Toen Churchill werd gevraagd wat hij van democratie als systeem vond gaf hij op de opmerking van de ondervrager: "vindt u ook niet dat democratie een slecht systeem is?", het antwoord dat deze Blog siert: "het is inderdaad een slecht systeem maar een beter ken ik niet".
Jaren geleden was ik - voor de eerste keer - op Lesbos met vakantie. Een merkwaardig primitief onderkomen, een apartementencomplexje c.q. hotel met alles begane grond. We hadden daardoor leuk kontakt met onze buren. De reisleider Dolf had hen verteld dat de Grieken nog maar kort de democratie kenden, waarop Roos en ik in de lach schoten omdat het juist Griekenland, Athene was waar democratie, een Griekswoord overigens, voor het eerst werd toegepast als bestuurssysteem, zij het maar korte tijd, ongeveer 40 jaar in de tijd van Pericles. En het was een andere democratie dan wij nu kennen: slechts mannen hadden stemrecht en dan nog niet eens allemaal; vrouwen en slaven waren sowieso uitgesloten. Een heel andere vorm van democratie met algemeen stemrecht zoals wij hier in NL - overigens ook nog helemaal niet zo lang - kennen.
Maar die veertig jaar in Athene hebben de stadsstaat doen bloeien. Een andere beginnende democratie heeft de VS gekend; de tijd van Jefferson, kleinschalig, land in opbouw. Ook daar hadden velen geen stemrecht, maar de kiezers kenden degenen waar ze op stemden. Ook in Rome, na de val van de laatste koning, in de tijd van de republiek was sprake van een democratie; jaarlijks werden 2 consuls gekozen en ook de andere magistraten werden door het volk gekozen. Was er echt stront aan de knikker dan werd er een dictator gekozen, een wijze man die het volledig voor het zeggen kreeg gedurende een afgesproken tijd en het probleem oploste. Denk maar aan Cincinnatus, die tot dictator werd gekozen terwijl hij zijn land aan het ploegen was; hij trok zijn toga aan en als dictator hielp hij "Rome" uit het probleem (een oorlog vermoed ik). Daarna werd hij onder applaus terug naar zijn huis begeleid alwaar hij weer verder ging met zijn boerenwerk. Het is niet voor niets dat in de VS een belangrijke stad naar hem is genoemd: Cincinnati.
Maar systemen hebben de neiging om te perverteren. Rome werd groter en machtiger; de macht verschoof vanuit het centrum; lieden als Caesar en Augustus kregen door listen en lagen de macht in handen; het democratisch proces ging verloren; stemmen werden gekocht en de monarchie, de almacht van een heerser kwam terug, noem het maar dictatuur.
We zien die pervertering heden ook in de vorm van de TV-democratie; men maakt elkaar uit voor rotte vis in het aangezicht van het electoraat; over de inhoud gaat het maar weinig; men kent de kandidaten niet of nauwelijks. Volgens mij komt dat omdat we in de moderne maatschappij vooral de menselijke maat zijn kwijt geraakt. Het gevolg daarvan kon wel eens zijn dat het corrigerend effect van een adequaat functionerend democratisch proces, waarvan bij goed geïnformeerde kiezers ongetwijfeld sprake is teloor dreigt te gaan zodat de uitspraak van Churchill niet meer geldig is.
Jaren geleden was ik - voor de eerste keer - op Lesbos met vakantie. Een merkwaardig primitief onderkomen, een apartementencomplexje c.q. hotel met alles begane grond. We hadden daardoor leuk kontakt met onze buren. De reisleider Dolf had hen verteld dat de Grieken nog maar kort de democratie kenden, waarop Roos en ik in de lach schoten omdat het juist Griekenland, Athene was waar democratie, een Griekswoord overigens, voor het eerst werd toegepast als bestuurssysteem, zij het maar korte tijd, ongeveer 40 jaar in de tijd van Pericles. En het was een andere democratie dan wij nu kennen: slechts mannen hadden stemrecht en dan nog niet eens allemaal; vrouwen en slaven waren sowieso uitgesloten. Een heel andere vorm van democratie met algemeen stemrecht zoals wij hier in NL - overigens ook nog helemaal niet zo lang - kennen.
Maar die veertig jaar in Athene hebben de stadsstaat doen bloeien. Een andere beginnende democratie heeft de VS gekend; de tijd van Jefferson, kleinschalig, land in opbouw. Ook daar hadden velen geen stemrecht, maar de kiezers kenden degenen waar ze op stemden. Ook in Rome, na de val van de laatste koning, in de tijd van de republiek was sprake van een democratie; jaarlijks werden 2 consuls gekozen en ook de andere magistraten werden door het volk gekozen. Was er echt stront aan de knikker dan werd er een dictator gekozen, een wijze man die het volledig voor het zeggen kreeg gedurende een afgesproken tijd en het probleem oploste. Denk maar aan Cincinnatus, die tot dictator werd gekozen terwijl hij zijn land aan het ploegen was; hij trok zijn toga aan en als dictator hielp hij "Rome" uit het probleem (een oorlog vermoed ik). Daarna werd hij onder applaus terug naar zijn huis begeleid alwaar hij weer verder ging met zijn boerenwerk. Het is niet voor niets dat in de VS een belangrijke stad naar hem is genoemd: Cincinnati.
Maar systemen hebben de neiging om te perverteren. Rome werd groter en machtiger; de macht verschoof vanuit het centrum; lieden als Caesar en Augustus kregen door listen en lagen de macht in handen; het democratisch proces ging verloren; stemmen werden gekocht en de monarchie, de almacht van een heerser kwam terug, noem het maar dictatuur.
We zien die pervertering heden ook in de vorm van de TV-democratie; men maakt elkaar uit voor rotte vis in het aangezicht van het electoraat; over de inhoud gaat het maar weinig; men kent de kandidaten niet of nauwelijks. Volgens mij komt dat omdat we in de moderne maatschappij vooral de menselijke maat zijn kwijt geraakt. Het gevolg daarvan kon wel eens zijn dat het corrigerend effect van een adequaat functionerend democratisch proces, waarvan bij goed geïnformeerde kiezers ongetwijfeld sprake is teloor dreigt te gaan zodat de uitspraak van Churchill niet meer geldig is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten