Tonio en Bach

Het is één van de afschuwelijkste dingen die een mens kan gebeuren: het verliezen van een kind. Het verdriet moet grenzeloos zijn, zeker in deze tijd waarin het zeer ongewoon is dat kinderen jong sterven. Het is twee van Nederlands bekende schrijvers overkomen: Anna Enquist en vorig jaar ook A.F.Th. van der Heyden, Adri voor intimi. Beiden hebben hun verdriet vastgelegd in een geschrift, een boek dat publiekelijk werd uitgegeven. Anna Enquist die naast schrijfster vooral ook pianiste is deed het aan de hand van de Goldberg Variationen van Johann Sebastian Bach; ook Bach heeft het verdriet van het verlies van een kind gekend, en niet van 1 maar van meerdere kinderen. Sereen en ingetogen vond ik haar boek; haar verdriet condenseerde ze m.b.v. de Goldberg variationen van Bach. Van de weeromstuit ben ik de Goldberg Variationen toen zelf ook weer gaan spelen voor zover in m'n vermogen want ze zijn erg lastig voor amateurs.
Daarentegen, het boek Tonio dat vdH schreef na het tragisch verlies van zijn zoon bij een aanrijding midden in de nacht, getuigt op exuberante wijze van een hartstochtelijk verdriet. Het gaat je door merg en been dit boek. Tot drie keer toe voelde ik de tranen in m'n ogen; een uiting van verdriet die ik als volwassen man toch nog maar heel zelden meemaak, laat staan drie keer vrij kort op elkaar. Ik kon ook niet stoppen met lezen; middenin de nacht heb ik op Youtube de muziek opgezocht die vdH beschreef, het Hobo concert van Bach, muziek waarop hij baby Tonio had gewiegd. Associatief kwam ik ook bij Karl Richter achter het orgel met de Toccata en Fuga van Bach zodanig uitgebeeld dat het wel leek of Bach zelf zat te spelen, hetgeen mij ook weer deed associëren met het boek van Anna Enquist.
Maar na de diepe emotie; wanneer de twee ouders hun geliefde kind in het ziekenhuis, nog wel (kunstmatig) ademend maar feitelijk levenloos moeten achterlaten; wanneer de ouders in de stilte van hun huis zijn en de moeder haar hoofd huilend en troost zoekend in de schoot van de vader legt; wanneer de begrafenis plaatsvindt; ik hield het niet droog.
Maar veel verder kwam ik niet in het boek. A.F.Th. had slechts 1 kind en dat is vreselijk genoeg overleden; hij idealiseert vervolgens de persoon zoals alleen een vader dat kan doen en dat gaat uiteindelijk stierlijk vervelen. Althans ik was het halverwege het boek helemaal zat. Achteraf denk ik dat het helemaal niet gepubliceerd had moeten worden. Een dergelijk verdriet schrijf je hooguit voor jezelf van je af om jaren later opnieuw te lezen.
Overigens vond ik het boek qua stijl en vooral in het gebruik van het Nederlands meer dan voortreffelijk. Ik ga meer van hem lezen.