n leven lang al naar uitgekeken heb omdat het zulke bizarre dieren zijn met hun draadvormige achtervleugels. Volgens het boek dat ik bij de hand heb zijn ze van het geslacht Nemoptera (maar niet de soort die daarin afgebeeld staat: Nemoptera bipennis) en behoort tot een eigen familie: Nemopteridae. Ze zijn verwant aan onze mierenleeuwen. In de woestijnachtige gebieden van Arabië en Azië komt een aantal soorten voor; die van jouw foto zijn heel goed herkenbaar en goed te determineren door een kenner. Ik heb me laten vertellen dat ze vooral 's nachts actief zijn en heel snel kunnen vliegen, iets wat je niet direct verwacht van zulke bizarre insecten. Hoe je dergelijke dieren uit moet schelden met een Nederlands klinkende naam, weet ik niet. Het woord vlinderhaft klinkt Hollands, maar waar het op slaat weet ik niet.

Groeten,

Frits

N.B. Frits B. wordt algemeen beschouwd als één van de grootste vlinderdeskundigen van NL.

Daarnaast gaf mijn goede vriend Ab vD, eveneens deskundige op het gebied van determinatie aan dat het zijns inziens ging om een Nemoptera Sinuata. Bekijk zelf de foto's maar en dan zie je dat dat waar is.

Veel water op Lesbos

Middelste bonte specht bij nest.
Foto Harold Mulders

De reden dat er zo veel vogels op doortrek via Lesbos naar Europa vliegen ligt in het waterrijke karakter van dit natuurrijke eiland. Verder is de omgeving (nog) niet vergiftigd door "gewasbeschermingsmiddelen", zoals "communicatie deskundigen" op eufemistische wijze landbouwgif noemen; eigenlijk is het één groot natuurgebied met ouderwets cultuurlandschap gemengd; zoals het er bij ons in NL ook uitzag tot de 50-er jaren; daarom kom ik er ook zo graag. Het gaat mij absoluut niet alleen om de vogels maar ook om andere dieren als insecten en zoogdieren, het landschap, de mensen, het lokale eten.
Zo kwamen we bij een uitstapje ook bij een klooster waar in een paal een "middelste bonte specht" zat met een nest: dus de camera's in stelling gebracht. Eerst een kopje koffie in het restaurantje bij het klooster. Enkelen van ons gingen verder het landschap rond het klooster in en troffen daar een beekje en een concert van vogels. Ik nam plaats in de buurt van het beekje om te luisteren; nu ben ik begiftigd met twee heel kleine oren en de leeftijd brengt helaas gehoorverlies, althans gehoorvermindering teweeg; met de handen achter de oren hoor ik veel meer van de omgeving; ik vroeg Evert-Jan om een foto van mij te maken terwijl ik van de natuurgeluiden zat te genieten.

Genieten van de omgevingsgeluiden met de handen
achter de oren

Op de achtergrond zie je nog een klein gebouwtje dat bij het klooster hoort. Overal rond het klooster stonden kleine gebouwtjes die door lieden zijn gefinancierd om het klooster te verrijken als een soort aflaat of boetedoening of anderszins om hun eerbied voor hun schepper te materialiseren.
Gewapend met de verrekijker heb ik echt genoten van de omgeving van dit klooster en met mij een aantal van de reisgenoten; mooie plek.

Heel vroeg naar het meertje

Het meertje in de ochtendgloed

Niet zo ver van het hotel is een klein meertje; vroeg in de morgen, bij het opkomen van de zon wordt daar een rietkraag schitterend verlicht en verwarmd door de zon. De watervogels, met name de verschillende reigersoorten als kwak en woudaapje komen dan tevoorschijn om zich op te warnmen. Ik weet nog van vorig jaar dat er wel zo'n dertig kwakken op een rijtje, als een stel verkleumde lieden, met de schouders omhoog zichtbaar werden.
Dit jaar waren de aantallen vogels niet zo hoog als vorig jaar; door het zeer warme voorjaar overal in Europa was de vogeltrek waarschijnlijk al veel eerder en sneller op gang gekomen. Er waren dan ook niet zo gek veel van deze reigers meer. Maar wel een klein waterhoen.
Vorig jaar op deze plek dacht ik een klein waterhoen in de kijker te hebben en riep dat enthousiast; een diepe stilte volgde tot iemand zei: "bosruiter", een zeer algemene soort dat jaar; ik voelde me volstrekt belachelijk.

