08 februari 2024

Sapere aude

 

Skelet van de Holenbeer

Emmanuel Kant was degene die deze uitdrukking muntte bij het ontwaken van de verlichting, de overgang van de 17e naar de 18e eeuw: "Durf te weten". Ach, natuurlijk waren die oude Grieken in deze ontwikkeling ons voor geweest, maar het Europees feodalisme en de dominante invloed van "Rome" hadden de deksel weer op de intellectuele ontwikkeling gelegd. Laat ik heel eerlijk zijn dat ik deze uitdrukking van Kant nog niet zo lang geleden voor het eerst tegenkwam in het boek over die kleine groep intellectuelen in Jena die geïnspireerd door de Franse revolutie en de vernieuwingsgolf, die vanuit Frankrijk door Napoleon over Europa werd verspreid, zij het op een wat energieke doch wat opdringerige wijze. Maar het zette mij wel aan tot het bekijken van een serie van omroep Max over Napoleon, het opnieuw ter hand nemen van de levensgeschiedenis van Napoleon en vandaag het Teylers museum in Haarlem te bezoeken.
Fossiel van de Archeopteryx

Dit museum is tot stand gebracht eind 18e eeuw door de schatrijke zijde handelaar Teyler. De eerste opzet was een soort groot laboratorium waar geleerden hun proeven konden uitvoeren, dat is als het ware ingevroren in de tijd; veel van de destijds ontwikkelde en gebruikte instrumenten maken nu deel uit van de museum collectie, maar ook een enorm aantal vondsten op geologisch gebied, fossielen etc. 
De Electriseer machine van Marburg

In het verleden ben ik best vaak in dit museum geweest en liep ik in die stilte van een ouderwets museum te genieten, bij binnenkomst het skelet van de holenbeer met een paar afgietsels van schedels van uitgestorven voorlopers van de olifanten, verder kasten vol met fossielen, de archeopteryx, de eerste vogelachtige en ga zo maar door. Maar waar ik ook voor kwam, geïnspireerd door de presentatie van omroep Max was de aanwezigheid voelen van keizer Napoleon die hier in 1884 meen ik geweest is. De electriseermachine die hij heeft mogen aanschouwen, het portret van de toenmalige directeur Marburg dat daar hing. Maar er was natuurlijk veel meer zoals een speciale tentoonstelling van de wereldberoemde atlassen van Blaeu maar ook een modern kunstwerk in de vorm van een video presentatie geïnspireerd door een grot in een gletscher.

Geen opmerkingen: