Wat is dat toch anders gelopen

De ramen liggen er al uit.

Bij vijfendertig jaar geleden streken Anneke en ik neer in Bilthoven; we werkten in Utrecht en hadden "iets" gezocht in de buurt en kregen eigenlijk vrij eenvoudig het huis waar we uiteindelijk langdurig zo prettig hebben gewoond; "de Hoflaan". In het begin gingen we wel eens een biertje doen zoals we dat in de Staringstraat in Amsterdam ook wel deden in het buurtcafé. Ik herinner me nog een gesprek met de toenmalige eigenaar van deze kroeg, op de hoek bij het station, het latere "Wijn en Spijslokaal". Hij wilde er hotelkamers in gaan inrichten en een restaurantje en niet alleen een drinklokaal.
Die hotelfunctie heeft het nooit gekregen maar de restaurantfunctie is uiteindelijk onder de formule van Wijn en Spijs tot een succes geworden. Ik heb het echt betreurd dat het pand en daarmee het Wijn en Spijslokaal moest verdwijnen.

Nog even en dan gaat ook dit tegen de vlakte

Tijdens de bouw van de tunnels onder het spoor hier bij het station heeft het pand nog een jaar als kantoor voor Heijmans gefunctioneerd. Maar de bouw bereikt haar eindpunt; Heijmans is nog slechts bezig met de afwerking. Binnenkort wordt het nieuwe station met de tunnel officieel geopend en gaat de oude reizigerstunnel dicht. Daarmee is ook definitief een eind gekomen aan het karakteristieke pand op het hoekje. Het ligt al bijna helemaal in puin.

