Het Holoceen en het interbellum

Het tijdvak waarin we heden ten dage leven heeft de mooie naam "Holoceen", een relatief rustige tijd waar het het klimaat betreft, een interglaciaal waarvan wel gezegd wordt dat het de mensheid de gelegenheid heeft gegeven om de landbouw te ontwikkelen en daarmee de basis heeft gelegd voor alles dat onze soort onderscheidt van de voorouders, de jager-verzamelaars. Een prachtig overzicht van dit tijdperken de toestand van de wereld en van ons land in het bijzonder vindt u onder deze link. De ontwikkelingen vanaf het jager-verzamelaar en landbouwer tot heden zijn, zeker de laatste eeuwen stormachtig te noemen. In toenemende mate werd gebruik gemaakt van hulpmiddelen uit de natuur als het vuur, landbouwdieren, lastdieren, waterkracht, windkracht en nog later de fossiele brandstoffen en de techniek en wetenschap, kolossaal als je je dat bedenkt en dat alles dankzij die gematigde periode die moeder aarde Gaia ons schonk. Inmiddels heeft de techniek haar schaduwzijde duidelijk gemaakt, door het toenemend gebruik van fossiele brandstoffen is de CO2 concentratie van de atmosfeer significant hoger geworden en daarmee een dreiging voor de toekomst. Hoe dat gaat aflopen moeten we vooralsnog maar afwachten.
Een merkwaardige parallel schoot mij in het hoofd terwijl Roos en ik weer eens uitgebreid tijdens het ontbijt in bed zaten te overleggen. Het interbellum is in de laatste twee eeuwen een opmerkelijk fenomeen, zoals het holoceen op geologische schaal een bijzonder lange periode van stabiliteit was zo was ook - althans voor de westerse wereld - het interbellum, de periode tussen WOII en heden een langdurig rustige periode op politiek gebied. In plaats van de eeuwige strijd tussen Frankrijk, Duitsland, Engeland en sommige van de andere Europese naties was het behoorlijk rustig, de toenadering van de grootmachten leidden zelfs tot "Europa", een grote verdienste wanneer je het tegen de achtergrond van al die Europese oorlogen bekijkt. Maar ook hier lijkt een einde zich aan te kondigen, aan de grens van Europa wordt weer oorlog gevoerd tot mijn huivering.

Familiedag in Rhijnauwen

Daar waar mijn familie, afgezien van mijn eigen - en mijn ouderlijk gezin uit niet meer dan 2 nichten bestaat, heeft Roos alleen al van haar vaders' kant een stoet neven en nichten en die hielden vandaag hun reünie. Het feest werd gehouden op het terras van Rhijnauwen, bij ons in de buurt toevallig, bij Bunnik aan de kromme Rijn. Ik kwam al snel aan de praat met de oudste nicht van Roos en we hadden een genoeglijk gesprek tot ik door Roos werd afgetikt, zij wilde van plaats ruilen. Ik kwam toen tussen drie heren en verzuilde in een krachtig dispuut over hoe democratische processen verlopen naast vermeende deskundigheid in het veld. 

Na verloop van tijd zat ik zodanig in de zon dat het mij verstandig leek om afscheid te nemen en nog een stukje te gaan fietsen.

Solastalgie

Het is een nieuw woord, gemunt door milieudenker Glenn Albrecht. Ik vond tijdens een zoektocht naar wat natuurfilosofie nu precies behelst, de website van filosofie.nl met daarop een artikel over deze hoogleraar in ruste.

Solastalgie staat voor de pijn die iemand kan voelen wanneer hij of zij geconfronteerd wordt met verlies of verval van een bekend deel van je omgeving, voor mij inderdaad een heel bekend gevoel. Ach, welk een weemoedig gevoel komt over mij wanneer ik de oude dia's bekijk van de plek waar ik met mijn vader 's-morgens in alle vroegte in een visbootje zal te praten terwijl we naar het dobberjte staarden. Wanneer ik in de trein richting Purmerend rijd kom ik langs dat oude plekje waarvan niets meer iszoals het destijds was. Tja, "Alles geht vorüber", maar het woord solastalgie past hier naadloos op.

Met harpspel

Jessica aan de harp

Expres geen thee of koffie gedronken bij het ontbijt want we hadden een lange busreis voor de boeg, naar Papendrecht, op bezoek bij Peter en Jessica. We werden opgewacht door een wat onwennig kijkende kleinzoon Marijn, maar al snel zat hij gezellig op schoot.

We dronken koffie in de tuin, ik had nog een klein stuk spektaart meegenomen, Peter probeerde vergeefs om een boterkoek te bakken: "zo gebeurd", maar helaas niet erg gelukt. We spraken over van alles, lekker rustig want alleen Marijn was er, Joris was op school. Peter begint binnenkort bij zijn nieuwe baan, altijd spannend. Na vijf jaar is hij ook wel aan iets anders toe.

Jessica speelde wat Ierse muziek op haar harp: "lang niet gedaan hoor", zei ze iedere keer als ze even haperde, was niet nodig want ik genoot van de wat melancholieke klanken.

We lunchten met kakelvers, nog warm brood, heerlijk zelf gebakken door schoondochter, met lekker, ons onbekend beleg. En daar gingen we weer, met de bus terug naar Bilt.

Slechts alles

Hier in het bos heb ik zo mijn favoriete bankjes; bij het heideveldje, "ons bankje" bij het zandje en het bankje bij de mierenhoop waar Roos 15-16 jaar geleden in gesprek kwam met Rudolf van Hengel, de man achter de Mierenwerkgroep waar mijn gang door de natuurorganisaties mee begon.

Peinzen over wat "kennis" voor mij betekent, dit naar aanleiding van mijn gesprek met dochter Arja deze week. Vandaag viert zij haar 38e verjaardag, waarmee ik rekenkundig precies tweemaal zoveel jaren tel. En ja, in die tijd heb ik erg veel kennis opgedaan.

We spraken over de voortgang van haar oudste, Gijs die vooral in rekenen en wiskunde is geïnteresseerd en minder in biologie en geschiedenis. "Wat heb je daar aan?", vroeg ze zich af toen ik zei dat dat allemaal zo interessant was. Ik illustreerde dat het hebben van zo veel kennis juist zo'n vreugde voor me was.

En nu zit ik mij dat heel diepgaand te realiseren dat die enorme bak kennis die ik in de loop der jaren bij elkaar gelezen en anderzins verzameld heb "slechts alles" voor me betekent.

