Symposium Silent Spring

Rachel Carson (1907 - 1964)

Het zegt meer over mij dan over haar, of over haar boek: Rachel Carson en haar boek "Silent Spring", waarin deze biologe voor het eerst milieu problematiek aankaart binnen het publieke debat; ik had nog nooit van haar of haar boek gehoord. Maar, hoe kan het anders, Roos heeft het op haar boekenplank staan; zij is, zeg maar, aanzienlijk meer maatschappelijk "angehaucht" dan ik.
Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat "Silent Spring", in het NLs "Dode Lente", verscheen. Het boek handelt met name over de problematiek die het wijd verspreid gebruik van gechloreerde organische stoffen in de bestrijding van insecten met zich meebracht. DDT is daar het grote voorbeeld van. Het werd gebruikt in de landbouw, in de bestrijding van malaria in de tropen (muggen zijn tussengastheer van deze parasiet en werden met DDT in hun broedplaatsen gedood). Natuurlijk was het aanvankelijk succes van DDT in de opbrengstverbetering van de landbouw en het terugdringen van Malaria een wenselijke ontwikkeling, maar de keerzijde van de médaille was een aanslag op de natuur die uiteindelijk ook haar repercussies op de mens zou gaan hebben. Daar waarschuwde Carson tegen. Zij was, aldus de voorzitter van het symposium dat ik vandaag bijwoonde, de aanstichter van de milieubeweging.
Wat zal ze in haar eigen land een drek over zich heen hebben gekregen van de chemie-lobby; daar werd in dit symposium niet over gesproken. Wel over haar gelijk; het gebruik van chemische middelen is wel sterk verminderd; de kwaliteit van het oppervlaktewater in NL is verbeterd, maar er zitten veel pesticiden en fungiciden in; daarvan werd objectief verslag gedaan.

Grootschalige monocultures hebben veel
fungiciden en pesticiden "nodig".

De sterkte terugval van de soortenrijkdom was in verschillende presentaties de leidraad waaraan het Symposium was opgehangen. De landbouw en met name de intensivering van de landbouw waren daar debet aan, in ieder geval voor zover het vogels en insecten betrof; dat was zonder meer duidelijk. Een interessant verhaal betrof de kwetsbaarheid van artropoden met complex gedrag zoals spinnen en sociale insecten; deze tonen zich extra kwetsbaar voor de subtieler ingrijpende chemicaliën die tegenwoordig worden toegepast. Maar ook een voorbeeld van vlinders met zeer afwijkend gedrag en zeer sterk verminderde vruchtbaarheid nadat de rupsen zich vrolijk hadden rondgegeten met kool die met een bepaald (modern) middel waren "beschermd".
Polly Higgins, een bevlogen juriste hield een pleidooi om "ecocide" in de zelfde rij van misdaden tegen de mensheid op te nemen als genocide en oorlogsmisdaden. Zij deed een bijna emotionele oproep om zich bij haar activiteit aan te sluiten. Die lezing was in het Engels, na de lunch en echt zo tijdens het "herdersuurtje"; ondanks de bevlogenheid van de spreekster was het voor sommigen erg moeilijk wakker te blijven. Ben B., die naast mij zat liet dan ook regelmatig de kin op de borst zakken. Ik kon het rappe Engels vaak niet goed volgen en neigde ook naar een "hazenslaapje".
Tussen de lezingen door heb ik fijn gesproken met deze en gene die ik ken vanuit de NEV; allemaal biologen of sterk biologisch/ecologisch geïnteresseerden. Wat mij opviel bij bijvoorbeeld Bram M., een groot deskundige op het gebied van mieren, is dat zij allen ook zo van natuurlijk voedsel houden en sterk neigen naar kennisoverdracht naar de jongere generaties. "We zijn allemaal met het zelfde sop overgoten". En dat is waar, het zelfde sop waarmee Rachel Carson de generaties die na haar kwamen overgoot. We mogen haar daar dankbaar voor zijn.

PS
Voordat u lezer mij veroordeelt wegens desinteresse in de problematiek; ik was al zeer vroeg op de hoogte  van het effect van DDT op de eierschaaldikte van roofvogels, de hoogste op de voedselladder en daardoor kwetsbaar; van DDT in vogels op de Noordpool, in de melk van ijsberen etc. De milieuproblematiek heb ik mij al decennia geleden aangetrokken. Alleen had ik nog nooit van Carson gehoord.

PS2 Ook de NYT heeft de actualiteit van het onderwerp op de agenda gezet.