"Ach kind", riep mijn moeder uit, "daar komt geen eind aan!", zo werd deze beroemde muziek van Johann Sebastian Bach door mijn toen nog jonge moeder afgedaan. Ooit in haar jonge jaren had ze kennelijk dit inderdaad erg lange muzikale wonder aan moeten horen: "dan denk je dat ze klaar zijn en dan begint het opnieuw", zo werden de wereldberoemde aria's beschreven. Kortom, de Mathäus Passion van Bach werd mij stevig tegen gemaakt. Ik had hem dan ook nog nooit gehoord toen mijn goede vriend Dick mij uitnodigde voor een uitvoering in Utrecht, in Vredenburg.
Dick had in de voorafgaande jaren mijn muzikale kennis en smaak al enorm uitgerekt; kende ik niet veel meer dan Chopin, daar leerde Dick mij zowel moderner muziek als Mahler, Debussy en Ravel kennen maar ook oudere muziek. Van huis uit kende ik Beethovens' vijfde piano concert en het viool concert en had ik door toedoen van de muziek leraar van de middelbare school ook wat van het lied gehoord, al ging dat niet verder dan de beroemde bariton Dietrich Fisher Dieskau met "der Erlkönig". Van Bach kende ik de tweestemmige variationen, waarmee ik zelfs een prijs had gewonnen bij de culturele avond van de middelbare school met een piano uitvoering. Dat was wel zo'n beetje mijn muzikale ervaring. Eén ding moet ik toevoegen; tijdens een manifestatie van school hoorde ik een melodie die er heel diep in ging en die ik nooit meer heb vergeten; gehoord op hobo en zelf jaren gespeeld op de piano; het bleek de melodie van BWV 147, Jesu meine Freude, te zijn. Ook Maarten 't Hart beschrijft zijn eerste kennismaking met deze onwaarschijnlijke melodielijn als er diep in hakkend.
Maar goed, mijn eerste kennismaking daar in Vredenburg; wat stond mij te wachten. Terwijl ik dit schrijf krijg ik nog kippenvel; die eerste baslijn, als een hartslag. Het werd ook zo prachtig uitgevoerd. Ik kon geen adem meer halen, zo prachtig. Al die aria's, de een nog mooier dan de ander. Het paasverhaal deed mij niet zo veel, maar die muziek. Ik kreeg ook geen zere kont, waarvoor mijn oude moeder me had gewaarschuwd en het duurde me ook zeker niet te lang. Ik was diep onder de indruk van deze prachtige muziek en heb die vervolgens - toen nog met een walkman - al wandelend tientallen keren beluisterd.
Op een gedenkwaardige dag lag hoorde ik van een vriendin van ons dat er een mogelijkheid bestond om zelf mee te zingen in de Matthäus, bij de antroposofen. Heb ik gedaan, maandenlang oefenen en studeren. Dat vervulde direct een wens van me namelijk de zoektocht naar een tweede instrument. Ik was de piano een beetje zat aan het worden en wilde wel eens iets anders; vanaf dat moment is dat het zingen geworden. Ik begeleidde niet alleen Roos meer bij het zingen, maar ging zelf ook zingen, allereerst in het koor bij de Matthäus en later in verschillende andere koren.
Dat is wel een belevenis hoor, met een groot koor en bij de uitvoering met een orkest erbij die prachtige muziek mogen zingen. Die uitvoeringen! Jaren later heb ik nog eens een Matthäus gezongen bij een koor uit Amersfoort onder leiding van Bas Ramselaar.
Met Roos ben ik een keer naar een uitvoering in de kerk van Naarden geweest; ze had daarvoor tot mijn grote verbazing kaarten weten te bemachtigen. Tja, wat heet bijwonen?! we zaten in een gangetje met een beeldschermpje van niks en via de gang ook geluid van niks. We hebben ons dan ook beperkt tot de eerste helft en het bekijken van de politici die acte de présence geven bij deze nationale uitvoering. Ik zie nog het plechtige gezicht van Annemarie Jorritsma, toen ze in die pauze door de allée liep met een enorme hoed op en vooral ernstig kijkend. Wij zijn naar huis gegaan. Mijn laatste Matthäus was bij een uitvoering in het concertgebouw o.l.v. de door mij best bewonderde Jan Pieter Leusink - althans met zijn eerste volledige Kantate uitvoeringen bij het Kruidvat - maar met een piepklein koor. Ook toen zijn we na de eerste helft weg gegaan; ik vond het beneden peil; als een opgewonden kwajongen sprong hij heen en weer voor koor en orkest terwijl de koorpartijen gewoon niet over kwamen. Ik vond het niks.
Ik heb deze Passion zo vaak gehoord; hij zit volledig in mijn hoofd; ik kan zelfs zonder uitvoering van die muziek genieten en ben Bach bijzonder dankbaar als ik die prachtige klanken weer hoor, al is het in mijn eigen hoofd gegenereerd.
PS Ik heb deze blog geschreven naar aanleiding van een artikel in de Trouw waarbij werd stil gestaan bij de eerste keer dat je de Matthäus Passion hoort. Moest ik even over peinzen en neerschrijven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten