Positieve terugkoppeling

Onlangs vond ik in de trein een "Trouw", het exemplaar van het dagblad Trouw van dinsdag 28 maart 2017. In de bijlage "De verdieping" een artikel van Ylva Poelman onder de titel: "De natuur leert de banken dat ook zij kapot kunnen". Het artikel greep mij en sinds die tijd zit ik erover na te denken. Door al dat gewandel en andere activiteiten heb ik nog geen gaatje in mijn Blog-gemitrailleer kunnen vinden om het te formuleren. Maar vandaag ben ik niet aan de wandel en heb ik een daggie thuis ingeruimd. Moet de was doen, met de ielepiel naar de winkel om te vragen hoe ik in kan loggen bij het netwerk van T-mobile en nog wat van die kleine zaakjes regelen; alle tijd om ook eens te gaan bloggen.
Onder de indruk van het niveau van het artikel ben ik eerst eens in Internet "geklommen" om te zien wie en wat Ylva Poelman precies is en dat liegt er niet om; zij wordt de "bionische vrouw" genoemd vanwege haar expertise in biologische elementen in de natuur die technisch toepasbaar zijn in de mensenwereld: de termietenheuvel als inspiratiebron voor natuurlijke koeling in gebouwen in hete omgevingen bijvoorbeeld. Zij schrijft twee-wekelijks een column in de Trouw, zo langzamerhand de enige kwaliteitskrant die we nog hebben in NL.
Terugkoppeling, feedback, kennen we allemaal; de thermostaat van de CV is het bekendste voorbeeld: wordt de gewenste, ingestelde temperatuur bereikt dan slaat de verwarming uit; wordt het te koud, dan slaat zij weer aan. Geavanceerde systemen zorgen er dan ook nog voor dat de maximale watertemperatuur afhankelijk is van de omgevingstemperatuur zodat het systeem niet kan "doorslaan". Als biochemicus weet ik dat het (menselijk) lichaam over tal van buitengewoon krachtige systemen beschikt die stevig in de hand worden gehouden door terugkoppelingsmechanismen; de stolling is daarvan het meest aansprekende voorbeeld, maar in de immunologie heb je met name het complementsysteem. Wanneer de terugkoppeling niet werkt dan sterft het individu. Wanneer ergens een wondje ontstaat dan wordt de stolling geactiveerd en treedt lokaal positieve terugkoppeling op; het proces versterkt zichzelf. En juist dan is het zaak dat het systeem in de hand wordt gehouden; dat gebeurt door die krachtige terugkoppelingsmechanismen; een correcte afstelling tussen stimulatie en remming is de kracht van dit soort biologische systemen.
Overigens stemde het artikel mij enigszins somber in die zin dat ik mij realiseerde dat het mensdom binnen de biologische soortenrijkdom op zich een ontredderend positief feedback mechanisme kent; het steeds maar meer willen is mijns inziens een fundamenteel biologisch kenmerk en bij de moderne mens vertaalt zich dat in ongebreidelde hebzucht, materialisme en vooral toename van het aantal mensen. Korte termijn denken is ook een typisch biologisch fenomeen en rekening houden met ontwikkelingen over de individuele horizon is een bijzonder zeldzaam verschijnsel dat vrijwel uitsluitend beluisterd wordt bij eenzaam roependen in de woestijn.
Ons technisch kunnen is natuurlijk ook een echo van de positieve terugkoppeling; vanaf het gebruik van de eerste vuursteen als instrument voor snijden, hakken en doden en het vuur als beheersbaar verschijnsel en toepasbaar voor veel meer dan voedselbereiding is de voortschrijding van de techniek in een stroomversnelling geraakt; het hedendaags resultaat daarvan zien we om ons heen. Het ware goed dat we nu collectief ook de controlemechanismen van de negatieve feedback gaan invoeren.
Dit alles realiseerde ik mij na lezing van genoemd artikel dat het dagblad Trouw overigens ruimhartig ter beschikking stelt. Heel leesbaar en lang niet zo somber als mijn geleuter hier in de Blog.