01 september 2011

Isaac Azimov

Hij is vooral bekend als schrijver van science fiction (SF) verhalen, maar was van zijn vak biochemicus: Isaac Azimov. Eigenlijk ben ik helemaal niet zo'n liefhebber van SF, maar Azimov heb ik altijd met veel genoegen gelezen. Een verhaal dat mij na lezing altijd is bijgebleven zal ik hier proberen samen te vatten. Het was onderdeel van "De science fiction omnibus". Daarvan moet ik ergens in mijn kelder nog een exemplaar hebben liggen, maar ik kon het zo gauw niet vinden, daarom ontbreekt de titel van het verhaal.

Het betreft een verhaal waarin tijd reizen mogelijk is. Ergens in de heel verre eeuwen bestaat een maatschappij van lieden die het zich tot taak hebben gesteld te voorkomen dat er ergens in de tijd oorlog uit zal breken. Dat voorkomen wordt gedaan door te berekenen met grote rekenmachines (de computers bestonden nog niet toen hij dit schreef!) hoe de historie zich zal ontwikkelen. Wordt er, ondanks het ingrijpen toch ergens in de toekomst de mogelijkheid van een oorlog berekend, dan wordt (opnieuw) ingegrepen. Er wordt dan, eveneens met de grote rekenmachines, laat ik voor het gemak "computers" zeggen, berekend welke minimale ingreep nodig is om te voorkomen dat die oorlog zoveel later uit zal breken.
In het verhaal gaat het dan om het verplaatsen van een blik verf in een schuurtje van de tweede plank naar de derde plank; een minimale ingreep inderdaad. En daarmee ontstaat dan uiteindelijk een waterval van verschillen met de andere situatie en het uiteindelijk gevolg is dat die oorlog, zoveel eeuwen later, niet zal plaatsvinden.

Natuurlijk is dit een volstrekt virtuele mogelijkheid maar het heeft mij erg aan het denken gezet; inderdaad kan een heel klein verschil al enorm uitmaken hoe een uitkomst zal zijn. Als de vader van Hitler die avond te laat thuis was gekomen, was er vast geen Adolfje geboren en was de wereld geschiedenis heel anders gelopen om maar eens een voorbeeld te noemen. Maar de kleinste gebeurtenis die miljoen jaar geleden plaats heeft gevonden had een nog veel groter verschil gemaakt. In een complex systeem als onze maatschappij kunnen kleine dingen grote verschillen maken; hierover gaat ook de chaos theorie, de theorie over complexe systemen die zo'n grote rol speelt in mijn hypothese over het ontstaan van het leven. Daarover meer.

Geen opmerkingen: