Een ingenieur maakt bruggen, een ingenieur van de ziel maakt de mens. Frank Westerman heeft onder deze titel een boek geschreven over de gevolgen van de dictatuur van Stalin in de voormalige Sovjet Unie. Frank schrijft zijn boeken altijd aan de hand van een soort Leitmotiv, iets wat hij heeft gezien of gelezen. Zoals "El negro", ook één van zijn boeken handelt over de lotgevallen van een bij volstrekt toeval door hem tijdens een liftvakantie in Spanje ontdekte opgezette neger. Zo heeft Ingenieurs van de ziel de baai van Kara Bogaz, de zwarte muil, als Leitmotiv. Deze baai had hij als kind bij het bestuderen van de kaart van het geheimzinnige gebied rond de Kaspische zee ontdekt. Op een kaart veel later had hij gezien hoe deze baai, zo groot als Vlaanderen, geheel was verdwenen. Wat zat daar achter? Als een echte journalist achterhaalt hij de waarheid achter een aantal rare waarnemingen waaronder "het ornithologisch raadsel". Ergens in de jaren dertig, nog ver voor alle ecologische problemen van de hedendaagse tijd, kwamen plotseling de ganzen in steeds geringer getale vanuit het hoge Noorden naar onze lage landen. Vanaf de vijftiger jaren herstelde de ganzenstand zich weer op het oude niveau. De reden daarachter is altijd onbekend gebleven.
Maar intussen schept ons Frankje een buitengewoon helder beeld van de ongehoorde terreur die Stalin in de naam van "het volk" aan dat zelfde volk heeft opgelegd. Het wonderlijke natuurverschijnsel van de Baai van Kara Bogaz is een eeuwige waterval, middenop zee, in stand gehouden door de enorme verdamping van de ingesloten baai met een nauw natuurlijk toegangskanaal en zoutafzettingen van natriumsulfaat. En om de winning van dit Glauberzout in een ongehoord weerbarstige omgeving die zich niet echt leent voor grootschalige menselijke ondernemingen draait dit boek. Mislukking is voorspelbaar en dan krijgt iemand de schuld; de gebruikelijke spelfiguur in de tijd van Stalin.
En ondertussen moest de officiële schrijversstand, door een groot man als Gorki voorgezeten, voortdurend hoera verhalen schrijven over hoe de socialistische mens triomfeerde over de natuur.
Naar mijn mening geeft dit boek een vergelijkbaar beeld van de Goelag, zoals Solsjenitzyn in het boek "Goelag archipel" zo navrant over heeft geschreven. Dat laatste boek is door zijn ongehoorde treurnis nauwelijks door te komen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten