Naar de boeren

Bij ons laatste bridgeweekend, in Lochem, raakten we aan de laatste tafel en bij de naborrel in gesprek met Frans en Joukje Nieuwenhuis. Hoe het ter sprake kwam weet ik niet meer; wellicht toen Frans het over Corenwijn had en ik mijn zelfgestookte jenever aanprees: "ik ben chemicus", meldde ik bij die gelegenheid. "Ik ook", sprak Frans en direct hadden we een gesprek van "chemici onder elkaar". Na afloop dronken we samen een Corenwijntje en raakten we verder in gesprek. Frans had een boek geschreven naar aanleiding van zijn belevenis als kind tijdens de hongerwinter; hij was destijds samen met zijn broertje op transport gezet naar Friesland om aan te sterken en om niet te verhongeren. Hij vroeg ons min of meer of we dit boek zouden willen lezen en onze bevindingen aan hem wilden melden.
Roos heeft het boek geleend van de bieb en na lezing aan mij ter lezing overhandigd. En ik heb dat vandaag vrijwel in één adem uitgelezen.
Na "Ivans oorlog, van Merridale" was dit een verademing. Natuurlijk was ons land onder de bezetting van die zelfde Duitsers in grote problemen maar vergeleken met de Russische omstandigheden viel het nogal mee allemaal. Wat fantastisch was bleek toch wel de saamhorigheid van ons volk onder moelijke omstandigheden; "onder druk wordt alles vloeibaar" is de uitdrukking die het beste past bij de positieve, hulpzame hand die onderling geboden werd.
Frans heeft zich fors ingespannen om deze heel bijzondere sociale gebeurtenis zoveel mogelijk te documenteren. Daartoe heeft hij via verschillende wegen de betrokken kinderen, inmiddels de middelbare leeftijd bereikt hebbende benaderd. Hij kreeg ruim 200 reacties en heeft met deze mensen gesproken.
Verder heeft hij zoveel mogelijk proberen te achterhalen hoe organisatie en financiering plaats hebben gevonden. Het geheel maakt een gedegen indruk. Fijn dat hij deze zo indringende positieve sociale actie aan de vergetelheid heeft ontrukt.

PS Totdat ik het boekje van Rudi van Dantzig "Voor een verloren soldaat" had gelezen wist ik eigenlijk niet van de uitzending van stadse bleekneusjes naar het noorden en oosten van het land om aan te sterken en niet te verhongeren. Maar het gesprek met de buschauffeur in Friesland en onlangs met die toevallige ontmoeting bij het natuurterreintje kwam het ter sprake en dan nu dit boek van Frans Nieuwenhuis.
Het is verdraaid goed dat Frans dit heeft uitgezocht want anders zou het toch door de euforie van het naoorlogse in de vergetelheid terecht zijn gekomen. Zoals hij zelf al zegt is het niet meer dan een voetnoot in het onvolprezen boek van L. de Jong en het verdient meer dan dat!