Een multicorpusculair organisme of superorganisme

Een prachtige mierenhoop

Voor mij vormt een mierenhoop een speciaal organisme, zoals er enkelcellige en meercellige organismen bestaan vind ik de sociale insecten als een multicorpusculair organisme beschouwd kunnen worden. De Amerikanen spreken liever van een superorganisme, maar die titel spreekt me minder aan.
In de biologie gaat het primair om de voortzetting en ontwikkeling van de soort, dat zie je ook bij de mieren die een sexuele voortplanting kennen, vergelijkbaar met "hogere" diersoorten. De kolonie, beschouwd als individu kent de koningin die feitelijk de kern vormt van het organisme, zij produceert de eieren die vervolgens worden ontwikkeld in de kolonie tot de dragers van de progeniteit, de maagdelijke koninginnetjes, vergelijkbaar met de eicellen van "hogere" diersoorten en de gevleugelde mannetjes die net als sperma cellen geen andere functie hebben dan de bevruchting te faciliteren. Ik heb wel eens de uitstoot van gevleugelde mannetjes uit een onderaards mierennest mogen aanschouwen en de gelijkenis met een ejaculatie was treffend, als een vulkaan eruptie zag je de insecten uitvliegen en het zwerk betreden teneinde koninginnetjes, bij voorkeur van een andere kolonie te bevruchten teneinde genetische variatie, te bewerkstelligen, Het zit allemaal zo mooi in elkaar! 

Lijkt wel als in de Fränkische Schweiz

Lang geleden was ik met Roos op wandelvakantie in Beieren, in de Fränkische Schweiz een fijn deel van Duitsland. Toevallig waren we daar in de "kersentijd", overal boomgaarden met volop kersen. Zelfs de vogels lusten geen kersen meer, zo grappen wij; ik heb me inderdaad ook nooit zo tegoed gedaan aan kersen. Vanwege alle "gewasbeschermingsmiddelen", oftewel landbouwgif heb ik de laatste jaren zelden kersen gegeten, maar daar heb ik met het bereiken van de 76-jarige leeftijd verandering in aangebracht. Heb dit jaar alweer veel kersen gegeten en vanmorgen ben ik speciaal voor de kersen naar de lokale kwekerij van Westeneng bij Bunnik gegaan om kersen te kopen en om te vragen wanneer er weer pruimen zijn. Ik werd geholpen door zoon Westeneng en bestelde een kilo kersen à 7 euro: "wilt u er een paar proeven?", vroeg hij vriendelijk en overhandigde een bosje van drie kersen. Precies op het juiste moment geplukt, een ras van zachte, ouderwets zoete en rijpe kersen, zo lekker had ik nog niet eerder kersen gegeten, ik denk zelfs niet daar in Beieren. Ik moest er dan ook beslist een bloggie aan wijden.

Je hebt me altijd goed gediend

Zittend op de rand van m'n bed, het boek van Marli Huijer nog opengeslagen ontsnapten deze woorden aan de haag van mijn tanden terwijl ik tevreden over mijn stevige kuiten wreef:"We zijn er goed vanaf gekomen" schoot het door mij heen, het lichaam, de tempel van je ziel, wees daar zuinig op en wees dankbaar. Het leven is zo'n prachtig geschenk.

Vanouds zijn mijn gedachten al heel lang behoorlijk filosofisch en dat terwijl ik de opmerking van Maarten 't Hart dat filosofie en flauwekul niet voor niets allebei met een f beginnen eigenlijk wel terecht vond. 

Van de moderne filosofen als Nietzsche of erger nog, Peter Sloterdijk begrijp ik niet veel, echter wel van die klassieken als Epicurus en Epictetus, zij formuleerden helder en eenduidig wat essentieel is in een menselijk bestaan. Overigens word ik mij daar nu pas in mijn ouderdom bewust van, ik dacht al veel langer en uit mezelf langs hun lijnen.

Dat oude plan Lievense

Onlangs had ik dochter Joke aan de telefoon en spraken we over de klimaatcrisis en in het verlengde daarvan over de opslag van energie. Met de duurzame, d.w.z. de "groene" opwekking van energie als wind - en zonnekracht heb je een buffer nodig voor stille momenten. Mijn voorkeur ligt al decennia bij de wereldwijde productie en transport van waterstof zoals dat heden ook met aardgas gebeurt. Maar toen ik onlangs in de trein een expert op het gebied van elektrolyse sprak vertelde deze dat de groene waterstof (nog?) veel te duur was. Deed me zeer moet ik bekennen.

Tot mijn verrassing noemde dochterlief de mogelijkheid van een groot opslagbassin ergens in het IJsselmeer, hoge dijken waarbinnen water opgepompt kon worden wanneer er een overschot aan groene energie was die weer vrij kon komen bij windstille en donkere momenten, het oude "Plan Lievense" dus. Ook zij had een deskundige daaromtrent gesproken en die sprak als uitsluitend probleem de terreurgevoeligheid van dit plan. Opblazen van de dijk zou destructie van de randstad veroorzaken, tja?!

Asbjörn verwacht meer van de kernfusietechniek. Ik heel eerlijk gezegd van consumptieve matiging maar dat is zonder twijfel een illusie.

Je leeft slechts één keer

Hoe oud zal ik zijn geweest toen ik mij voluit realiseerde dat het leven eindig is, althans voor een persoon. Het enige dat je bij de geboorte meekrijgt betreft de absolute garantie dat je zult sterven; zo prachtig verwoord in de cantate van Bach: "Es ist der alte Bund, Mensch Du musst sterben!". Toen ik mij dat in de volle breedte besefte was ik rond de 35, rond de tijd dat ik het vaderschap begon te genieten. Ik besloot toen om de versnelling nog wat op te voeren teneinde zo veel mogelijk uit dat ene leven te halen. Dat betekende voor mij overigens vooral om veel te lezen, muziek te beluisteren en te wandelen en het liefst meerdere dingen tegelijk zoals per trein reizen en intussen muziek te luisteren en/of te lezen. Het vullen van het geheugen was voor mij een vreugde.

Dankzij de overvloedige regen

Dit veld ken ik slechts uitgedroogd, in andere jaren stond er wat schapezuring, armetierige struikjes Jacobskruiskruid en StJanskruid maar wel volop Havikskruid, een krachtpatser die zich kennelijk weinig aantrekt van droogte. Ook nu zag je veel van die vrolijke gele bloemen tussen het dit jaar wel erg frivole gras, dat ik hier op deze zandbodem nog nooit zo hoog heb zien staan. De niet aflatende regen heeft haar heilzaam werk goed gedaan en de overvloed aan CO2 heeft vooral het gras gestimuleerd tot groei. 

Overigens was het aantal soorten bloeiende planten groter geworden, de zaden in de grond kunnen behoorlijk lang wachten op de goede tijden, dat is toch wel een kracht van de natuur. Ab zou zeggen: "dat doen ze al duizenden jaren".

ik krijg het niet voor elkaar.

Kreeg van het lab. in Duitsland een rekening. Eerst maar eens gebeld met Ohra, toen vergeefs geprobeerd om de OHRA app te installeren. Vervolgens via mijn OHRA geprobeerd om de foto op te sturen, ook niet gelukt. Hier word je als bejaarde stapelgek van.

