Het houden van kippen II

Een fraaie kippenren, erve Groot Bavel, De Lutte

De kippenren
Ik geef toe dat ik geen uitgesproken timmerman ben en dat mijn kipperen geen architectonisch hoogstandje was. Ik had hem op een zomeravond aangelegd en hij functioneerde na 20 jaar nog prima. De grootte van de ren moet je natuurlijk aanpassen aan de grootte van je tuin. Hoe groter de ren is hoe meer (biologisch) afval je zonder problemen kwijt kunt. Onze ren was wel 50 vierkante meter voor 5 kippen, maar de kippen gebruiken slechts de voorste helft en vroeger hielden we er 10 kippen in de zelfde ren zonder problemen. Ik schat zo dat je per kip genoeg hebt aan 2 tot 5 vierkante meter als je het niet zo vaak omspit; mijn zonen spitten het ongeveer 3 keer per jaar om. Indien het iedere maand omgespit zou worden kun je volstaan met 2 vierkante meter per kip. Als je nog minder ruimte hebt (wat best kan want kippen vinden alles best als je ze maar genoeg te vreten geeft), dan moet je de stront wekelijks verwijderen en over de tuin verspreiden. Een eenvoudige ren maak je door gaas van twee meter hoog ongeveer 30 centimeter in te graven. Palen sla of graaf je in de grond om de twee meter en het gaas maak je vast met nieten. Natuurlijk kan het allemaal wat fraaier (zie foto). Een kennis van me heeft een ren waarbij tot op dertig centimeter hoogte tegels zijn geplaatst om de muizen tegen te houden. Dat ziet er wat beter uit, maar aan mij is dat niet zo besteed; ik houd meer van een wat improvisorisch geheel, maar dat is een kwestie van smaak en timmeraanleg.

Een zeer professioneel nachthok, onvergelijkbaar
met wat ik ooit had.

Het nachthok 
Kippen stellen nauwelijks eisen aan hun behuizing; een eenvoudige droge overdekte ruimte met wat stro, een zitstok en een voerbak met legkorrels is genoeg. Gedurende de nacht kruipen ze lekker tegen elkaar; het is een heel gezellig geluid als je 'snachts een keer gaat luisteren. Dat slaperige kippegetok heeft iets heel kneuterigs. Verwarming is niet nodig. Kippen kunnen tegen de strengste vorst. In een strenge winter in de tachtiger jaren heb ik het meegemaakt dat de punten van de kammen waren bevroren en in het voorjaar zwart werden en afvielen zoals de vingers van een beklimmer van de Mount Everest. Ze legden er geen ei minder om en vraten er geen hap minder om.

Het branden van snavels
Het is een triest gezicht als je kippen met afgebrande snavels ziet eten; ze moeten wel vijf keer pikken voordat ze een graantje naar binnen krijgen. Als je dat vergelijkt met het rustige pikken van een kip met volledige snavel, dan weet je wat zo'n beest wordt aangedaan. Ik vind het dieren-kwellerij dat afbranden en voor de kippen die door particulieren worden gehouden is het klinkklare onzin dat de snavels gebrand worden. Helaas is het heel moeilijk om nog kippen met volledige snavels te kopen.

Kortwieken; vliegen ze niet meer
over de omheining van de ren

Kortwieken
Om te voorkomen dat de kippen over het gaas heen vliegen moet je ze kortwieken. Zorg daarbij dat je ze niet in hun vel snijdt. Verwijderen van de slagpennen aan beide zijden werkt het beste is mijn ervaring. Ze zien er dan niet meer uit, maar dat moet je dan maar voor lief nemen.

Slachten van de kippen
Vroeger slachtte ik de kippen als ze drie jaar waren en gingen ze in de soep; voor iets anders waren ze niet meer geschikt: zo taai als sinterklaas z'n achterste. Naarmate de kinderen ouder werden en begonnen te protesteren liet ik de kippen vanzelf doodgaan. Ik raad iedereen aan om dat te doen; het heeft iets ondankbaars om die beesten geen oude dag te gunnen. Het is overigens verbazend hoe oud kippen kunnen worden en hoe lang ze nog eieren leggen; ze worden soms wel 7 jaar. Ach, eigenlijk ging het me al lang niet meer om de eieren maar vooral om de gezelligheid die kippen geven. 
Als een kip aan het eind van z'n leven komt dan zie je dat aan de kam. Die begint te schrompelen en wordt licht van kleur. Meestal duurt dat niet lang en wordt de kip steeds slomer. Op enig moment gaat zij rustig in een hoekje zitten, vreet niet meer en gaat heen. Ik begraaf de kippen aan de voet van een fruitboom die daarmee de nodige extra voedingsstoffen krijgt. Ik geloof dat je ze eigenlijk moet meegeven met de vuilnisman, maar stopte ze altijd in de grond. Toen ik de kippen nog slachtte deed ik dat altijd pijnloos voor de kippen. Daartoe deed ik een stropje om het kopje om de hals strak te kunnen trekken. De kop ging dat op een hakblok en met een slag met de bijl werden kop en romp van elkaar gescheiden. Het is dan zaak om de romp direct van je af te richten want het bloed spuit je anders om de oren. Als de romp is leeggestroomd wordt deze aan de poten met twee stropjes aan een boom vastgemaakt. De buik open snijden en de ingewanden verwijderen. Vervolgens veren met vel en al van het vlees losmaken en verwijderen. De poten met een tuinschaar afknippen en de soepkip is klaar. De bouillon die je van deze kippen kunt trekken is heerlijk en onvergelijkbaar met bouillon, bereid van een supermarktkip die nauwelijks zes weken is geworden. Het vlees is donker alsof het van fazant afkomstig is. Het is ook heel stevig vlees, om niet te zeggen bijzonder taai door al het krabben.