Nicolaus Cruquius

Eigenlijk heette hij Nicolaas Kruik en eigenlijk was hij geboren op Vlieland; we hebben het over Nicolaus Cruquius van Delft, de naamgever van het piepkleine plaatsje aan de Haarlemmermeer ringdijk bij het Cruquius gemaal aan de ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.

Staand op de geniedijk bij een "scherfvrij onderkomen"

Afgelopen week hebben Huib en ik een wandeling gemaakt door een onwaarschijnlijk wandelgebied, van Hoofddorp naar Haarlem. Huib had een site ontdekt met allerlei wandelingen van verschillende lengten en vaak tussen NSstations, hetgeen voor het maken van onze wandelafspraken natuurlijk erg handig is. Eigenlijk had ik niet gedacht dat je in dit geïndustrialiseerde gebied, vlakbij luchthaven Schiphol zo leuk kon wandelen, want dat was het geval. Klick hier voor de GPX track. We begonnen over een militaire dijk; in mijn onnozelheid dacht ik nog dat de stevige zeedijk was aangelegd als geluidsscherm, maar hij heette niet voor niks de Geniedijk en was ooit, met veel kosten zo te zien, aangelegd om Amsterdam te beschermen d.m.v. inundatie. Is uiteraard nooit gebeurd, maar de militaire aanleg kon je nog duidelijk zien: hier en daar betonnen constructies in de dijk en halverwege een enorm fort. 

Kunstige gietijzeren constructie in het gemaal de Cruquius
aan de Haarlemmermeer ringvaart

Maar het pièce de résistance van onze wandeling was natuurlijk het Cruquius gemaal met haar legendarisch schepvermogen. Ik had het niet eerder gezien en was behoorlijk onder de indruk van de gigantische constructie. 64 ton water per slag en dat 5 keer per minuut kon worden overgezet om destijds de Haarlemmermeer, bekend als "de Waterwolf" leeg te pompen. (Download filmpje). Hiervoor verbruikte de Cruquius 20 ton steenkool per dag. Drie van dergelijke gemalen werden ingezet en die hadden er ruim drie jaar voor nodig om de gemiddeld 5 meter diep gelegen polder droog te krijgen. Staaltje van durf door de toenmalige koning Willem I die over de tegengestelde belangen heen de beslissing had kunnen nemen om het meer droog te malen; die dictatuur van de monarchie had destijds ook zo haar voordelen. De stoom techniek was nieuw en kwam uit Engeland. Klick voor meer foto's van dit industrieel erfgoed op deze link.
Verder gewandeld langs het Spaarne naar Haarlem. Om nog voor vier uur te kunnen inchecken moesten we er het laatste stuk stevig de pas inzetten; tien minuten voor vier kwamen we aan op het station Haarlem. Weer 22 kilometer van het Hollands landschap genoten. Wat is Nederland toch een prachtig wandelland!