Polikoesjka

Tolstoj, schilderij
Ilja Repin

Weer zo'n weergaloos goed kort verhaal van Leon Tolstoj. Je krijgt door deze korte verhalen wel een steeds beter inzicht in wat er zoal speelde op het Russische platteland rond het midden van de 19e eeuw, de tijd van de tsaren. Het gaat hier om wie er van de mannen op zal moeten komen voor het leger. Kennelijk speelt daarin de landeigenaresse een beslissende rol. Polikoesjka komt aan alle kanten in aanmerking voor deze onaantrekkelijke rol; hij is eigenlijk een schurk, maar heeft zich op onwaarschijnlijke manier geliefd weten te maken bij "mevrouw". De neef van Doetlow is nu de pineut, ondanks de pogingen van de rentmeester om deze onrechtvaardigheid te voorkomen. Fantastisch is de wijze waarop Tolstoj het gesprek tussen de rentmeester de "mevrouw" beschrijft waarbij beiden nauwelijks geïnteresseerd zijn in wat de ander te berde brengt.
Wat mij erg opvalt in alle verhalen over het platteland tot dusver is het mateloze gebruik van alcohol. Het doet mij sterk denken aan wat ik gelezen heb over wat er op het platteland gebeurde toen de revolutie in oktober 1917 was uitgebroken; de drankkelders van de aristocratie werden door de boerenbevolking geplunderd en ze zopen zich helemaal aan de grond vast. De revolutionairen grepen in en lieten de drank wegstromen waarop de boerenbevolking zelfs de drank uit de goot en van de straat oplikten en dronken.
Het verhaal dat ik hier bespreek krijgt een verrassende ontknoping waaruit de religieuze houding van Tolstoj die hem later zo beving een beetje begint te schemeren; een rechtvaardigheid alsnog lijkt het wel. Neemt niet weg dat het weer een buitengewoon boeiend geschreven product van deze wereldschrijver betreft.