Een lastig karakter

Conrad Busken Huet, ongeveer 30 jaar

Enkele weken geleden was ik met Roos in Amsterdam voor het bezichtigen van een aantal huizen die daartoe waren opengesteld. Begin april; ik was in mijn hoofd nogal bezig met de negentiende eeuw, daartoe aangezet door het lezen van de boeken van Auke van der Woud. Op de terugweg naar het station kwamen we langs de boekenmarkt bij het Spui; er lag kwalitatief goed leesvoer waaronder een biografie van Busken Huet, een naam die mij al enkele jaren intrigeert; onlangs kocht ik het boekje "Lidewyde" van Huets' pen.
Ik wist niet veel van hem; eigenlijk alleen maar dat hij een scherp criticus was in zijn tijd; hij werde "de beul van Haarlem" genoemd vanwege zijn scherpe pen; kortom een bijzondere figuur.
Het was een dik boek en dat wil ik niet; een boek is voor mij feitelijk een toekomstige stapel oud papier die je persoonlijke ruimte blijvend vult; een boek weggooien dat doe ik nu eenmaal niet evenmin als het weggooien van goed voedsel. Maar ja, wat moet je ermee. En nu kwam Roos met het idee om het boek via de UB te bestellen.
Een lijvig werk waarin heel systematisch en boeiend over het leven van deze worstelaar met het leven ten tonele wordt gevoerd. Afkomstig uit een geslacht van Hugenoten, van predikanten van de Waalse kerk gaat hij de weg zijner voorvaderen en studeert theologie en wordt uiteindelijk beroepen in Haarlem. Daar zal hij zijn NLse tijd slijten eerst als predikant en later als literatuur criticus.
Als predikant hoort hij bij de zgn. modernisten, theologen die de bijbel niet meer letterlijk nemen, die de "wonderen" op hun realiteitsgehalte toetsen en daarmee langzaam maar zeker het godsbegrip verliezen. Voor Busken Huet blijft er geen plek meer voor "de kerk" als instituut en hij neemt de consequentie en geeft zijn baan op. Hij heeft een enorme worsteling achter de rug.
En worstelen, de mensen tegen zich in het harnas jagen blijft zijn manier van doen. Hij snapt daarbij niet dat de manier waarop hij aan de gang is zo'n weerstand oproept bij anderen. Gefrustreerd vertrekt hij naar Indië. Zijn boekej Lidewyde ligt nog op me te wachten. Hij heeft het geschreven om te tonen hoe een realistische roman geschreven zou moeten worden. Het boekje werd geen succes; was haar tijd voor. Ik ben benieuwd.