Hoe Homeros verscheen in Jorwerd

Kerk van Jorwerd

Natuurlijk een persiflage op de naam van het interessante boek van Geert Mak, Hoe God verdween uit Jorwerd. Bij de boeken die ik op de e-reader heb geladen was ook dit bekende boek van Geert Mak en ik heb het met veel genoegen gelezen. De veranderingen van dit doorsnee Friese, eeuwen door landbouw gedreven dorpsleven, heeft hij van binnenuit kunnen beschrijven. Voor mij was het uiteindelijk een goed voorbeeld in het kader van de chaos theorie dat een complex systeem zich onder veranderde omstandigheden uitstekend weet aan te passen; anderzijds was het ook wel een bijzonder treurige geschiedenis als je zo duidelijk geïllustreerd ziet hoe het klassieke boerenleven volledig is verdwenen.

Gais voor haar huis was aan het sorteren

Het epos over Jorwerd van de hand van Geert Mak is een duidelijk voorbeeld van "oral history"; de verhalen werden opgetekend uit de monden van degenen die dit daadwerkelijk allemaal zelf hadden beleefd of nog feitelijkheden kenden uit dit verleden. Een beetje zoals de klassieke verhalen waarschijnlijk ook tot stand zijn gekomen; men vertelde elkaar kenmerkende verhalen en die werden door professionele verhalenvertellers tot één geheel gesmeed en aan de volgende overgeleverd. Het mooiste voorbeeld daarvan zijn natuurlijk de Ilias en Odysseia van Homeros.
Het boek van Geert Mak vond ik zo aangrijpend dat ik Jorwerd ook daadwerkelijk wilde gaan zien en zo ging ik vandaag, zaterdag met m'n dalvrij abonnement naar Friesland, station Mantgum tussen Sneek en Leeuwarden. Jorwerd kon ik vanuit de trein al zien liggen; klein dorp met een Romaanse kerk uit de 8e eeuw. Iedereen groette vriendelijk en al snel was ik bij het café, "Het wapen van Baarderadeel", zoals bekend onder de lezers, het sociaal centrum sinds vele decennia.
Eigenlijk was ik al heel snel uitgekeken, zo klein is het dorpje toen ik (in het Fries) werd aangesproken door een oudere dame die voor haar huis was zat te sorteren.

Gais voor het huis waar haar man vroeger het
schildersbedrijf had gevestigd

Zij stelde zich voor als "Gais", dus enthousiast vroeg ik of zij de Gais uit het boek was. En dat bleek het geval. Zij vertelde mij honderduit over Jorwerd, met name over de kerk en over het instorten van de toren in 1951 waarbij de slagerij, vlak achter de kerk slechts heel licht werd beschadigd. Zij was, net als ik, altijd erg geïnteresseerd geweest in de oude verhalen die zij vooral hoorde van haar Beppe; zij toonde mij ook een oude foto van haar Beppe als jonge kordate vrouw.  De verhalen van haar Beppe; een typisch geval van "oral history", van meer dan een eeuw geleden. Gais liep nog met mij mee door het dorp en vertelde mij verhalen bij de verschillende huizen. Ik denk met veel warmte terug aan deze ontmoeting.
Hier nog meer foto's van mijn korte bezoek aan Jorwerd.