Upton Sinclair in de olie

Afgelopen maandag moest ik een paar boodschapjes doen bij Albert Heijn op de Kwinkelier. Tijdens het inpakken daarvan zag ik dat zelfs hier een "buurtbibliotheekje" was ingericht waaruit je vrij kon meenemen. "Het boek" heeft een metamorfose ondergaan in de loop der decennia; van een statussymbool in de vorm van een goed gevulde boekenkast is het verworden tot een hoop oud papier waar je van af wilt; weggooien wordt toch nog steeds als een soort zonde beschouwd: "een boek gooi je niet weg", dus wordt een boek weggegeven aan een organisatie die af en toe een verkoop houdt met zeer lage prijzen of zo'n buurtbibliotheekje. Ik kan daar nooit aan voorbij gaan; moet altijd kijken of er iets van mijn gading bij is. En ja hoor, bij Albert Heijn was in het biebje een boek van Upton Sinclair, een boek dat in 1935 aan iemand op sinterklaasavond cadeau was gedaan zo zag ik op de eerste bladzijde. Nu heb ik van Upton Sinclair de Lanny Budd serie met veel plezier zeker twee keer gelezen; ik kon het dan ook niet laten om dit volkomen versleten boek mee te nemen en te gaan lezen. Inmiddels ben ik er al een heel eind in gevorderd. Het is grappig te constateren dat hij in dit boek, met de NLse titel "Petroleum" (de engelse titel was "Oil") weer de hoofdpersonen kiest van een rijke, ondernemende vader, in dit geval een oliebaron met een charmante, semi-intellectuele tienerzoon, net als Lanny Budd en zijn vader, de wapenhandelaar. Sinclair gebruikt deze figuur om in dit geval de olieindustrie en alle onderhandelingsviezigheid aan de kaak te stellen. Hij schreef dit boek in 1927; het handelt rond 1911, dus ruim honderd jaar geleden. Kennelijk was de US in die tijd niet zo veel anders dan heden; godsdienstig fanatisme, keihard kapitalisme en grote angst voor socialisme, dat nagenoeg gelijk gesteld wordt aan communisme.
In het begin van het boek had ik het gevoel dat het door Ayn Rand was geschreven zo kapitalistisch ruig ging het van akiet, maar al ras werd duidelijk dat het aan de kaak werd gesteld; dubbele moraal, hebzucht, alles opzij om veel geld te verdienen. hiertoe was alles geoorloofd. De zoon begint vraagtekens te stellen.
De figuur Sinclair heeft een socialistische wind laten waaien door het hard kapitalistische Verenigde Staten. Hij heeft zelfs getracht om in de politiek een rol van betekenis te spelen maar is daarin op de ons inmiddels bekende wijze hard tegengewerkt zoals dat in "democratisch US" gebruikelijk is tot op de dag van vandaag. 
Gek genoeg zie ik een parallel tussen Upton Sinclair en David van Reybrouck; twee productieve schrijvers die zich hard maken voor een betere, rechtvaardiger wereld.