Het ei is gelegd

Inmiddels heb ik de hypothese omtrent het ontstaan van het leven, officieel gecommuniceerd door de link naar de eerste pagina hiervan op mijn Blog kenbaar te maken aan de wetenschappelijke wereld. Toch wel een opwindende aangelegenheid; niet dat mijn levensgeluk ervan afhankelijk is, maar het is toch wel wat als zo'n ei gelegd is; ik heb daar zo'n veertig jaar over gedaar voordat het naar mijn mening zo ver was. Wat mij vooral bleef triggeren was dat men er zo dichtbij was maar die laatste gedachtenstap niet maakte.
Ook dacht ik aan hoe uiteindelijk Roos mij op de achtergrond heeft gestuurd door mij het boek "De rand van chaos", van de pen van Waldrop ter hand te stellen.
Mijn eerste kennismaking met het vraagstuk van het ontstaan van het leven was via de graficus Harry van Kruiningen. Harry had een serie etsen gemaakt met het fascinerend onderwerp "het ontstaan van het leven". Via zijn kennissenkring, een collega van Lien was hij mij op het spoor gekomen; een biochemicus die overigens nog nooit over dit onderwerp had nagedacht, maar best behulpzaam wilde zijn. Van de experimenten van Urey en Miller was ik op de hoogte; in een kunstmatige oeratmosfeer die je onderwerpt aan kunstmatige bliksem worden de bouwstenen van het leven: aminozuren en de kernbasen gevormd. Dit experiment heeft generaties wetenschappers ertoe gezet om te denken in termen van oersoep; een waterige omgeving waarin aminozuren elkaar zouden vinden en tot katalyse overgingen.
Eerlijk gezegd kon ik me daar als biochemicus niet erg in vinden en later las ik ook dat het ontstaan van het leven uit zo'n oersoep net zo onwaarschijnlijk was als dat op een hoop met onderdelen van een vliegtuig na een flinke storm een compleet vliegtuig zou resulteren; er is meer voor nodig voor die ordening. En waar kwam die ordening vandaan?
Als gezegd kreeg ik ergens in de 90-er jaren van Roos het boek van Waldrop en daarin las ik twee woorden: autokatalytische kringprocessen; ik voelde me als Paulus bij zijn bekering, ik meen met de stem uit het brandende braambos (maar zo bijbelvast ben ik niet); als door de bliksem getroffen realiseerde ik me dat hier de sleutel voor het vraagstuk gezocht moest worden; is het leven niet één grote, buitengewoon complexe kring van autokatalyse.
Deze term was afkomstig van de door mij zeer bewonderde Stuart Kauffman en niet lang daarna heb ik de NLse vertaling van zijn toen recent boek "At home in the universe" met de idiote titel "Eieren straalmotoren en paddestoelen" gelezen. Uit dit boek heb ik vooral zijn bewijs opgepikt dat orde vanzelf en onvermijdelijk emergeert, opduikt in complexe energierijke systemen, dissipatieve systemen. En daarna ben ik over dissipatieve systemen gaan lezen; de naam Ilya Prigogine dook al snel op; fantastische maar mij voor een groot deel boven de pet gaande verhalen, maar waaruit ik wel kon opmaken dat open systemen, dissipatieve systemen, de complexe energierijke systemen zich ontwikkelen, complexer worden.
Vanaf dat moment ben ik gaan peinzen: wat kan dit nu geweest zijn als die oersoep dat niet kan zijn geweest, die was niet energierijk genoeg; uit een mengsel van aminozuren ontstaan geen enzymen, laat staan een heel complex van enzymen, met een reproduktieapparaat; dat gaat niet vanzelf, dat kan daar niet uit emergeren. Maar wat dan wel?
Ik begon terug te denken; die toenemende complexiteit die je om je heen ziet is ook gebaseerd op samengaan van systemen; Lynn Margulis was de eerste die aangaf dat mitochondria van oorsprong aparte organismen waren en dat zelfde geldt waarschijnlijk voor de andere organellen die deel uitmaken van eukaryoten. Hé, samengaan van complete complexe systemen, denk eens verder terug?
Uit "At home" van Stuart Kauffman had ik ook zo'n strofe opgepikt: "als je iets niet ziet, maar je weet zeker dat het er moet zijn, dan is het overal", een bijna Griekse spreuk uit het orakel van Delphi, maar toen bedacht ik mij: "dat zijn dus de gesteenten". En toen bedacht ik mij dat het oorspronkelijke, afkoelende sterrenplasma het meest complexe en dissipatieve systeem is dat je je maar kunt voorstellen. En van daaruit kwam ik al verder redenerend tot mijn hypothese.
En dan? Moet je het direct gaan rondbazuinen? Ik dacht het niet, niks voor mij. Eerst maar eens tien jaar over nadenken en tegen vrienden aanhouden. Tot mijn vriend Peter C. zei: "schrijf je gedachten nou eens op in je Blog!". Heb ik gedaan, met een aarzelend begin. Toen las ik in 2010 in de Academische Boekengids een artikel van Xander Tielens waaruit mij duidelijk werd dat de wetenschappelijke wereld er nog geen eensluidende werkhypothese over had geformuleerd. "Nog maar even afwachten", dacht ik. Maar nu in 2015 ook Koo van der Wal tot die conclusie kwam meende ik toch maar eens "uit de kast" te moeten komen.
Roos had mij opmerkzaam gemaakt op het werk van Thomas Kuhn die stelt dat wetenschappelijke doorbraken vaak worden bedacht door mensen uit een heel ander vakgebied. Dat verbeeld ik mij niet, maar ik vind wel dat ik mijn hypothese breder kenbaar moet maken. Verder hoef ik er niets mee; laten jonge mensen er maar eens mee aan de gang gaan; dat is mijn hoop eerlijk gezegd. Laat mij maar van m'n pensioen genieten. En wellicht is iemand anders ook al tot deze gedachte gekomen; prima toch!