Olijfboomgaard met bloemenpracht

Na een kwartiertje ging ik wat verderop in het boerenland kijken; altijd fascinerend dat kleinschalige boerenland van Lesbos; ben er sterk van onder de indruk. Ik zag een olijvenboomgaard met een schitterende bloemenpracht. Herman vertelde dat het onderhoud van olijfbomen op allemaal verschillende wijze wordt gedaan en dat het er eigenlijk niet toe doet; olijfbomen wortelen ontzettend diep en trekken zich daarom weinig aan van wat er aan het oppervlak aan de hand is.
Ik hoorde de Wielewaal, die mysterieuze vogel met zijn knalgele uiterlijk, maar ook een zenuweleier die nooit lang blijft zitten en daarom maar zelden, en dan nog heel kort gezien wordt. Ook deze dag mochten we dat genoegen niet smaken. Later deze week vloog een manlijk exemplaar voor de auto langs en werd door enkelen gezien. Ik mocht dat genoegen vorig jaar in Macedonië smaken.

Coprofiele zwammen

Witte paddenstoelen specifiek op koeienstront

Al snel bij een groepsreis ontstaat er een groepsgevoel; dat heb ik nu al zo'n vijf keer mee mogen maken. Een zekere Kees en ik trokken regelmatig met elkaar op; we waren beiden meer wandelaars dan vogelaars en hielden ervan om af en toe even de benen te strekken. En zo trokken wij nadat we geruime tijd bij de zoutpannen vogels hadden gekeken het veld door. We zagen van alles; bloemen, insecten en grappig genoeg ook een aantal paddenstoelen, uitsluitend op koeiendrollen. Overigens heb ik de koeien niet waargenomen.
Kees en ik beredeneerden de reden waarom deze zwammen nu juisit op de drollen groeiden. Volgens mij was het omdat de sporen van paddenstoelen zo ontzettend fijn zijn dat ze eigenlijk vrijwel overal door de wind verspreid worden en dus ubiquitair zijn, d.w.z. overal aanwezig zijn. En dat ze dan daar waar aan de groeivoorwaarden wordt voldaan ook daadwerkelijk tot wasdom komen om weer nieuwe sporen te kunnen maken. Kees dacht dat het mycelium overal wel in de grond zou zitten en dat de vruchtbare stront ervoor zorgdroeg dat daar de vruchtvorming, de paddenstoelen tot wasdom zouden komen. Voor beide mogelijkheden is wat te zeggen.

Bruine paddenstoel op een koeiendrol

In ieder geval vonden we twee soorten zwammen die louter op de drollen groeiden maar ook drollen waar niets op groeide. Tja, hoe het biologisch werkelijk in z'n werk gaat dat zou ik niet kunnen zeggen.

