Oedipus revisited

Enorme opstelling domineert het toneel.

De klassieke mythe van Oedipus, de koningszoon waarvan voorspeld werd dat hij zijn vader zou doden en met zijn moeder zou trouwen; oorspronkelijk liep deze mythe afschuwelijk af; Oedipus wordt verstoten door zijn Thebaanse ouders en door machinaties niet door de wolven opgevreten maar opgenomen als koningszoon door het koningspaar van Corinthe. Iedereen kent de afloop wel; uiteindelijk vermoordt hij onwetend wie hij is en wie hij doodt maar inderdaad zijn biologische vader.
Een vadermoord werd oorspronkelijk altijd door de furiën bestraft; Sophocles had daarin al wat mildheid ingebouwd en de furiën getransformeerd tot de eumeniden; van Sophocles mocht Oedipus in verbanning zonder de vernietiging door de wraakgodinnen, de furiën.
Maar vanavond zagen we een nog verdere verzachting van het klassieke verhaal; we waren bij de opera Oedipe van Enescu, de Roemeense super componist; wel genoemd de Mozart van de 20e eeuw. Als kind van 4 speelde hij al viool; met zeven jaar ging hij naar het conservatorium waar hij met 13 jaar klaar was. Virtuoos pianist, dirigent en componist.
Deze - zijn enige - opera wordt wel beschouwd als zijn magnus opus en terecht. Hij heeft er 25 jaar met tussenpozen aan gewerkt in samenspraak met de librettist. Het resultaat is heel bijzonder; een enorm orkest met een keur aan instrumenten; muziek uiteenlopend van uiterst subtiel tot hel en donder met enorme pauken en grote trom als Zeus van zich laat horen. Maar ook bijzonder instrumentarium; ik hoorde de windmolen en de klokken maar ook een zingende zaag aldus het bijbehorend boekje en dat alles zo in harmonie.
Het blad van de vrienden van de opera sprak in superlatieven over deze opera en terecht.
De ontknoping leek eerst helemaal Sophocles te volgen; alleen het raadsel van de sphinx was cruciaal anders van toon. Het was de mens die het Lot kan beïnvloeden; waarna de Sphinx op weergaloze wijze ten onder was gegaan.
Maar de crux was toch wel dat de goden min of meer spijt hadden van hun besluiten en het onterecht vonden dat Oedipus, onwetend van wat hij allemaal voor vreselijks had uitgehaald daarvoor wreed gestraft moest worden. Dat gebeurde ook niet. In zijn stervensuur wordt hij min of meer gered door Theseus, de koning van Athene; hij sterft op waardige wijze.
Het is fijn en het gebeurt me zelden dat ik het verhaal van een opera ook kan volgen en begrijpen. Dat was nu zeker het geval, maar het geheel was wel zo'n fantastisch kunstwerk, een theatraal spektakel van de hoogste orde. Ik heb een heerlijke middag gehad; toch wel heel fijn zo'n matinee.