Hubris

Hier de afbeelding van de kinderschaar van een groot
gezin pakweg rond de vorige eeuwwisseling. Hier niet zo scherp
afgebeeld maar in werkelijkheid een ontroerend plaatje.

Theo Toebosch haalt in zijn boek "Uitverkoren zondebokken", dat handelt over de familie Josephus Jitta de oude Grieken aan. Het citaat van Toebosch slaat op een verhaal uit "Historiën" van Herodotus, de eerste geschiedschrijver.
Citaat: De oude Grieken zeiden al dat een mens voor hubris, overmoed, moet waken en zichzelf niet gelukkig mag prijzen voordat hij zijn laatste adem heeft uitgeblazen.
Van dat verhaal ben ik altijd sterk onder de indruk geweest; het handelt over koning Croesus, de legendarisch rijke koning uit de vroegste geschiedenis. Deze koning is er sterk van overtuigd dat hij de gelukkigste man moet zijn. Maar Solon antwoordt hem dat je dat pas kunt zeggen nadat je bent gestorven en noemt twee voorbeelden van mannen die gelukkig zijn gestorven: de één na de strijd voor het vaderland, op hoge leeftijd in zijn bed, te midden van zijn familie; de ander in de strijd voor het vaderland.
Croesus verbaast zich en leeft verder, overschat zijn mogelijkheden, verliest een ten onrechte begonnen strijd, vervolgens zijn rijkdom en macht en komt op de brandstapel. Daar roept hij dat hij nu pas begrijpt wat Solon bedoelde. Zijn overwinnaar vraagt wat hij zegt en probeert hem nog van de al brandende stapel te redden om dat te vernemen. Croesus  bidt tot de Goden; Apollo redt hem door een zware regenbui die de vlammen dooft.

Toebosch is misschien geen echt groot schrijver; zijn grondigheid en trots op alle verzamelde feiten maken het lezen niet altijd even aangenaam. Daarentegen geeft het boek wel ontzettend leuk inzicht in de dagelijkse geschiedenis en dat vanuit een midden niveau. Zo lees je dat Nicolaas Josephus Jitta betrokken is bij de vluchtelingen opvang van Belgen tijdens WO I en bij de opvang van vluchtelingen uit de overstroomde gebieden in NL na de overstroming van 1916. Dat zijn gebeurtenissen van wereldomvang c.q. nationale omvang geweest waar je dan van binnenuit over kunt lezen. De oprichting van de Gezondheidsraad.
Bij tweede lezing van het boek ben ik nog meer onder de indruk.
Ik ga het boek uitlenen aan mijn voormalig buurmeisje Betty J., net als ik ooit woonachtig in de Josephus Jittastraat in Amsterdam.