Op weg naar Lesbos

Heerlijk, een Griekse salade in de buitenlucht

Vorig jaar heb ik met Adriaan deelgenomen aan de SNP-vogelreis naar Lesbos. Dat was me zo ontzettend goed bevallen dat ik dit jaar opnieuw deel wilde nemen. Op een avond ergens in maart/april had ik het er zo over met Roos en ondernemend als ze is keek ze of er eigenlijk nog wel plek was. Maar goed ook dat ze dat deed want er was nog slechts 1 plek en die heb ik snel gereserveerd. Maar vandaag was het zover. En dat heb ik geweten; het vliegtuig zou om 4.15 uur vertrekken; en dat is verrekte vroeg, of laat, hoe je het maar bekijkt.
Om 20.00 uur nog geprobeerd om wat te slapen, maar het vroege tijdstip en de opwinding van het vertrek gaven de slaap geen kans. Om 23.30 voor de zekerheid alvast de bus genomen; de volgende zou ook vroeg genoeg zijn, maar ja .... voor de zekerheid. Dus een uur wachten op de nachttrein in Utrecht. Naar Amsterdam CS was de trein lekker rustig, maar in CS stapte een stel merkwaardige vrouwen in die tijdens het lange wachten op CS en de rit naar Schiphol aan één stuk door bleven stikken van het lachen. Was vast heel geestig gezien het hilarische lachen, maar de taal kwam mij onbekend voor, dus de reden van de pret ontging mij. Zelfs op het perron van station Schiphol bleven ze voortdurend lachen?!
Het was ontzettend druk bij de balie van Transavia, maar het ging allemaal van een leien dakje en we vertrokken keurig om 4.15 uur en kwamen na slechts drie uur vliegen om 8.30 lokale tijd aan. En daar stonden Ruud en Herman ons op te wachten; leuk weerzien daar op Lesbos.
Het waaide stevig om niet te zeggen, hard; de tocht rond het schiereiland in de kleine baai van Lesbos leverde daarom weinig vogelkijkplezier helaas; geen Oostelijke blonde tapuit deze keer. Op naar het leuke plaatsje Loutro. Eén deelnemer had last van ontspanningsmigraine, daarom ging één van de busjes direct door naar het hotel en konden/moesten de anderen wat langer in Loutro blijven. Flink ingrediënten ingeslagen om een salade te kunnen maken; heerlijke grote, rijpe tomaten en courgette, citroen, feta. Zout had ik van huis meegenomen; een aardappelmesje, een lepel en een ijsbak als slabak; een lekkere Griekse salade zat er wel in en zou ik deze week regelmatig toebereiden en nuttigen.
Toen we weer met twee busjes waren, ging de tocht verder naar Skala Kalloni naar het bekende hotel Pasiphae. Onderweg scoorden we de eerste vogels en daar was de Oostelijke blonde gelukkig bij!

Langs de IJssel

Vorige week dinsdag heb ik de bekende wandeling van Klarenbeek naar Deventer, onderdeel van het Marskramerpaad weer eens gelopen. Een verstild stuk Nederland dat je voor een deel door het bos en langs de IJssel voert, althans zo loop ik dit traject.
Je stapt de trein uit en direct al achter het station kom je op het wandelpad. Even verderop begint het Marskramerpad. Na tien minuten passeer je middenin het bos het spoortje van Zutphen naar Apeldoorn; een overgang middenin het bos vind ik altijd zo'n anachronisme, vandaar deze foto; mysterieus sfeertje met mist waar de zon door schijnt, voorjaarstinten in de bladeren. Prachtig en daar dan die spoorbomen met de knipperlichten.
Verder naar de Bandijk, een oude IJsseldijk. Ik beklom deze nog niet of daar stond een ree mij op te wachten. Hoe vaak ik hem al gelopen had weet ik niet, maar dit was de eerste keer in het vroege voorjaar. Overal het gezang van vogels; natuurlijk had ik de kijker niet bij ma want ik zou natuurlijk onderweg wild inslaan bij de mij bekende jager. Dat is gesjouw genoeg, maar jammer was het wel.
Afgeslagen van het Marskramerpad naar de IJssel.

Vrachtschip op de IJssel

Even op een bankje zitten kijken naar de pracht van het rivierenlandschap; daar kwam een groot schip aangetuft. Ik zwaaide naar de schipper. Na bezoek aan m'n jagersvriend ging ik verder naar Deventer; pontje over en door de binnenstad. Die vind ik lang niet zo mooi als de binnenstad van de andere mij bekende Hanzesteden:  Kampen, Doesburg en Zutphen.