Gelukkig had de mevrouw die ik vanmorgen heel snel en gemakkelijk aan de lijn kreeg mij zodanig gerust gesteld dat ik de rekening uiteindelijk ook per post kon sturen. Hier word ik doodnerveus van.

Was achteraf helemaal niet nodig, het had mij aan geduld ontbroken, het bleek dat de foto van de rekening wel degelijk was opgenomen in het systeem van de verzekeraar. Was precies wat die vriendelijke mevrouw mij had gezegd, eenvoudig. En al doende heb ik meer ervaring opgedaan met het inloggen in "mijn overheid", ik leer het nog wel har har.

De ultieme levensvonk

Roos had in de Trouw van 7 juli 2023 een artikel gelezen over een onderwerp waarvan zij zeker wist dat ik daarin was geïnteresseerd, namelijk over de aanzet voor het begin van het leven op aarde, een onderwerp waar ik me de laatste 50 jaar behoorlijk mee bezig heb gehouden. Net als alle gedoe rond de KID kan ik me er echter niet meer echt druk over maken, maar goed, aangezien we geen toegang hadden tot genoemd artikel vanwege het ontbreken van een abonnement op deze krant gingen we vandaag naar de bibliotheek. Nu bleek dat de zaterdagkrant niet bezorgd was, maar Roos ging er achteraan en met behulp van iemand van de administratie had ze het artikel kunnen kopiëren en had ze het mij ook toegezonden per e-mail. Leuk artikel van een wetenschapsjournalist die op grond van het onderzoek aan dit onderwerp tot nu toe net als ik had geconcludeerd dat het nog steeds ontbrak aan, wat hij noemt, "de vonk", de werkelijke aanzet. En daar heb ik met al mijn nadenken een hypothese voor gevonden die ik jaren geleden eindelijk heb opgeschreven en die ik graag aan deze journalist bekend wil maken. Ik zal hem mailen.

Hier het artikel

Darwin verklaarde hoe leven op aarde zich ontwikkelt. Toch blijft de échte vonk ongrijpbaar

De bouwstenen zijn wel bekend, en hoe die kunnen ontstaan weten we ook. Maar hoe je daarvan een levend wezen knutselt? Dat blijft een van de grootste open vragen in de wetenschap.

Maarten Muns7 juli 2023

In 1953, precies 70 jaar geleden, deed de jonge Amerikaanse wetenschapper Stanley Miller, pas 23 jaar oud, samen met Nobelprijswinnaar Harold Urey een experiment dat wereldberoemd zou worden. Hun lab-opstelling bestond uit een fles met verwarmd water (een oceaan) en een buis die de damp van het water naar een fles vol gassen leidde (de atmosfeer).

Daar condenseerde de damp en ging het reacties aan met de gassen. Tenslotte een buis die het water weer terug laat stromen naar de eerste fles (regen). De bedoeling? Het imiteren van de omstandigheden zoals die op de aarde heersten toen er voor het eerst leven ontstond, grofweg 3,8 miljard jaar geleden.

Op het zeventigste jubileum van het Miller-Urey experiment, waarbij het lukte aminozuren te maken, staan we in een driedelige serie stil bij de grote ‘levensvragen’: Wat is het? Hoe ontstaat het? Welke omstandigheden heeft het nodig? De andere afleveringen zijn te vinden op trouw.nl/wetenschap .

Millers ‘atmosfeer’ bestond uit methaan, ammoniak en waterstof. Daar kwam dus waterdamp uit de gesimuleerde oceaan bij en als klap op de vuurpijl joegen de wetenschappers er elektrische ontladingen doorheen: bliksem! Al na een dag werd het water in Millers oceaan roze van kleur, en na een week zelfs donkerrood.

Toen Miller de inhoud van zijn fles analyseerde vond hij precies waarop hij hoopte. Aminozuren, drie soorten om precies te zijn. Aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten, en die zijn weer essentieel voor al het leven zoals wij dat kennen. En ze ontstonden op een relatief eenvoudige manier.

Van dood naar levend

Negentiende-eeuwse wetenschappers, onder wie Charles Darwin, waren gefascineerd door de vraag hoe er ooit iets levends kon ontstaan uit niet-levende materie. Darwin’s evolutietheorie verklaarde al hoe soorten zich ontwikkelen en aanpassen. Maar op de vraag hoe leven zelf ooit begonnen was, had Darwin niets te zeggen.

In een brief aan een vriend, de botanicus Joseph Dalton Hooker, speculeerde Darwin over een ‘klein, warm meertje’, waar allerlei chemische stoffen onder invloed van zonlicht en bliksem jarenlang met elkaar reageren. Dan zou er vanzelf wel iets ontstaan wat leek op een eiwit of andere organische bouwstenen van leven.

De eerste serieuze wetenschappelijke theorie kwam van de Russische biochemicus Alexander Oparin in 1924. Oparin theoretiseerde dat onder specifieke omstandigheden op de jonge aarde organische moleculen, stabiele ketens van (onder andere) koolstofatomen, konden ontstaan. Deze vormen op hun beurt de basis van de aminozuren – die Miller later in zijn flessen vond.

De Britse wetenschapper John Haldane kwam in 1929 tot een vergelijkbare theorie. Hij noemde de mix van chemische ingrediënten op de jonge aarde een ‘oersoep’. Het was precies dit oersoep-idee dat Miller en Urey in 1953 wilden testen. En dus met succes. Toen wetenschappers na de dood van Miller in 2007 zijn opgedroogde labflessen met moderne technieken opnieuw onderzochten vonden ze nog eens 20 soorten aminozuren.

De stukjes zijn er, maar hoe leg je de puzzel?

Terug naar nu. Van aminozuren tot de nucleotiden die ons DNA bouwen en de lipiden waaruit celmembranen bestaan: Wetenschappers begrijpen inmiddels best veel over hoe de losse bouwstenen van leven ontstaan kunnen zijn. “Maar chemische bouwstenen zelf zijn verre van levend”, zegt Wilhelm Huck, hoogleraar fysische- en organische chemie aan de Radboud Universiteit. “Ze moeten allemaal bij elkaar komen en gaan samenwerken. Daar ergens zit de échte vonk van het leven. Maar we hebben nog altijd geen idee wat de ‘missing link’ is tussen niet-leven en wel-leven.”

Dat bouwstenen zelf niet zo bijzonder zijn, daar is Inge Loes ten Kate, astrobioloog aan de Universiteit Utrecht en hoogleraar aan de Uva, het mee eens. Maar inmiddels weten we dat de atmosfeer van de jonge aarde waarschijnlijk niet uit de gassen bestond die Miller gebruikte.

