Wandeling door de vallei van A. den Doolaard

Interieur van de ruimte waar vroeger recht werd gesproken

Naar ik heb horen verluiden werd deze vallei het decor voor de verhalen van zwerver/journalist A. den Doolaard, Maar ook Mussolini was diep onder de indruk van deze vallei; hij had deze tijdens een jachtpartij leren kennen, aldus Erenik onze Albanese gids. Hij vond dit de mooiste plek in de wereld en verordonneerde de aanleg van een weg direct naar deze vallei. Alzo geschiedde; in één jaar werd de weg die wij de dag tevoren hadden afgelegd ook daadwerkelijk aangelegd. En ter geruststelling vertelde Erenik dat op deze weg nog nooit een auto was verongelukt; een hele geruststelling inderdaad.
De ochtend na onze aankomst werd besloten tot een rustige wandeling; "niet meer zo'n glijpartij als gisteren", zo sprak de groep zich bij monde van reisleider Frans zich uit.
En dat werd een pracht van een wandeling; via een dorpje met een school voor de kinderen en een koffieplek bereikten we iets bijzonders; een toren met grote historische betekenis. We klommen met de hele groep naar de eerste verdieping en zetten ons neer op schapenvachten. Erenik vertelde het verhaal omtrent de betekenis van deze toren in vroeger tijden. Hier vond de rechtspraak plaats, waarbij dit land, zonder een centrale overheid op een heel eigen wijze de juridische omgang met elkaar had geregeld. De dorpsoudsten bepaalden wat rechtvaardig was; na de uitspraak van de dorpsoudsten bekroonde het uitdelen van een sigaret de rechtvaardigheid van het besluit. De omgang van de mensen die in dit onhergbergzame gebied met elkaar moesten zien te overleven was heel bijzonder; Erenik wist ons daar goed van te doordringen. Hij vertelde over een heel bijzonder wijze man die vaak werd geraadpleegd. Hij illustreerde de wijsheid van deze man met het hiervolgende verhaal.

Een heel arme man, vrijwel zonder bezittingen kreeg op een kwade dag bezoek; een gast, die aldus Erenik in de gebruiken van het dal even nader stond als God zelve. Deze moest het beste krijgen. De man had niets en stuurde zijn vrouw naar de buren om iets te vragen, te lenen. De buren, dat betrof een drietal broers die met hun gezinnen verderop woonden. Er gebeurde toen iets verschrikkelijks: de vrouw werd drie dagen lang door de drie mannen in huis gehouden; over misbruik sprak Erenik niet, maar de rest van het verhaal zegt genoeg. De ongelukkige echtgenoot vroeg de wijze man om een rechtvaardige rechtsuitspraak en die luidde als volgt: de drie mannen mochten kiezen; de ene keuze betrof dat zij alledrie hun echtgenote gedurende drie dagen bij de ongelukkige man moesten laten slapen en de lezer begrijpt wel wat daarmee werd bedoeld; de andere keuze betrof de kogel. De drie mannen kozen voor de kogel. Keihard, maar wel rechtvaardig. Ik was sterk onder de indruk van het verhaal.

Nadat iedereen de toren had verlaten heb ik daar nog even in m'n eentje vertoefd; niet alleen maar om foto's te maken van de daar hangende, indrukwekkende portretten, maar vooral ook om de atmosfeer te voelen van deze bijzondere plek.
We trokken vervolgens verder dit dal in. Erenik vertelde mij over een bijzonder boek waar ik meer zou kunnen lezen over de gebruiken in het dal: High Albania van de hand van M. Edith Durham, een engelse die begin vorige eeuw in dit gebied is geweest. U kunt het boek hier downloaden.