06 december 2017

Archeologie met DNA

Een fantastisch leesadvies van vriend Dick: "A brief history of everybody who ever lived", van auteur Adam Rutherford. Met zo'n beroemde naam mag je wel wat verwachten en terecht! Van het begin af aan was ik zodanig geboeid dat ik er gewoon slecht van kon slapen; ik wilde alsmaar verder lezen en werd er vroeg wakker door. Dat is voor mij niet zo heel bijzonder want ik lees ook het liefst wanneer ik lekker helder ben en dat is 'smorgens vroeg.

Ik ben dan wel biochemicus maar dan toch wel van de oude stempel; DNA ken ik al van de tijd dat ik op de middelbare school zat. Mijn vader had een abonnement op Life magazine en daar stond een keer op het voorblad de bekende dubbelhelix van dit essentiële molecuul waarop de genetische informatie is vastgelegd. Een mooi gestyleerde tekening die ik aan de leraar biologie liet zien; hij vroeg of hij hem mocht houden. De dubbele helix was toen (1962) nog niet zo gek lang bekend; ik gaf hem de plaat en hij gebruikte hem bij de les.
In mijn studie heb ik ook wel eens DNA geïsoleerd uit Escherichia Coli, een bacterie. Uit een relatief kleine hoeveelheid bacteriesuspensie ontstond na het op lossen van de celwand een gel waaruit je met twee glasstaafjes het DNA kon oprollen als met een speelgoedhijskraan. Het vormde een eindeloos lange draad. Na droging bleef er een kwetsbaar draderig materiaal over. Dat was een studentenproefje als ik me niet vergis.
Hoe DNA werd afgelezen door DNA-afhankelijk RNA-polymerase, daar heb ik nog als student aan gewerkt met Sacharomyces Carlsbergensis in het kader van mijn hoofdvak practicum. Dit enzym werd geïsoleerd en gekarakteriseerd tijdens dit onderzoek. Bij de colleges van prof. Stouthamer en prof. Planta werd de transcryptie en de translatie uit de doeken gedaan. De regulatie, start codons en stop codons; het was fascinerende materie.

En dan nu een boek na de weergaloos geklaarde klus van de ontrafeling van het hele menselijke genoom en inmiddels de mogelijkheden die brede onderzoekingen aan genomen van individuele mensen en andere organismen mogelijk maken. Dan ben ik toch wel heel erg trots op wat wij mensen op wetenschappelijk gebied voor elkaar hebben gekregen.
Auteur geeft aan dat je als het ware archeologie kunt doen aan de hand van DNA analyse. Zo kun je door DNA analyse in oude botten van mensen opmaken dat Homo Sapiens en Homo Neanderthaliensis met elkaar hebben gepaard en dat we daar nog zo'n 3-4% van de genen met ons meedragen. Ook dat alle mensen buiten Afrika zijn voortgekomen uit een groep van enkele duizenden individuen die zo'n 100.000 jaar geleden uit Afrika zijn getrokken en zich over de hele wereld hebben verspreid; hoe de mens via de Behringstraat naar de Amerika's is getrokken en wanneer dat ongeveer moet zijn gebeurd. Maar ook dat de mensen, hoe verschillend ze er ook uit mogen zien genetisch niet echt van elkaar verschillen; de term "ras" slaat genetisch gesproken helemaal nergens op. En dan de associatie met ziekten; is buitengewoon veel complexer dan iemand ooit voor mogelijk had gehouden. Eerlijk gezegd verbaast dat me niet; ik ben nooit zo angstig geweest voor dat adagium dat wanneer het DNA individueel gescand zou zijn dat dan voor verzekeringsmaatschappijen een eenduidige bron van informatie omtrent je gezondheidsverwachtingen zou kunnen zijn. Blijkt ook inderdaad nauwelijks of niet het geval te zijn. En wat te denken dat ieder individu - eeneiïge meerlingen uitgezonderd - volstrekt uniek is; er is maar 1 "jij", zowel in het heden als verleden en in de toekomst. En wat te denken van dat ieder individu ook enkele honderden individuele mutaties heeft; dat vormt zelfs de hele basis van evolutie; verandering is de basis van het leven en wie het beste "past" in zijn leefomgeving heeft de meeste kans om voort te bestaan en zich voort te planten; zo verandert de soort en dus ook de mens. En nog veel meer wetenwaardigheden; verrukkelijk boek! Ik beveel het dan ook van harte aan zeker aan "degenen" (grappig woord in deze context) die hierin speciaal geïnteresseerd zijn.

Vannacht heb ik de laatste bladzijde bereikt en had ik zo'n immens tevreden gevoel. Maar ja, de volgende pil over Artificial Intelligence (AI), net zo'n fascinerend onderwerp ligt alweer op me te wachten. Ik ben al bijna op pagina 100. En je dan maar afvragen waar die opkomende hoofdpijn door veroorzaakt wordt?!

2 opmerkingen:

biltburg zei

er zit niets anders op: 100 worden.

11Science zei

Poeh, nou dat hoeft niet van mij hoor. Eerst nog maar eens zeventig zien te worden.