“Miller ging uit van een reducerende atmosfeer, zonder vrije zuurstof. Maar de atmosfeer van de jonge aarde was wat chemici oxiderend noemen, en bevatte geen methaan en ammoniak maar water, kooldioxide en zwaveldioxide”, legt Ten Kate uit. “Dan krijg je hele andere omstandigheden en wordt het veel moeilijker om aminozuren te maken. Wellicht was de atmosfeer van de jonge aarde helemaal niet gastvrij voor het ontstaan van aminozuren. Maar misschien veranderde dat ineens door een toevalstreffer. Een flinke meteorietinslag bijvoorbeeld had de omstandigheden tijdelijk kunnen veranderen, zodat het tijdelijk meer leek op het mengsel dat Miller gebruikte. Als dat een paar duizend jaar zo bleef, hadden aminozuren wel de kans om te ontstaan.”

Net als een espressoapparaat

“Wat ook kan,” gaat Ten Kate verder, “is dat leven onder water ontstond. Dan doet de atmosfeer er niet zo toe. Vooral hydrothermale bronnen zijn dan interessant. Het zijn plekken waar oceaanwater in de bodem lekt en daaronder opwarmt. Als de druk toeneemt lossen er allerlei mineralen uit de omgeving in op, net als bij een espressoapparaat dat je periodiek van kalk moet ontdoen.

Uiteindelijk spuit het water weer omhoog. Door al die mineralen is de zuurtegraad van dat water veranderd ten opzichte van het oceaanwater. Het verschil in zuurte is een potentiële energiebron. De mineralen slaan neer op de oceaanbodem waardoor een soort schoorsteentjes ontstaan van mineraalrijk maar ook heel poreus gesteente. In die poriën kunnen, veilig afgesloten van de grote oceaan, allerlei chemische reacties ontstaan. Er is veel onderzoek gaande of je onder dergelijke omstandigheden ook aminozuren kunt maken.”

Ten Kate wil graag meer te weten komen over wanneer er überhaupt land ontstond op onze planeet. Want kort nadat de aarde gevormd werd en afkoelde, werd de hele planeet bedekt door één grote oceaan. Een waterwereld dus. “Het oudst bekende continent is 3,7 miljard jaar oud. Maar toen bestond leven hoogstwaarschijnlijk al.” zegt ze. “Als leven ouder is dan land, dan moet het in het water zijn ontstaan, mogelijk dus rond een hydrothermale bron. Als we beter begrijpen hoe en vooral wanneer land is gevormd, kunnen we misschien een aantal scenario’s gaan wegstrepen.”

Dat de atmosfeer zoals Miller die simuleerde waarschijnlijk niet leek op die op de vroege aarde, maakt voor chemicus Wilhelm Huck niet eens zo veel uit. “Millers experiment toonde vooral hoe makkelijk bouwstenen zoals aminozuren kunnen ontstaan. Dat kan overal gebeuren en op allerlei manieren. “We zijn sindsdien misschien wel verder van een oplossing weggedreven, juist omdat we nu zien hoeveel verschillende mogelijkheden er zijn om aan ingrediënten voor leven te komen.”

Zowel de kip als het ei

Volgens de meest elementaire definitie, die onder andere de Nasa hanteert, is ‘leven’ een chemisch systeem dat zichzelf in stand houdt en kan evolueren volgens Darwiniaanse principes. Al is dat laatste volgens Huck misschien niet eens strikt noodzakelijk. “Alleen al dat ‘zichzelf in stand houden’ is al uiterst ingewikkeld”, zegt hij.

‘Zichzelf’ betekent dat iets begrensd moet zijn, dat er een duidelijke scheiding is tussen het levende systeem en de buitenwereld. Dat kan een celmembraan zijn maar misschien ook de piepkleine poriën in gesteenten. Iets dat zichzelf ‘in stand houdt’ moet eten, energie kunnen omzetten om zijn eigen bouwstoffen te maken. Daarvoor heb je eiwitten nodig, katalysatoren die chemische reacties versnellen en selectief maken.

Want zonder dat krijg je een soep met van alles en nog wat, daarmee kom je niet verder. Levende systemen zoals we ze kennen maken allemaal eiwitten op basis van een recept. Dat recept zit opgeslagen in het DNA of RNA. Maar dat is een complex molecuul en hoe maak je zoiets zonder eiwitten? Dat wordt dus al snel een heel ingewikkeld kip-of-ei-verhaal.”

Er moet dus heel veel bij elkaar komen en dat kan niet in één keer pats-boem gebeuren. Er was dus een proces van pre-darwiniaanse, ‘chemische’ evolutie, waarbij moleculaire systemen zich constant aanpasten aan een veranderende omgeving. Want juist veranderingen zorgen voor ontwikkeling, zegt Huck. “Bij het tempo van die veranderingen moet je niet denken aan miljoenen jaren, zoals bij de evolutie van soorten. Denk eerder aan veranderingen die zich in een paar dagen voltrokken, zoals dag-nacht cycli en weerpatronen.”

Om deze reden is Huck geen groot fan van de theorie over hydrothermale bronnen. “Bij die bronnen is het juist veel te stabiel en kan je weinig concrete chemie doen.” Ik denk toch eerder aan poeltjes aan de oppervlakte, die periodiek opdrogen, weer volregenen en waar het weer en vulkanisme invloed hebben. “Daar kan complexe chemie voorkomen en is het denkbaar dat er langzaam iets ontstaat dat méér is dan alleen een verzameling losse moleculen.”

De stap naar een ‘eigen’ systeem

Hoe zag dat ‘iets’ er uit? De Amerikaanse biofysicus Alexander Rich kwam in 1962 voor het eerst met het idee van een ‘RNA-wereld’, als allereerste opstapje naar leven. Wetenschappers werken nog steeds aan deze hypothese en hij wint aan overtuigingskracht. RNA bestaat, net als DNA, de drager van onze genetische informatie, uit een lange keten van organische moleculen, de nucleotiden. In die keten zit informatie verstopt, onder meer over hoe eiwitten gemaakt moeten worden.

De aantrekkingskracht van het idee is dat RNA informatie kan dragen, maar óók chemische reacties kan katalyseren. Dat doet RNA niet met eiwitten maar met een speciaal stukje RNA, het ribozym. Dat heeft eiwit-achtige eigenschappen waardoor RNA zichzelf kan reproduceren. Althans, dat lukte in het lab. Of zoiets ook echt in de natuur kan blijft vooralsnog onduidelijk.

Met alleen zelfreplicerend RNA zijn we nog niet bij een levend organisme. Daarvoor moeten we volgens Huck de link vinden tussen RNA en eiwitten, die ketens van aminozuren. Want eiwitten zijn onmisbaar om iets te maken dat op een cel lijkt. Hier gooit Huck er een nieuwe term in: het ribosoom.

“Het ribosoom is een groot, opgevouwen stuk RNA dat ketens van aminozuren aan elkaar kan rijgen en dus eiwitten kan maken. Dit doet het ribosoom nog altijd, diep in onze cellen. We boeken steeds meer vooruitgang bij het begrijpen hoe het ribosoom de link maakt tussen RNA en eiwitten, die allebei essentieel zijn voor leven.”

