Gloed en heet water

Op deze plek in Oostzaan stond honderd jaar geleden
het gloedfabriekje van mijn overgrootvader

Wie weet nog wat "gloed" is; we kennen het woord eigenlijk alleen maar van uitstraling. Maar in vroeger tijden was het ook iets dat geproduceerd werd; iets dat gebruikt werd in huis om plaatselijk iets warm te maken of te houden. Gloed was gloeiende houtskool en werd gebruikt in voetstoven, in strijkijzers, onder tafels om warme benen en knieën te krijgen, zoals wat ik beschreef over de socios in Cortegana.
Van mijn vader heb ik begrepen dat mijn Oostzaanse overgrootvader Aldert Onrust (1859-1927) een gloedfabriekje bezat. Mijn grootmoeder Sientje was heel trots op haar vader; naar haar zeggen behoorde hij toch wel tot de beter gesitueerden van het dorp; ik heb van haar regelmatig moeten horen dat hij sprak met de dominee en met de burgemeester van het dorp en dat betekende kennelijk nogal wat! In 1999, toen ik voor het laatst met m'n vader in het door hem zo geliefde Oostzaan wandelde liet hij mij het plekje zien waar het gloedfabriekje had gestaan. Er was natuurlijk niets meer van terug te vinden. Het produceren van gloed en heet water, de kernactiviteiten van het fabriekje zijn inmiddels lang vergeten producten; CV, boilers en geisers hebben die functies allemaal overgenomen. Overigens voelde het daar in Cortegana heel comfortabel die warmte aan je benen.
In die zelfde tijd legde Albert Heijn in dat zelfde boerendorpje Oostzaan het fundament voor het nog steeds bestaande grootwinkelbedrijf dat wij allen zo goed kennen. Ik heb van mijn grootmoeder nooit gehoord dat Aldert en Albert met elkaar gesproken hebben in die jaren.