De beelden bij "Stemmen uit zee" in het Rijks

Afbeelding op steen uit de tijd vóór de westerse invasie/kolonisatie

Of het nou weer om te spitten zou worden of niet; het weerbericht voor vandaag was behoorlijk somber; het zou de hele dag regenen. Dat viel vanmorgen wel mee, maar ik had vooruit al aan Theo bericht dat ik vandaag naar het Rijksmuseum wilde voor de TT over Zuid Afrika: Goede hoop.
Ik moet eenieder die deze tentoonstelling wil bezoeken op het hart drukken om zich eerst door het boek "Stemmen uit zee" van Dan Sleigh te ploegen, in ieder geval de eerste twee delen. Die zijn ten hemel schreiend vanuit het perspectief van de oorspronkelijke bevolking, de Koikoi en de San, ook wel de Koisan genoemd en - volgens mij denigrerend - de hottentotten.

Koikoi herder met kudde

Net als in genoemd boek zie je ook hier hoe de west Europeanen op slinkse wijze de oorspronkelijke bevolking eerst verleidde met verslavende middelen, tabak en brandewijn tot ruilhandel bracht. Waar het om ging was het verkrijgen van een veestapel en de koikoi beschikten over runderen. De eerste poging tot vestiging in de baai bij de tafelberg was van de Portugezen. Zij stalen echter het eerste vee en werden toen tot de laatste man vermoord. Toen echter een Hollands schip aldaar verging en de bemanning daar aanspoelde was er helemaal geen sprake van geweld en werd besloten tot het stichten van een verversingsplek als tussenstation voor de enorme reis naar Indië. Jan van Riebeeck was de eerste commandeur van deze nederzetting. De ondergang van de oorspronkelijke bevolking kreeg daarmee haar beslag.

Tekening van koikoi mensen, o.a. rokend en vragend om brandewijn

Ik bezocht de TT vooral vanwege deze oorspronkelijke bevolking; ik wilde wel eens zien wat daar aan spullen van waren overgebleven. Er bleek een fors aantal tekeningen van hen nog niet zo gek lang geleden boven water te zijn gekomen; 1987; die hebben dus al die eeuwen ergens in een lade gelegen.
Dan zie je gespierde, goed gevormde donkere mensen met hun eigen gewoonten die door de west-europeanen verkeerd werden uitgelegd. Was het delen van dingen een teken van welstand en een eer voor de gever daar werd de vragende inboorling beschouwd als een bedelaar.
De vergelijking met de geschiedenis van de noord-Amerikaanse indianen drong zich op; ook daar het opzij schuiven van de oorspronkelijke bevolking.

In steen aangebrachte boodschap dat er ergens brieven lagen voor de volgende bezoeker

De tentoonstelling gaat verder met de geschiedenis van de Kaapkolonie; de boerenoorlog, ook zo'n staaltje van schandelijk gedrag, nu door de Engelsen; het beeld van concentratiekampen met volledig uitgemergelde jonge mensen. Maar natuurlijk ook de Apartheid, voortgekomen uit driehonderd jaar superioriteitsgevoel. Het trof mij zeer dat koningin Juliana in de vijftiger jaren geweigerd heeft om Zuid Afrika te bezoeken vanwege de Apartheid. Uiteraard ging "de Prins" wel en aarzelde ook niet om kransen te leggen bij de koloniale monumenten.

Jan van Riebeeck de eerste commandeur

Paradoxaal genoeg was het juist ons land, toch uiteindelijk de gewezen kolonisator die ook de buitenlandse aanzet gaf tot de neergang van de Apartheid. Nelson Mandela komt dan naar NL en wordt toegejuicht vanaf het balkon van het koninklijk paleis op de dam in Amsterdam.
Het deed me veel deze tentoonstelling. NL is toch groot geworden mede dankzij dit proces van kolonisatie. Ik weet niet goed wat ik met deze gevoelens aanmoet; ik voel me er niet voor verantwoordelijk maar anderzijds profiteren wij westerlingen nog steeds van de enorme voorsprong die we door de koloniale activiteiten hebben verkregen op de voorheen koloniën, nu toch vaak landen met forse problemen van sociale en economische aard.
Von Humboldt leefde in de tijd dat kolonialisme inog niet zo lang bestond en had toen al door dat het een rampzalige invloed had op de gekolonialiseerde landen en bevolking.

De VOC steen, uitgehakt uit "het kasteel", het kantoor van de commandeur

Tekening van koikoi mensen