“De volgende stap is dat een systeem zijn eigen omgeving gaat aanpassen. Bijvoorbeeld door eiwitten te gebruiken om reacties te katalyseren die een membraan maken, zodat het zichzelf kan afschermen van de omgeving. Zo komen er uiteindelijk steeds meer processen en reacties bij elkaar en begint er langzaam iets te ontstaan dat op leven gaat lijken. In deze processen zit de vonk, of misschien beter, de vonkjes van het leven. Die zit niet in losse bouwstenen.”

Beter begrip van wat we nog niet weten

Moleculen die de mogelijkheid kregen om nuttige aminozuurketens te maken en informatie konden opslaan. Die ook nog eens niet gelijk wegspoelden in de eindeloze oceaan, maar in een veilige, afgesloten ruimte lang genoeg bij elkaar bleven om zich te ontwikkelen. Zo moet het ongeveer gegaan zijn. Maar de echte hamvraag blijft natuurlijk: ‘hoe dan?’

“We zijn er echt nog lang niet,” zegt Ten Kate. “De aarde van 3,8 miljard jaar geleden is niet zomaar na te maken in een reageerbuisje.” Maar we beginnen wél steeds beter te begrijpen wat we allemaal nog niet weten, en dat is ook belangrijk. Hopelijk vinden we ooit een manier om in een lab de stap van niet-leven naar leven te maken. Dat zou al heel bijzonder zijn. En kunnen we met enige zekerheid zeggen dat zoiets óók kon onder de omstandigheden op jonge aarde. Dichterbij een sluitend antwoord gaan we misschien wel nooit komen.”

NB

Ik heb genoemde journalist een mailtje gestuurd maar daar heeft hij niet op geantwoord.

Wie kan daar nou tegen

Annie M.G. Schmidt heeft een treurig kinderrijmpje geschreven over aanhoudend regenweer, wellicht kent u het nog lezer, "ook een vliegje en een mugje, krijgen druppels op hun rugje", dat gevoel bekruipt me ook hedenmorgen, het regent alweer?! Daar waar zuid Europa en veel Aziatische landen, m.n. India zuchten onder de droogte en de hitte, daar regent het hier al wekenlang vrijwel dagelijks.

Nu herinner ik mij iets van decennia lang geleden en wel een klimaatmodel dat voorspelde dat de Hollandse zomers grijs, grauw en nat zouden worden?! Wie weet wat ons te wachten staat naast zeespiegelstijging en hoogstaande rivieren die hun water niet meer in zee kwijt kunnen.

Voor vandaag had ik veel gepland op de fiets te gaan doen: "gaat 'm niet worden" zou ik in modern NLs willen opmerken.

Gogol

De eerste bladzijde van "De dode zielen",
met illustratie

Na het lezen van Lev Tolstoj's meesterwerk heb ik mij verder gewend tot de Russische literatuur, allereerst via "Boekwinkeltjes.nl" en later via Roos via de openbare bibliotheek. Zo vond ik in mijn brievenbus het boek "Duizend zielen", ooit gelezen na een leesadvies van Paul D. en gisteren het boek "De dode zielen" van schrijver Gogol. Dat laatste was een oude Prisma pocket, oud, smerig en zodanig verkleurd en stinkend dat ik aanvankelijk had gepland om het boek direct weg te smijten en verontwaardigd de betrokken leverancier op de hoogte te stellen. Maar Gogol redde de scène, vanmorgen vroeg sloeg ik het boek nogmaals open, de muffe lucht voor lief nemend en las de eerste alinea met de fraaie handgetekende illustratie; de schrijfstijl was zo bijzonder dat ik verloren was, ga het boek zeker verder lezen en anders vanuit een bij de bibliotheek geleend exemplaar. Die Russische schrijvers van de negentiende eeuw hebben echt bijzonder proza geschreven en de literair vertalers hebben er prachtige NLse versies van doen ontstaan.

Van Laren naar Lochem

Vanmorgen vroeg, met de trein van 6.30 naar Zwolle en door naar Wijhe. Zachtjes naar binnen gegaan, hoorde niks, Roos lag nog lekker te slapen dus thee gezet en gewacht tot ze naar beneden kwam. Gezellig samen ontbeten en met de trein van 10.00 uur naar Deventer en met de bus naar Laren. Gelukkig had ik nog even in de trein geplast want in de bus lieten thee en koffie van het ontbijt zich gelden. Gelukkig kon ik direct in de gelegenheid direct bij de bushalte terecht; wat een opluchting. En toen weer door de prachtige dreven van het landgoed aldaar. Het was weer prachtig, weer langs de dikke boom en vervolgens afgeslagen naar Lochem. 

Geen markt op donderdag

Terwijl ik gisteren met vriend Dick in Limburg had gewandeld had Roos kilometers verslonden rond Lochem. Ik was vanuit Maastricht doorgereden naar Wijhe en had onderweg de achterkant van m'n oogleden bestudeerd en kwam na ruim drie uur reizen best uitgerust bij Roos, maar ze had geen zin om vandaag weer aan de wandel te gaan. Ze stelde voor om naar de markt in Deventer te gaan om kaas te kopen, prima idee, "pakken we ook de saucijzenbroodjes mee", dacht ik. We gingen eerst naar de openbare bibliotheek voor een pitstop, maar niet alleen dat; Deventer staat bekend als een boekenstad en dat spiegelde zich af in die bibliotheek, geweldig overzichtelijk opgestelde boeken van velerlei Schnitt. Ik stelde Roos voor om hier lid te worden en zo zou geschieden. Ze bestelde direct een boek van Tsjechov voor mij. Sinds Tolstoj wil ik me "op de Russen storten", wat een prachtige literatuur komt daar vandaan. Uitgeverij van Oorschot heeft een enorme serie als Russische bibliotheek uitgegeven in de jaren 70, daarvan wil ik lezen.

Daarna naar de markt, die er niet was har har. Op station Wijhe ging ik door naar Bilthoven, morgenochtend weer vroeg op en naar Wijhe, gaan we samen aan de wandel. 

Rondje Noorbeek

Een overstapje

Vandaag weer eens genoeglijk met mijn oude vriend Dick uit Vaals - inmiddels beter bekend onder zijn artiestennaam Rimo - aan de wandel geweest. Hij is helemaal los op Komoot en nodigde mij uit tot het maken van een groepswandeling, rondje Noorbeek. Ging voor een groot deel door België over een route die ik niet eerder had gelopen. 