En toen nam de zon het over

Zo'n afkoelende hoeveelheid gloeiend heet sterrenstof heeft zo op het eerste gezicht weinig uitstaande met onze groene, natte aarde. Bij het afkoelen van die kluit oermaterie ontwikkelden zich de autokatalytische kringprocessen, gingen over naar de organische vorm van deze processen; dissipatieve systemen passen zich aan zolang dat chemisch en energetisch mogelijk is (zie Ilya Prigogin) en zijn een organische fase binnengegaan. De vorming van een molecuul als de haemring, onderdeel van energieabsorberende en overdragende systemen in de biochemie zal zich ongetwijfeld binnen die autokatalytische systemen ontwikkeld hebben.
Vervolgens heeft dit molecuul een cruciale rol gespeeld in de absorptie van lichtenergie van de nabije ster, onze zon!
Alle elementen voor de synthese tot een primitief organisme, inclusief een informatiedragend systeem, de precursor van het RNA zullen op zeker moment bij elkaar zijn gekomen; niet in één keer, maar stukje bij beetje en uiteindelijk hebben geleid tot een eerste ongetwijfeld wat krammenakkig exemplaar dat zich verder op biologische wijze zal hebben ontwikkeld en verbeterd; er was natuurlijk geen concurrentie en er was tijd en substraat in overvloed!
Vervolgens hebben deze organismen zich weer gedifferentieerd in de "tree of life". Daar stopt mijn verhaal definitief. Als het wordt opgepikt en van waarde wordt bevonden dan zijn er groter geesten dan ik die de enorme hiaten die ik noodgedwongen moet overslaan door gebrek aan wetenschappelijk kennis en creatief denken kunnen gaan vullen.
Met mijn hypothese hoop ik een bijdrage te hebben geleverd aan het meest fascinerende dat bestaat: inzicht in het proces van het leven "an sich"!

Hè, een hele opluchting dat ik deze gedachten nu eindelijk heb kunnen formuleren. Of er iemand is onder de lezers die er iets van begrijpt weet ik niet, maar ik moest dit kwijt. Ooit heb ik dit Blog gestart omdat mijn vriend Peter C. vond dat ik mijn gedachten omtrent het ontstaan van het leven moest opschrijven. Ik heb daar over nagedacht sinds mijn twintiger jaren nadat ik door een kunstenaar was gevraagd om over dit onderwerp mee te denken.

Een nawoord in mijn volgend Blog

Apatietvorming en autokatalytische kringprocessen

Apatiet is een bepaalde kristalvorm van calciumfosfaat. Dit mineraal komt veel voor; er zijn hele bergruggen die bestaan uit apatiet. De karakteristiek kristalstructuur van apatiet vind je wonderlijk genoeg terug in het biologisch calciumfosfaat dat onderdeel vormt van de botvorming. Naar ik heb begrepen is er van spontane apatietvorming bij menging van calcium - en fosfaationen geen sprake; daar is meer voor nodig. In de biologische vorming van apatiet zijn dat natuurlijk de enzymen die dat voor elkaar krijgen.
Dit enzymatisch proces heeft zich mijns inziens ontwikkeld uit zo'n geëmergeerd autokatalytisch proces waar apatiet uiteindelijk het product van was.
Dus in de prebiotische fase ontstond waarschijnlijk een enorme hoeveelheid apatiet in een zich verder ontwikkelend dissipatief systeem, een autokatalytisch kringproces. De ontwikkeling werd gestuwd door de afkoeling.
Ergens tien vijftien jaar geleden las ik een artikel waarin groeiend apatiet werd beschreven, een bijzonder fenomeen waarbij ik mij realiseerde dat hier wellicht nog sprake kon zijn van zo'n autokatalytisch kringproces; apatiet kan zich niet spontaan vormen ook al is het substraat aanwezig, vandaar.
Het autokatalytisch proces van apatietvorming is er maar één van de vele maar de enige die ik zo duidelijk ook kan duiden in levende systemen, maar zo zijn er heel veel processen geweest waarvan een deel samen is gegaan en tot biologische levensvormen heeft geleid.

Een goed voorbeeld van een autokatalytisch kringproces is de citroenzuur cyclus. Wanneer je de vorming van alle aminozuren vanuit de tussenproducten van de citroenzuurcyclus in aanmerking neemt, die tenslotte ook weer de basis vormen van de enzymen van de citroenzuurcyclus zelf dan begin je langzaam maar zeker te doorgronden hoe ongelooflijk complex dit in elkaar zit. Maar wanneer je dan terugdenkt aan wat ik in m'n eerste blog hieromtrent schreef over de bijna oneindige complexiteit en chemische potentie van het oerdissipatieve systeem waarmee alles begon: het oververhitte sterrenplasma met daarin alle chemische elementen in hyperreactieve staat dan ontstaat (emergeert) toch ook de gedachte dat die enorme complexiteit van een biochemisch systeem daaruit ontstaan kan zijn. Hoe dat precies in zijn werk is gegaan zullen groter geesten dan ik ongetwijfeld beter kunnen beredeneren. Eerst zal het besef moeten doordringen hoe alles kan zijn begonnen en hoe dissipatie en afkoeling de drijvende krachten kunnen zijn geweest tot de uiteindelijke ontwikkeling van het leven uit die complexe chemische materie.

In mijn volgend Blog probeer ik een brug te slaan naar de uiteindelijke fase, de ons bekende afgekoelde wereld, vol organisch-biologisch leven dankzij de warmte en de straling van de zon.

Autokatalytische kringprocessen

In stille bewondering voor een vitrine met stenen werktuigen
in dit geval van Neanderthaler mensen

In mijn Blog van gisteren heb ik in grove lijnen beschreven hoe ik mij - na jaren van denkarbeid en het lezen van vlgs mij relevante literatuur - voorstel dat de primitieve voorstadia van de levensprocessen, de autokatalytische kringprocessen zijn voortgekomen; door emergentie van het dissipatieve systeem dat wordt gedreven door de chemo-potentiële energie van het complexe mengsel van alle elementen in de vorm van het oververhitte sterrenplasma. Dat proces vindt plaats zodra afkoeling plaats vindt; hoeft dus niet pas op gang te komen als er sprake is van planeetvorming, zoals meestal wordt gedacht. De afkoeling vormt merkwaardig genoeg de drijvende kracht achter dit proces. Het pré-biotisch leven is dus al op gang gekomen als de planeet aarde zich vormt. Overigens heb ik geen idee hoe ik me dat visueel moet voorstellen. Allemaal chemische processen die afhankelijk van concentratieverschillen door elkaar heen plaatsvinden, die zich weer met elkaar versmelten tot groter complexiteit, zich verder ontwikkelen, voortdurend veranderen, net als de biologische natuur, maar dan op moleculair niveau. De processen die het meest "succesvol" zijn zullen de overhand krijgen; bij de autokatalyse vindt de vorming van product plaats dat al dan niet wordt opgenomen in een ander proces. De uiteindelijke "einproducten" vinden we wellicht terug in de vorm van oergesteenten, ertsen die vaak zelfs voor een chemicus de meest wonderlijke samenstellingen hebben waarvan ik me hardop afvraag hoe die zonder katalysator gevormd hadden moeten worden.
Eén van die gesteenten, apatiet, een vorm van calciumfosfaat komt ook voor in de botten en tanden van de huidige organismen. In mijn volgend blog postuleer ik dat dit een spoor is van de autokatalytische kringprocessen uit het anorganisch verleden.
Wanneer ik dan ook voor een vitrine sta met prachtige ertsen met daarbij hun chemische samenstelling op een verklaringsbordje heb ik een vergelijkbaar gevoel als wanneer ik naar de stenen werktuigen sta te kijken van onze voorlopers in de steentijd; onze voorouders; bij die gesteenten wel heel erg lang geleden.

