Afrika, een geschonden continent

Het laatste jaar heb ik nogal wat gelezen over Afrika. Natuurlijk weet je nooit wat waar gebeurd is en wat fictie is, maar een algemene teneur blijft toch dat Afrika door haar buur-continenten, althans de "bezoekende" bewoners van die continenten nogal geschonden is. Als je het boek Ségou leest dan zie je hoe in een vreedzaam op haar manier goed gestructureerde maatschappij, met haar animistische geloof langzaam maar zeker onder de voet wordt gelopen door een godsdienst van buiten, de Islam. De invloed wordt beschreven met de gebruikelijke moordpartijen om de verbreiding maar te versnellen. In de negentiende en twintigste eeuw werd Afrika vrijwel geheel "verdeeld" onder de Europese staten. Zending en uitbuiting deden hun destructief werk op de bestaande maatschappelijke verhoudingen. Slaven werden niet meer oostwaarts getransporteerd waar hen een, aldus V.S. Naipul (in "Een Bocht in de rivier),  rustig, arbeidzaam leven wachtte bij een Arabische familie, maar naar het Westen, waar hen, wat we tegenwoordig beschouwen als een slavenleven wachtte, op de uitgestrekte plantages in de nieuwe wereld.

Halverwege de twintigste eeuw vond dekolonisatie plaats en werd op basis van de Westerse ervaringen de democratie min of meer opgelegd als politiek systeem. Dat heeft toch niet gewerkt. In het boek "Een bocht in de rivier", wordt op indringende wijze beschreven waarom dat niet werkt, zelfs niet met een primair goede wil van de regeringsleiders. Vanouds leven de stammen in eigen territoria, met eigen cultuur en dat laat zich niet in een landelijk georganiseerde regeringsvorm dwingen. Naipul schrijft over Uganda, dat het land te klein was voor de moderne tijd. De snelheid waarmee alles gaat van berichtgeving tot verplaatsing en gevechtshandelingen past niet bij de cultuur van Afrika met z'n stamgewoontes. De menselijke maat is aldaar overschreden.

Nu las ik onlangs van de hand van Carlo Petrini, dat de laatste zet in het schaakspel rond Afrika wordt gezet door China, India en enkele (schat)rijke Arabische landen. Land, dat zogenaamd van "niemand" is, maar al eeuwenlang wordt bebouwd en beweid door de lokale bevolking, wordt door de landelijke regering verkocht aan genoemde landen tegen onduidelijke voorwaarden. De lokale bevolking zal ongetwijfeld het gelag moeten betalen. Wat een lot draagt dit continent, de bakermat van onze soort nog wel.