Het Felix Nussbaumhaus in Osnabrück

Poster uit WO II in het trappenhuis van het museum
"Samen zullen we hem vernietigen"

Op de aankomstdag in Osnabrück hebben we 'smiddags, na de lunch het Felix Nussbaumhaus bezocht. Eerst nog de stad verder doorkruist waarbij we de grote kerk/kathedraal hebben bekeken. In zo'n enorm gebouw kan ik zo intens genieten van wat ik beleef als het mooiste geluid: de stilte, de gewijde stilte die met name in een verlaten reusachtige kerk kan heersen maar soms ook in de natuur als er geen wind is. In de hoek zat een geestelijke in concentratie te studeren, verder niets of niemand. Roos stond buiten te fotograferen.
Verder door de stad naar het museum. Ik kende het tot dan toe slechts van de foto op de internetsite; een grappig aandoend, wat asymmetrisch opgebouwde gevel. Maar de binnenkant was verrassend, indrukwekkend en verwarrend; deuren die je de indruk geven dat je een gevangenis betreedt en die achter je dicht knallen; slecht verlichte, lange, omhoog lopende gangen van deprimerend beton en met rare geluiden. Natuurlijk bedoeld om je enigszins in de stemming te brengen van de angst en sfeer die samenhangt met de jodenvervolging waarvan Felix Nussbaum uiteindelijk het slachtoffer zou worden. Hij werd slechts 40 jaar en liet een indrukwekkend oeuvre na. Vooral de schilderijen die hij in de tijd van de Nazi-terreur heeft geschilderd vond ik onbeschrijfbaar imposant. Het bekende schilderij van de angstige man met jodenster - een zelfportret - die als het ware "stiekum" zijn jodenpas laat zien aan de kijker; het schilderij "angst", opnieuw een zelfportret met een familielid, zijn jonge nicht; het schilderij dat hij maakte van het leven in het kamp waarin hij opgesloten heeft gezeten met een aantal gevangenen met heel diverse gezichtuitdrukkingen waaruit te lezen valt hoe mensen/mannen de ontluisterende en mensonterende situatie innerlijk beleven, Rembrandteske uitdrukkingsvaardigheid; een Jeroen Bosch-achtig schilderij met musicerende skeletten; ik was er sterk van onder de indruk. Het bijzondere gebouw is architectonisch een kunstwerk op zichzelf en past als een handschoen om de indrukwekkende verzameling van schilderijen van deze bijzondere schilder.