Had ik op weg naar het station in alle vroegte al volop genoten van de stilte, het vroege licht en de vogelzang daar was de omgeving van de wandeling in 1 woord "wunderbar", eerst een flinke klim met koffiebankje op het eind waar we twee wanderfreunden spraken en verderop een afdaling door een vallei die ongehoord mooi was. "Goeie keus maat!", moest ik af en toe uitroepen. Uiteindelijk weer terug in Noorbeek waar we elk ons weegs gingen met bus 57. Ik ging uiteindelijk zelfs door naar Roos in Wijhe, en deed een tukkie tot Eindhoven. In den Bosch een half uurtje wachten op de aansluiting en lekker bijtijds bij Roos aan de peultjes uit eigen tuin. Nog even gebridged en toen was de koek op, heerlijk geslapen.

Spui 25

In de fameuze roman "Anna Karenina" van Tolstoj kwam ik een paar namen tegen van filosofen uit die tijd, met name Schlegel, en dat deed mij direct denken aan dat prachtige boek dat Andrea Wulf over het clubje van jonge filosofen in Jena heeft geschreven. Ik kon even niet op de titel komen zocht en vond op internet de titel: "Rebelse genieën", maar tevens vond ik een link naar een lezing plus interview van deze door mij zeer bewonderde schrijfster, een link naar een bak vol interessante lezingen waaronder Merlin Sheldrake en Marli Huijer, Spui 25 onder auspiciën van de UvA. Nienaks dus.
Dat boek "Rebelse genieën" had ik mij aangeschaft maar uit ervaring weet ik dat ik de boeken die ik erg waardeer ook graag anderen ter lezing uitleen maar nooit meer weet aan wie. Maar, wie schetst mijn verbazing toen ik het boek terugvond in mijn boekenkastje! Direct weer aan het lezen geslagen en nu lees ik zelfs vijf boeken tegen elkaar in. Heerlijk vind ik dat en als ik er eentje uit heb dan heb ik vast wel weer een nieuwe titel om handen. Heerlijk om te lezen, dat is naast koken en wandelen toch wel mijn grote liefhebberij. 

10 kledingstukken per jaar

 Iedere dag krijg ik van "Follow the money" een berichtje omtrent misstanden die zijn opgespoord door de onderzoeksjournalisten van deze club; ik ben daar contribuant van, heb een abonnement afgesloten om hen te steunen in dit belangrijk werk. Vandaag ging het over het draagvermogen van het klimaat, de kop was iets van: "het klimaat kan niet meer dan 5 kledingstukken per jaar aan". Kennelijk zijn er lieden die 10 of meer kledingstukken per jaar inslaan en die moeten ook weer afgevoerd worden en dat is gewoon niet meer te behappen. Nu wordt er een oproep gedaan aan de fabrikanten om daar iets aan te doen. Dat is toch een beetje de omgekeerde wereld, of zie ik dat verkeerd? Wij consumenten zijn het toch die deze kledingstukken kopen? wij consumenten zijn het toch ook die ongeremd energie gebruiken, auto rijden, vliegtuig reizen maken en noem maar op. Intussen weet toch iedereen dat we naar de kloten gaan als we niets doen om de trend van het klimaat te stoppen. Veelal wordt naar de industrie gewezen, of nog makkelijker, naar "de regering", maar wij consumenten zijn toch de veroorzaker, of zie ik dat nou verkeerd.
Met z'n allen als wereld bevolking verstoken we iets van 80 miljoen vaten olie per dag, een immense hoeveelheid CO2 producerend en we doen er maar weinig aan. En het klimaat is al behoorlijk veranderd, de regen in juni in NL is toch merkwaardig, de hitte in India is exorbitant, de regen in Zuid Duitsland en China. Maar toch ook weer 100 vliegtuigen van Europese bodem besteld door China, goed voor de economie, maar voor het klimaat? Chef van Oekel zou zeggen: "Ik word niet goed" har har.

Huize Verwolde en Lev Tolstoj

 

Op de achtergrond Huize Verwolde

De laatste weken heb ik het beroemde boek van Tolstoj, "Anna Karenina" opnieuw gelezen. Was decennia geleden dat ik het voor de eerste keer las en ik weet niet meer waarom, maar ik wilde het per se opnieuw lezen en dat is mij niet tegen gevallen. Sinds mijn ogen wat moeite hebben met kleine letters lees ik vrijwel uitsluitend nog via de e-reader. Via Gutenberg had ik een elektronische versie van genoemd boek op de e-reader en kon ik het met de juiste lettergrootte uitstekend lezen. Het was in dit geval een oeroude vertaling, zeker van honderd jaar geleden met oude spelling, ik genoot ervan. Weer de naamvallen, lange zinnen en allerlei woorden die tegenwoordig in elkaar zijn geschoven. Wonderlijk hoe ik zelfs enigszins in dat oude Nederlands begon te denken.
Inhoudelijk vond ik het een fenomeen dit boek, Tolstoj neemt tientallen onderwerpen bij de hand en neemt die op in de talloze dialogen die de ruggengraat van dit boek vormen. Het emotioneel-trieste verhaal van Anna Karenina, haar echtgenoot Karenin en haar amant Wronsky tegen het emotioneel-positieve verhaal van de tweede hoofdlijn in dit boek, Lewin en zijn Kitty, aan elkaar geplakt door de wat komische figuur Stipan Oblonsky en vele anderen vormen het boek als geheel. De onderwerpen lopen uiteen van een aanloop naar het communistisch denken tot de ontwikkeling van een vadergevoel, maar ook van wetenschappelijk naar religieus, maar dat op een allerminst temerige wijze. Maar ook van de tegenstelling tussen de rijke, welgestelde hoofdfiguren in dit verhaal dat zich dan wel in belangrijke mate op het platteland afspeelt waar het werk, de economie wordt ontworsteld aan de voedzame grond door de onwetende, straatarme boeren. Tolstoj worstelt zich door deze tegenstellingen in dit bijzondere voorbeeld van wereldliteratuur!
Die rijkdom van de bovenlaag van het Russische volk zie je terug in de almaar spelende bezoeken, logeerpartijen die soms volstrekt onverwacht, niet aangekondigd als vanzelfsprekend worden gevonden in die tijd zonder telefoon; briefjes, boodschappen zijn de belangrijke communicatie middelen naast het eeuwige onderlinge geklets over de meest uiteenlopende onderwerpen. Die logeerpartijen en het besteden van de rijkdommen vragen natuurlijk om fraaie behuizing en iets dergelijks zag ik afgelopen vrijdag tijdens de wandeling met Roos op het landgoed Verwolde, want vergeet niet, in die rijke zeventiende eeuw was de sociale situatie hier ten lande vrijwel gelijk aan die van Rusland; Huize Verwolde deed mij direct denken aan het hier genoemde boek, de wereld van Tolstoj. Een schitterend gelegen, groot huis, met oprijlaan en een hoog bordes van waaruit de familie de gasten kon ontvangen respectievelijk uit kon zwaaien. Helaas staat het op de hier getoonde foto wat klein afgebeeld, bij een volgend bezoek zal ik het zodanig fotograferen dat ik het uitvergroot in de blog kan opnemen.