Koo van der Wal en het ontstaan van het leven

Toch weer m'n tanden gezet in het boek van een filosoof: "Nieuwe vensters op de werkelijkheid". Met veel moeite heb ik mij door de stof geworsteld omdat ik vermoedde dat het langs de lijnen zou gaan die ik voor mijzelf heb doordacht sinds de laatste dertig jaar namelijk de ontwikkeling van het leven en de zelfordening die plaats vindt in energierijke complexe systemen, de dissipatieve structuren zoals zij door Prigogine zijn gemunt.
Prof. van der Wal geeft een fantastisch, zeer gedétailleerd overzicht van de ontwikkeling van het filosofisch denken en de natuur. Van het primaat van het niet-begrijpen en alles in de handen van de goddelijke wil te denken; dan Newton met zijn uitgedachte modelsystemen die (had ik nooit bij stilgestaan) natuurlijk niets met de natuur om ons heen te maken hebben. En dan het primaat van het ontwikkelen, van het in de tijd complexer worden, de ontwikkeling van het leven.
Met stijgende spanning kwam ik aan bij de hoofdstukken waar het "ontsteken van het leven", het proces waarbij het anorganische leven overgaat naar organisch en vervolgens het biologische; maar dat kwam niet; ook van der Wal, net als Xander Tielens beschouwt dat als onbegrijpbaar en feitelijk dus als een mysterie.
Net als bij het lezen van het boek: "At home in the universe", van de hand van Stuart Kauffman, de door mij zeer bewonderde onderzoeker die de vanzelfsprekendheid en de onvermijdelijkheid van ordening in een complex systeem heeft aangetoond in een modelsysteem, had ik het gevoel dat ook van der Wal er zo dichtbij was. Ik aarzel al zo lang om mijn gedachten hieromtrent neer te leggen juist omdat deze in mijn ogen grote geesten eraan voorbij zijn gegaan. Ik kan me niet voorstellen dat ik het bij het juiste eind heb, hoewel ik daar wel van overtuigd ben. Nou ja, daar gaat ie dan.

De atomen van de verschillende elementen worden gevormd tijdens het fusieproces in de sterren en bij de ontploffing van sterren aan het eind van hun "leven", de zgn. nova's. Wat resteert is een gloeiend heet plasma, de vierde toestand van materie naast gasvormig, vloeibaar en vast. In een plasma zijn de kernen (nog) niet geassocieerd met de electronen; de electronenschillen moeten nog gevuld worden, niet alleen de buitenste, die uiteindelijk betrokken zijn bij chemische bindingen, maar zelfs de binnenste electronenschillen zijn bij die hoge temperaturen niet gevuld. Dat gebeurt pas wanneer het plasma gaat afkoelen.
De eerste schillen die gevuld worden zijn naar ik meen de binnenste. Maar naarmate het plasma verder afkoelt zullen ook de buitenste, de bij chemische bindingen betrokken schillen gevuld worden. En nu heb je op atomair niveau op dat moment het meest complexe en energierijke systeem dat je je maar kunt voorstellen waarbij chemische verbindingen ontstaan, moleculen elkaars ontstaan zullen katalyseren, waarbij grotere moleculen ontstaan die elkaars vorming eveneens katalyseren. Kortom, hier ontstaan onvermijdelijk autokatalytische kringen, dissipatieve structuren die al naar mate de afkoeling verder gaat groter en complexer worden; de bouwstenen van het leven, zij het in dit stadium nog wel in hoge mate anorganisch. Voor een goed begrip: de reaktie wordt gedreven door afkoeling, een dissipatieve structuur bij uitstek dus en daarmee een perfecte kandidaat voor de eerste fasen van het ontstaan van de precursors van het leven, de autokatalytische kringprocessen. Naarmate de afkoeling verder plaats vindt zal koolstof een belangrijker onderdeel vormen, vergelijkbaar met de rol die plastic heeft in onze moderne cultuur vanwege haar brede toepasbaarheid. Moleculen die niet meer meedoen in dit proces, de eindproducten slaan uieindelijk neer als inerte gesteenten.
Van die anorganische voorgeschiedenis van de levensprocessen vinden we in de huidige biologie nog rudimenten terug. Denk aan de sporenelementen die op cruciale plekken in het biologisch bouwwerk nodig zijn als selenium, zink, molybdeen. Voor een enkele functie kon kennelijk geen adequate organische vervanger worden gevonden, vergelijkbaar met het archaïsche vuursteentje in sommige aanstekers nog steeds de ontsteking is zoals in de oertijd werd toegepast.
In mijn blog van morgen beschrijf ik hoe ik mij voorstel hoe de chemie bij deze afkoelende massa sterrenstof zich heeft afgespeeld.

