Een aap als proefdier

Angstig kijkend aapje

 In 1974 heb ik als gedétacheerd dienstplichtig militair aan het Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst, tegenwoordig Sanquin geheten gewerkt aan Hepatitis-B, toen een relatief nieuw ontdekt virus dat een bedreiging vormde voor de bloedtransfusie. Toen ik aan het onderzoek aldaar begon had ik overmoedig tegen het hoofd van de afdeling gezegd dat ik zou proberen om in de anderhalf jaar dat ik daar zou werken ook een vaccin te bereiden. Feitelijk is dat ook gelukt, zij het dat ik wel de hele methodiek heb ontwikkeld en de productie van de eerste badge van het vaccin heb uitgevoerd, maar bij de publicatie van de resultaten niet eens ben genoemd doordat ik mij door een faux pas uit de gratie had gemaakt. Zo gingen en gaan die dingen nog steeds vermoed ik. Maar daar gaat het nu niet over.
Toen het vaccin eenmaal was bereid en in ampullen uitgevuld moest het natuurlijk wel getest worden. En dat zou gebeuren door inspuiten van een chimpansee met het vaccin.
Daar moest ik aan denken toen ik enige tijd geleden in de trein een krant zag liggen die ging over het gebruik van apen als proefdieren bij onderzoek op Covid en waarschijnlijk ook op andere ziekteverwekkers voor de mens. Op de eerste pagina een expressieve foto van een aap; lijkt sprekend op een angstig mensengezicht. Dat het doen van dierproeven in een kwaad daglicht staat vind ik terecht. Ik heb wat dat betreft boter op mijn hoofd want mijn promotie ging volledig over proefdieronderzoek om de pathogenese, het ontstaan van auto-immuniteit te onderzoeken. Het betrof vrijwel louter onderzoek aan muizen. Maar dat viel ook mij niet altijd mee hoor, denk daar niet te licht over. Ik herinner mij nog goed het groepje van 4 doodzieke muizen die van 25 gram naar 8 gram waren afgevallen en onder de diarrhea zaten; doodziek met een acuut AIDS achtig beeld. Staat me nog altijd bij. En wel meer dingen die ik mij nog goed herinner.
Maar die ene proef met de chimpansee, die daar verdoofd op de onderzoekstafel lag, als een mens en volledig overgeleverd; ik vond echt dat dit niet kon. Het dier is ingespoten en verder serologisch onderzocht, niet ziek geworden en ook niet gedood voor het onderzoek.
Grappig weet ik nog dat toen we het primatencentrum bezochten de chimps mijn collega niet mochten en hem collectief bespogen. Die beesten hebben kennelijk een bepaalde kijk op mensen die zij afleiden uit de lichaamssignalen.  
Pikant détail is dat de productiemethode later is afgekeurd en wel door een oude vriend van mij die toen bij de inspectie werkte. Hebben we samen vaak om moeten lachen. Inmiddels worden Hepatitis-B vaccins op heel andere wijze gefabriceerd en niet meer uit menselijk materiaal, dus inherent veilig.