4 kwartetten op 1 dag

Het Ruysdael kwartet op het podium

Na uitvoerig thee en koffie gedronken te hebben bij ontbijt en in het zonnetje in de tuin gingen we vanmorgen naar een culturele ochtend in de kerk van Wijhe, het optreden van een kwartet van jonge musici afkomstig van conservatorium Zwolle. Zij brachten een kwartet van Beethoven en een kwartet van Haydn met daartussendoor nog muziek met een bewerking voor viool kwartet van een deel van de opera Don Giovanni van Mozart en een pasaglia van Händel. (Roos je moet me maar helpen met de juiste weergave, ik heb het briefje niet meer). 
Als gezegd, de uitvoering vond plaats in de oude kerk van Wijhe en die heeft een uitstekende akoestiek, de muziek klonk kwam dan ook prachtig door. Ik was getroffen toen ik weer eens de echte klanken hoorde en niet door luidspreker of koptelefoon, is toch wel een kwalitatieve wereld van verschil. Toen het programma afgelopen was haastte ik me als eerste naar het toilet, de thee en koffie eisten hun tol. Maar toen ik terugkwam was het kwartet juist bezig met haar "encore" een luchtige bewerking voor kwartet van een bekend lied dat me nu bij het schrijven van de blog niet meer te binnen wil schieten.

In het park van Dieren een jazz concert

Maar voor de middag had Roos kaartjes besteld; een slotconcert van het "Zoom festival" in Ellecom. We namen de trein van 15.00 uur naar Dieren en van daaruit een fraaie wandeling door Ellecom naar "Turnhal Avegoor", de voormalige opleidingsruimte voor Nederlandse SS vrijwilligers, nu gebruikt als concertzaal met een daarvoor opgesteld podium. Een gerenommeerd kwartet, het Ruysdael kwartet speelde het 3e strijkkwartet van de Hongaarse componist Béla Bartók; ik heb het met verbazing beluisterd, fenomenaal uitgevoerd, buitengewoon pittig voor de musici schat ik zo in en voor mijn wat overgevoelig oor niet echt te waarderen. Ik vond het gewoon rare muziek, maar het publiek reageerde enthousiast, waaronder ik vanwege de kwalitatief uitstekende uitvoering. Ik zal het werk vaker gaan beluisteren; ik herinner me nog goed hoe afgrijselijk ik decennia geleden het strijkkwartet van Debussy vond en dat vind ik al jaren werkelijk prachtig; misschien gebeurt dat ook met het werk van Bartók.
Voor het volgende werk, Strijksextet in A, op. 48 van Dvorak werden twee extra musici ingezet en dat werk vond ik zeer mooi om te beluisteren en werd fenomenaal uitgevoerd. Ik was vooral getroffen door het geluid van de twee cello's, pizzicato met prachtige dynamiek uitgevoerd; dat was Roos ook opgevallen zo bleek toen we na afloop direct vertrokken om de bus te halen en we het gehoorde nog even doornamen. Ook zij vond Bartok maar een raar, moeilijk te doorgronden stuk muziek.
Op station Dieren namen we afscheid en gingen ieder ons weegs.

4 stuks voor 3 euro

Zolang ik me kan heugen ben ik gek op saucijzenbroodjes, dus scoor ik die regelmatig en voel mezelf ook enigszins deskundig om een uitspraak over kwaliteit te doen. De exemplaren van de bakker van Texel en bakker Bril acht ik wel zo'n beetje de besten, maar de hoogste prijs/kwaliteit verhouding krijgen de saucijzenbroodjes van de marktbakker in Zutphen. Vandaag zijn we eigenlijk vooral naar Zutphen gegaan om op de markt vier van die lekkernijen te kopen en ja hoor daar stond de kraam met prominent o.a. 4 saucijzenbroodjes voor 3 euro, wat een verschil met wat ik onlangs in Amsterdam heb betaald voor een enigszins taaiïg broodjes bij de beroemde bakker Meys in Amsterdam, 4 euro voor 1 exemplaar dat kwalitatief niet in de schaduw kon staan van de hier boven genoemde!
We hebben er direct elk eentje opgesmikkeld en nummer drie hebben we samen soldaat gemaakt d.w.z. Roos nog een klein stukje en ik de rest. De vierde hebben we mee naar huis genomen en zondag opgegeten bij de koffie.

Een eikenboom in Laren

 

Oom en Tante zijn inmiddels toch verhuisd

Ach, wie van mijn generatie kent niet het gedichtje van Annie M.G. Schmidt, "Ik heb een tante en een oom, die wonen in een eikenboom, een eikenboom in Laren". En laten we vandaag die boom hebben kunnen aanschouwen, de boom die Annie waarschijnlijk heeft geïnspireerd om dat grappige gedicht te schrijven. 
Roos had ergens een foldertje opgeduikeld van een wandeling over een landgoed, landgoed Verwolde. Eerst met de trein naar Deventer en verder met de bus naar Laren, een rit door fraai half-open landschap en Laren, een mooi bijzonder plaatsje waarvandaan onze wandeling door landgoed Verwolde liep. We waren diep onder de indruk van de pracht van dit landgoed, loofbomen en veel ondergroei, bloeiend spul en veel insecten, ik ben zelfs door muggen gestoken?!, een waterpartij met talloze kikkers en libellen als mini-drones over het water scherend. Maar ook bordjes die onze richting liepen en leidden naar - wat genoemd werd - de dikke boom, een enorme oude, half dode eik van honderden jaren oud ongetwijfeld. Thuis gekomen las Roos in een foldertje, dat ze had meegenomen vanuit de bakker in Laren waar ze een Achterhoekse boerenboterkoek had ingeslagen, dat de dikke boom de beroemde boom was waarop het gedichtje van onze befaamde dichteres Annie M.G. haar kolderrijmpje had gebaseerd. Leuk om te weten. 

Excursie en vroege vogels

 

Links Ab en rechts de twee "vroege vogels"

Ab had mij uitgenodigd om deel te nemen aan de excursie in de Eilandspolder ook al had ik nauwelijks meegewerkt afgelopen seizoen, ik had slechts de eerste maa-sessie meegewerkt, de rest van de dagen had het steeds zodanig geregend of was het zo koud dat ik er vanaf had gezien om deel te nemen, waarvoor overigens de hele groep, inclusief Ab alle begrip had! Deze keer was het gezelschap aangevuld met twee heren van het radio/TV programma "Vroege Vogels" het natuur programma waarvan Yvo de Wijs jarenlang de presentatie op de zondagmorgen heeft verzorgd. Ik heb het overigens nooit gehoord, maar mijn vader sloeg geen uitzending over. 
Hun deelname had behoorlijk invloed op het verloop van de excursie, natuurlijk vertelde Ab als alle jaren over wat er groeide en welk effect ons werk had gehad, maar nu hing de microfoon aan zijn lippen en vormde zich een rij van ons werkers die zichzelf vermaakten. Het bleef de hele dag vrijwel droog gelukkig. Het programma eindigde als ieder jaar bij "het genot van Grootschermer", het restaurant aldaar. Ik was van plan om terug te gaan naar de Bilt om te stemmen, maar het liep helaas anders, de trein ging niet verder dan Amsterdam CS, ik nam daarom de trein naar Deventer en direct door naar Roos.

Weer onder het mes

 

Spektaart moet afkoelen

Bij het maken of vastleggen van de afspraak was iets mis gegaan, ik zat in een lege wachtkamer te wachten vanwege de afspraak met de huisarts, het bleek dat de afspraak niet om 9.15 maar om 16.15 was. Voor mij geen probleem hoor, kon ik mooi de spektaart afmaken die ik voor Hugo en Marjorie had bestemd. Bodem uitrollen, vulling maken, spek op de bodem, vulling eroverheen en afbakken. Daarna ging ik nog een lekker stuk wandelen in het bos, kon de taart afkoelen. Bij terugkomst taart in stukken snijden, inpakken in de rugzak en op naar de praktijk met de fiets. Ik wilde met de trein naar Hugo en Marjorie en 's-avonds vanaf het station terug met de fiets. Ik meldde mij op het gewenste tijdstip bij de huisartsenpraktijk. Het ging om de laatste kleine operatieve ingreep om een stuk vel uit mijn schouder te verwijderen. Was nog een hele klus, maar het verliep uitstekend. Ik kan het goed met m'n nieuwe behandelaar vinden en na afloop vroeg ik hem of ik ook iets van mijn kunde aan hem mocht overdragen en wel een stuk zelfgemaakte spektaart. Dat vond hij duidelijk een leuke zaak.
Dus ik door naar het station en naar Lunetten. Hugo was al thuis, ik was voor mijn doen erg laat, maar Marjorie was nog druk aan het werk, lekker met PC op het balkon in het zonnetje. Ze zat een beetje te mopperen, maar intussen zorgde Hugo voor het eten. Marjorie had een boek voor mij met daarin een onderdeel dat zij zelf had geschreven, het thema van het boek was "Older".Het stuk proza dat zij had geschreven sprak mij best aan ook al begreep ik het Engels niet volledig. Zal het nog eens met het woordenboek erbij doornemen.

Ga je naar het strand om te lezen?!

 Op weg van Roos naar huis heb ik lekker door het bos gewandeld en op het bankje bij het heideveldje nog wat in het boek "Anna Karenina" van Tolstoj gelezen. Het was daar bijna net zo stil als in Wijhe,m altijd een oase van rust. Maar natuurlijk weer verder gesukkeld met de wandelsticks om te voorkomen dat ik weer eens op m'n plaat zou gaan op weg naar huis. Even alles in de schuur gelegd en doorgelopen naar de winkelstraat om nog wat inkopen te doen; ik wilde lekker ham kopen voor onder een gebakken eitje op het zuurdesembrood. Bij de slager aangekomen zag ik dat de mij bekende slager een fors blauw oog had. Hij vertelde dat hij in een van de zeldzame fraaie dagen op het strand had zitten lezen, dat er een kleine jongen was met een vlieger die hij niet in bedwang kon houden en dus moest laten schieten en die kwam precies op het gezicht van de mij bekende met als gevolg een forse bloeduitstorting. Het had heel wat vervelender af kunnen lopen.

Nauwelijks insecten

 Het is inmiddels wel heel opvallend dat er minder insecten zijn in onze leefomgeving. Ik lasin de krant dat dit inmiddels ook zichtbaar invloed heeft op de plantenwereld. Met name de eenjarige wilde bloemen als de pinksterbloem moeten het hebben van de jaarlijkse zaadvorming om het volgende jaar weer nieuw plantjes te doen ontspringen. Maar in de moestuin van Roos kon ik het ook merken, hoewel Roos zelf ontkende dat het door de vermindering van het insectengetal was maar meer veroorzaakt door de enorme regenval en de kou van de laatste weken/maanden. Haar tuinbonenplanten hebben per plant slechts enkele peulen en veel van de inmiddels uitgebloeide bloemen hangen er zwart bij zonder peulvorming. Ik wijt dat aan het ontbreken van de bevruchting door bijen en ander vliegend insectenvolk.
Maar ook in huis zijn er nauwelijks vliegen terwijl die andere jaren krachtig bestreden werden; de vliegenmepper staat nog klaar. Ook hoorde je bij Roos altijd vliegen van buiten tegen het raam aanbotsen, hoor j dit jaar zelden of eigenlijk helemaal niet meer en slechts een doodenkele liegt soms nog door de kamer. Die vangt Roos voorzichtig met een glas en ansichtkaart en laat hem buiten vrij. Bij mij op de flat komen vliegen dit jaar ook nauwelijks voor en in het bos evenmin.

PRIAMOS ontmoetingsdag

 

Beetje onscherp helaas

Het was al tijdens de vergadering van januari afgesproken dat we deze dag als PRIAMOS, genootschap van spermadonoren deze dag een ontmoeting voor donoren zouden organiseren in Utrecht. En inderdaad, uitnodigingen waren rondgegaan, donoren hadden zicht gemeld, een ontmoetingsruimte was geregeld door Frank en daar gingen we.
Aarzelden liep ik op de afgesproken tijd langs het café dat voor onze bijeenkomst vanmiddag was gereserveerd, maar bekende koppen maakte duidelijk dat ik ter plekke was en sloot ik aan bij onze club. Maar ook de door ons uitgenodigde gasten kwamen binnen en voorzien van harde stemmen werd het zaaltje dan ook behoorlijk gevuld, met mijn zachte, hese stem moest ik een beetje afhaken, maar daar had ik geen moeite mee, geanimeerd keek ik rond en constateerde dat iedereen met genoegen met elkaar van gedachten wisselde. Voorzitter Michiel hield een inleiding en organiseerde ook dat we in groepjes met elkaar een aantal onderwerpen bij de kop pakten. Ik greep de gelegenheid aan om te informeren hoe de ontmoetingen emotioneel waren gevallen en vooral ook hoe de relatie met de wensouders was verlopen. Daar kwamen toch weer verrassende verhalen aan de orde.Het is niet voor te stellen hoe veel variaties op dit emotionele onderwerpen in de praktijk aan de orde komen.

Drukte op de Oude gracht

Na afloop namen we als organisatie afscheid van elkaar, ik liep naar het station en kon nog genieten van de vreugde die samenhing met het gaypride festival van deze middag in Utrecht; een onwaarschijnlijke herrie kwam van de gracht naar boven getoeterd. Ik ging lekker door naar Wijhe en heb met Roos lekker gegeten en 's-avond uitvoerig van gedachten gewisseld, was een bijzonder gesprek.