Recept van Melle

Peulvruchten in een buurtwinkeltje in Bilbao

Inmiddels ken ik Melle G. al zo'n jaar of zeven. Toen ik nog maar net op mezelf woonde kwam hij bij me langs om mij in te wijden in Twitter en andere social media weet ik nog. We kenden elkaar van Slowfood en het is vooral het lekker eten dat ons sindsdien bindt, zij het vooral op de afstand van de social media.
Melle schrijft vrijwel dagelijks in zijn facebook pagina een recept en illustreert dat dan met schitterende foto's; het water loopt je dan als kijker in de mond. Afgelopen week had hij een recept dat me nogal aansprak omdat het langs de lijnen liep volgens welke ik ook graag regelmatig mijn dagelijks maal bereid; met uien, knoflook, rode peper en natuurlijk bonen, kortom een flatonisch recept, mijn voorkeur.
Melle maakte het met zgn. heilige boontjes; had ik nog nooit van gehoord. Ik gebruikte kleine, donkere boontjes die ik bij ons bezoek in Bilbao had ingeslagen.

Foto van het gerecht van Melle met de heilige boontjes

In Spanje en Italië kun je tal van soorten bonen in de winkels kopen, terwijl bij onze AH slechts enkele doosjes bruine bonen staan en in de winter spliterwten. De meeste mensen lusten geen bonen krijg ik de indruk of ze kopen bonen in een pot voorgekookt. Maar even een nacht voorweken en dan een uur koken vind ik toch het lekkerste.
Uien bakken in wat olijfolie met knoflook en wat sambal. Ik heb er wat worst van wild zwijn en hert doorheen gesneden en meegebakken en tot slot de voorgekookte bonen. Het was zo lekker dat ik me moest beheersen om niet de hele pan leeg te eten.
Bijgevoegd de prachtige foto van het gerecht van Melle, gecopieerd van zijn Facebookpagina; ere wie ere toekomt!

Wat zou dat gaan worden?

Het intrigeerde mij bij de bouw. Wat zou dit worden?

Op 1 augustus 1980 zijn Anneke en ik verhuisd naar Bilthoven, naar de Hoflaan. Bilthoven was toen nog een stuk kleiner dan tegenwoordig. De wijk de Leijen bestond niet en zelfs de plek waar nu al meer dan dertig jaar het winkelcentrum de Kwinkelier is gevestigd was een ongebruikt landje waar kinderen speelden. Het duurde niet lang of op dat landje ontstond bouwactiviteit en al snel stonden er tal van betonnen structuren met voor mij een raadselachtige functie. Vooral een betonnen structuur met daaarin een ronde uitsparing intrigeerde mij; wat moest dat gaan worden?
Het werd al snel duidelijk; die structuren waren de dragers van het hele winkelcentrum en de ruimte die daarmee ontstond werd gebruikt als parkeerruimte voor het winkelend publiek. Dit was nieuw, dit trok van heinde en ver kopers. Het winkelcentrum was vermaard, juist vanwege de vele parkeerruimte en het daarbij behorend gemak van een lift waarmee je direct vanuit de supermarkt van Albert Heijn naar de auto kon met je boodschappenkarretje.

Kwinkelier in verval. Ziet er niet meer uit!

Heden is de Kwinkelier volledig in verval; vele winkeliers zijn vertrokken en wat is gebleven is de grootgrutter. Het centrum is enigszins opgepimpt, maar ik vrees dat het te laat is; het geheel maakt een zielige, desolate indruk. Maar de ronde structur staat nog stoer overeind.

