Wat een eeuw?!

Jean Monnet

Geert Mak schrijft zeer onderhoudend over de twintigste eeuw. En daar waar Livius verzucht dat hij steeds minder jaren kan beschrijven per decade (1 boek bestaand uit 10 rollen) wanneer hij vordert in de geschiedenis van het Romeinse rijk, daar wijdt Geert Mak het leeuwendeel van zijn boekwerk aan de jaren tussen 1914 en 1953, gemarkeerd door het begin van WO I en het sterven van Stalin. Dat is ook wel het tijdperk van de grote moordenaars van Europa. The great war, oftewel WO I werd wel beschouwd als de geïnstitutionaliseerde gehaktmolen van Europa waar vier jaar lang jonge mannen werden geofferd aan Ares zonder een werkelijk doel te dienen; vele gezagsdragers droegen hiervoor de schuld waarbij ik generaal Haig niet ongenoemd wil laten. De opmaat voor WO II waarin de idioot Hitler met, aanvankelijk door vriend noch vijand verwacht succes de kaarten in Europa in zijn voordeel schudde, maar uiteindelijk vastliep in zijn onstuitbare waanzin; Europa bleef in mei 1945 achter als een onwaarschijnlijke puinhoop, waaruit ze overigens binnen de kortst mogelijke tijd herrees, met Duitsland merkwaardig genoeg na enkele jaren weer voorop. Maar daar was ook iemand als Jean Monnet, de grote Franse staatsman die via de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (de EGKS, wie kent haar nog) de grondslag legde voor het hedendaagse Europa, een vredesdaad bij uitstek. Walther Rathenau Duits minister en zakenman die het zelfde al wilde maar in 1922 vermoord werd door rechts-extremisten tijdens de Weimar republiek. Waarom heeft uiteondelijk de waanzin zo kunnen regeren in de eerste helft van de 20e eeuw?

Walther Rathenau

Maar ook die andere idioot, Stalin, paranoïde, bij vlagen (of bij toeval?) geniaal net als Hitler, die ook tientallen miljoenen doden (in eigen land) op zijn geweten had.
Waarom mochten die twee idioten de geschiedenis van de 20e eeuw zo sterk bepalen en niet de twee hier geportretteerden; beschaafde, ontwikkelde mannen die samenwerking en internationalisering voor ogen hadden? Dat had hoogstwaarschijnlijk veel menselijk leed bespaard en veel voorspoed kunnen brengen in Europa.

Ik kan maar niet stoppen met lezen; Mak is een buitengewoon boeiend schrijver die grote kennis als terloops koppelt aan gesprekken die hij heeft gevoerd met mensen die het allemaal daadwerkelijk hebben meegemaakt. Nu nog de laatste helft van de 20e eeuw, mijn eigen helft zal ik maar zeggen. Daar heeft Mak nauwelijks 300 pagina's voor gereserveerd van zijn 960 pagina's.