Ayn Rand versus Emmanuel Levinas

Emmanuel Levinas (1906 - 1995) 

Mijn mening over Ayn Rand en het neoliberalisme heb ik nooit onder stoelen of banken verscholen; ik kots van haar compromisloze egoïsme dat leidt tot uitzichtloos materialisme. Onlangs stond in de Trouw een bijzonder artikel waarin Ayn Rand werd geplaatst tegenover Levinas, net als zij een voor de revolutie gevluchte Russische Jood. Rand belandde in de US en Levinas in Frankrijk. Ayn Rand wordt beschouwd als een filosoof; ik heb er moeite mee om haar het zelfde predikaat te zien geven als Plato, Nietsche, Sloterdijk, Kant, louter vanwege het feit dat haar ideeën een vervolg hebben gekregen in de praktijk van de dag in die zelfde VS; het neoliberalisme waarvan de hele wereld heden de negatieve gevolgen ondervindt. Ik heb geprobeerd om haar boek "Atlas in staking" uit te lezen, maar ik kwam bijna brakend nog niet eens tot halverwege (zie mijn Blog daarover).

We zijn toch biologisch gesproken sociale wezens; dan hoort rabiaat egoïsme toch geen onderdeel van je omgansvormen uit te maken!

Een citaat uit het artikel in Trouw: Andere mensen zijn volgens Levinas geen obstakels voor mijn vrijheid, zoals Ayn Rand denkt. Ze zijn zelfs niet mijn gelijken met wie ik het rooien moet. Ze zijn niets minder dan de voorwaarden voor mijn bestaan. Einde citaat. 

In navolging van het artikel in Trouw heb ik het belangrijkste boek van Levinas uit de bieb geleend:  "Totaliteit en oneindigheid": essay over de exterioriteit. Het moest ergens anders vandaan komen; in Bilthoven was er geen exemplaar van. Na enige tijd kreeg ik het in handen. Helaas bleek het, net als vrijwel alle boeken van de hand van filosofen, ontoegankelijk te zijn, althans voor mij. Ware het maar zo dat hij, net als Ayn Rand zijn gedachten had vorm gegeven in de vorm van een toegankelijke roman. Nu vervliegt zijn filosofie toch binnenskamers bij collegae filosofen. Misschien kan een kenner van deze filosofie een roman produceren vanuit Levinas paradigma van het concept van een sociale soort. 

Of voldoet Steinbecks "Grapes of wrath" daar al voldoende aan? Ik denk eerlijk gezegd van niet; die roman toont meer de keerzijde van Ayn Rands' "filosofie": diepe armoede en een paralyse van de hele economie zoals in de dertiger jaren en misschien binnenkort zelfs wereldwijd dankzij het neo-liberalisme. Geert Mak heeft me in zijn reisverslag door de US wat dat laatste betreft niet erg gerust gesteld.