Over de schoonheid

Botticelli's beroemde Geboorte van Venus

In 1999 heeft de VPRO een serie uitgezonden met gesprekken onder de noemer "Van de schoonheid en de troost". Wim Kayzer was degene die de serie droeg en met een aantal intrigerende personen indringend sprak. Daaronder Roger Scruton die ik al eerder noemde in deze WebLog. Opnieuw was het de Elsevier die mij inspireerde en daardoor deed zoeken naar het interview van Kayzer en Scruton. En dankzij de nieuwe media, Youtube zit je binnen enkele klicken naar de conservatieve filosoof Roger Scruton te luisteren met genoemd programma van de VPRO.
Scruton is conservatief in de zin dat hij het mooie, het goede wil behouden; hij beseft dat door het loslaten van het verleden, een kenmerk van de huidige tijd met haar snelle, oppervlakkige media, entertainment, de non-kwaliteit van de moderne muziek, architectuur, de teloorgang van de cultuur ook de schoonheid en de troost uit het dagelijks leven verdwijnen. Hij leeft teruggetrokken op het Engelse platteland en vindt de troost in de filosofie en de plattelandscultuur waar hij middenin leeft. Daarnaast is hij hoogleraar filosofie, schrijft boeken over het belang van het behoud van de cultuur, van de schoonheid; houdt lezingen en interviews, waarvan enkele via Youtube ook beschikbaar zijn, waaronder een dialoog met onze Maarten van Rossem over architectuur. Kortom hij probeert de wereld om zich heen wel bewust te maken van wat er dreigt verloren te gaan.
Bij de serie van Wim Kayzer komt Scruton over als een kwetsbare man; hij komt uit een eenvoudig milieu en is opgegroeid in grote disharmonie; zijn ouders leefden voortdurend in onmin kennelijk. Zodra hij 16 was verliet hij het ouderlijk huis en heeft zich vanaf die tijd een "home" gezocht en vorm gegeven. Dat lijkt wel het Leitmotiv van zijn denken geworden.
Ik gevoel een grote mate van verwantschap met dit denken; kan vaak ook droef worden van wat er aan schoonheid is verdwenen onder het mom van "vernieuwing en modernisering"; ik kan wegdromen bij de 17e eeuwse schilderijen die de schoonheid van de toenmalige interieurs en landschappen zo fraai laten zien; de klassieke muziek verschaft mij buitengewoon veel warme schoonheid en daarmee troost. Daarvan heb ik ook best kond gedaan in deze WebLog. Van moderne (schilder)kunst en muziek heb ik ook zo m'n bekomst en moderne architectuur probeer ik, daartoe geïnspireerd door mijn architectenvriend Peter C. te appreciëren. Maar zo'n harmonieuze oude middelseeuwse wijk als die je nog kunt vinden in Brugge of in Amersfoort vind ik toch echt altijd veel mooier; jammer dat er niet meer zo wordt gebouwd; komt wellicht weer terug. En dat gevoelen schijnt, aldus Scruton toch vrij algemeen menselijk te zijn; het terugverlangen naar de schoonheid van de menselijke maat en daarbij de troost ondervinden. Eerlijk gezegd vind ik die vooral al wandelend in de natuur en in ouderwets cultuurlandschap en natuurlijk in de klassieke muziek als genoemd.

Riet schreef: Ik ben het in veel opzichten met je eens. Ik loop ook heel graag door het oude centrum van Zutphen en Deventer en geniet enorm van de oude meesters. Toch is er aan het nieuwe ook veel te beleven. Ik verheug me er op naar het Stedelijk te gaan. We worden wel meegezogen in het digitale tijdperk en ontkomen daar nauwelijks aan.