Annie

Ik had dit boek van Annejet van der Zijl al eens eerder gelezen, maar lang geleden; bij tweede lezing kwam het me merkwaardig genoeg nauwelijks bekend voor. Had ik het de eerste keer een vrij vermakelijk boek gevonden, daar had ik nu met de hoofdpersoon, Annie M.G. Schmidt nogal te doen. Altijd een beetje een buitenstaander geweest, met name in haar jeugd. Telkens op zoek naar de ware Jacob, kruisten toch steeds getrouwde mannen haar pad. De ridder op het witte paard heeft ze dan uiteindelijk wel gevonden, maar ook hier was toch een wonderlijke constructie nodig om met de vader van haar geliefde een schijnhuwelijk aan te gaan om in ieder geval de juiste achternaam aan haar kind te kunnen geven. Haar roem kwam vooral aan het eind van haar carriëre en dan ook wel met grote en verdiende golven.
In mijn jeugd was het grijze boekje "Het fluitketeltje", met de leuke illustraties heel prominent aanwezig. De regels ken ik nog wel: "Meneer is niet thuis en mevrouw is niet thuis; het keteltje staat op het kolenformuist en het fluit en het fluit en het fluit; we houden het niet langer uit: tuuuuuut."
Uit de biografie van Annejet maak ik op dat het kinderwerk van haar nog steeds veel wordt gebruikt door de ouders. Ik geloof niet dat dat in mijn gezin het geval was, maar ik kan me vergissen; Puck van de pettenflat kwam me wel een beetje bekend voor maar ik geloof niet dat we dat boek hadden. Wèl het boek "de wortelkindertjes", een beetje antroposofisch. Dat heb ik eindeloos voorgelezen. Maar nooit: "meneer van zoeten, waste zijn voeten, 'smorgens vroeg in het aquarium", of "ik heb een tante en een oom, die wonen in een eikenboom, een eikenboom in Laren."
Annie heeft op mijn poëtische inslag in ieder geval grote invloed gehad! Ze vond zichzelf nogal lelijk; maar op de foto op de omslag van dit boek vind ik haar eerlijk gezegd uitgesproken aantrekkelijk.

Wat is er nou veranderd?

Regionaal Instituut Dyslexie

Vanmiddag las Roos iets voor waar we beiden nogal versteld van stonden, hoewel, misschien ook wel de bevestiging van een vermoeden. Een docent wiskunde aan het middelbaar onderwijs meldde dat hij een examenvraag wiskunde voor de HAVO uit 1975 niet voor zou durven leggen aan huidige leerlingen van het VWO omdat dat voor hen ondoenlijk zou zijn?! In hoeverre deze opmerking gechargeerd is weet ik natuurlijk niet, maar ik vind het nogal wat als je dit uit "het onderwijsveld" verneemt.
Toen ik afgelopen week op het stationsplein van Den Bosch stond zag ik een gebouw met in grote letters daarop:  "Regionaal Instituut Dyslexie". Dyslexie heb ik in de tijd dat mijn kinderen op school zaten aangemerkt als een obligate manier om langer over een repetitie te mogen doen; in mijn schooltijd werd dat niet onderkend. Maar sinds ik een aantal mensen ken die echt moeite hebben met lezen vanwege dyslexie denk ik daar wel anders over hoor. Maar daar werd vroeger toch niet zoveel aan gedaan.
ADHD, ook zoiets en het vreselijke gebruik om niet te spreken over misbruik van Ritalin om drukke kinderen in de pas te krijgen.
Ik weet eigenlijk niet zo goed wat ik met deze blog aan moet, maar ik krijg zo'n unheimisch gevoel bij deze waarnemingen die naar mijn gevoel in hun gezamenlijkheid op iets lijken te duiden, iets als maakbaarheid en standaardisering van de mens.

De equinox

Rudolf had ons voor vanavond uitgenodigd voor de viering van de equinox, het moment dat de zon exact boven de evenaar staat en waarmee de meteorologische lente begint. Hij kondigde dat als volgt aan:

Gezellig, dat jullie zaterdag 21 maart met mij het bereiken van het lentepunt willen vieren. de zon staat dan loodrecht boven de evenaar.

Een heugelijke dag, dag en nacht zijn even lang en de dagen worden steeds langer. De natuur ontwaakt en overal zien we de ontwikkeling. Bosmieren zijn al weer behoorlijk actief als de zon schijnt.

De tuin wordt met de dag groener en na de sneeuwklokjes en de crocussen bloeien nu de anemonen en de hazelaars.

Jullie zijn welkom vanaf vier uur en rond zeven uur schuiven we voor de maaltijd aan. Maaltijd betekent gezamenlijk doorgebrachte tijd, dat is met zijn achten wel toepasselijk.

In Perzië, Azerbeidzjan en Afghanistan wordt op het lentepunt nieuwjaar gevierd (Noroez = nieuwe dag). Hun zeer nauwkeurige kalender begint op die dag. Ze geven elkaar dan cadeautjes. 

Dat was vroeger bij ons ook zo, zij het, dat wij het op 1 april vierden.

In 1562 besliste paus Gregorius, dat Nieuwjaar voortaan op 1 januari gevierd moest worden. In 1575 dwongen de Spanjaarden dat bij ons ook af. Alle provincies gingen over, behalve Drenthe, dat 1 april nog een tijd vol hield als nieuwjaarsviering.

Mensen, die niet overgingen en op 1 april nieuwjaar bleven vieren werden dommerikken gevonden en werden voor de gek gehouden, onder andere met nep cadeautjes. Er zijn overigens ook bronnen, die wijzen op een nog langere internationale traditie van elkaar voor de gek houden op 1 april.

Om helemaal volledig te zijn, het lentepunt valt tegenwoordig meestal op 20 maart. Dat is dit jaar ook zo, 20 maart om 23.45 staat de zon weer loodrecht boven de evenaar. Hij komt daarom op 21 maart precies in het oosten op.

Dit jaar is 20 maart helemaal bijzonder, want er vindt ook een zonsverduistering plaats. Deze begint 's morgens om half tien en bereikt het maximum, zo'n 80%, om 10.37 uur.

Kijk niet in de zon, ook niet met zonnebril. Je kunt de zonsverduistering heel aardig bekijken door met een perforator een gaatje te maken in een stukje dun karton en het zonlicht daardoor heen laten vallen op een muur of elk ander voorwerp. Het karton loodrecht op de richting naar de zon houden voor het mooiste effect.

Je kunt de verduistering  ook op iemands arm of wang bijvoorbeeld projecteren en daar een foto van maken.

Het werd een heel gezellige avond die we al pratend over van alles en nog wat doorbrachten met familie en kennissen van Rudolf. Leuk!
Zie ook de Blog over het joelfeest, waarmee rond 21 december de terugkeer van de zon werd gevierd door onze pré-christelijke voorouders.

Glanskop, zwarte mees en hariri

Glanskop

Een grappig afwisselende vrijdag vandaag; geen markt bezocht maar op vogeltocht met vogel/wandelmaatje Cyria en chique gedineerd met Slowfood Convivium Grachtengordel. Eerst watervogels kijken in een nat gebied, een plas vol met verschillende eenden. Smienten en wintertalingen gezien en niet zomaar gezien maar van zeer dichtbij. De smient oftewel de fluiteend is meestal ontzettend schuw en vliegt al weg als je op 100 meter afstand bent. Maar nu niet; ook grappig om het verschil in fourageergedrag te zien bij de verschillende eenden. Terwijl de smient gras stond te grazen waren de wintertalingen met hun snavels in de modder kleine slakjes aan het uitzeven en de wilde eenden aan het grondelen.
Opeens herkende ik het stukje oever van het brede water verderop met een fort als een plek waar ik met mijn oude jeugdvriend Bram roeide als we weer een paar kwartjes bij elkaar gespaard hadden en waar we later met onze meissies in het riet lagen te zoenen; de oever van de "Mooie Nel", zoals dit water heet. Leuk om het na zo veel jaren (ja ja 50 jaar) weer te zien.
Nadat we het plasje gerond hadden en nog wat grutto's hadden gezien gingen we naar de duinen. Cyria kent daar de weg als haar broekzak. Duingebied vind ik toch eigenlijk wel het mooiste landschapstype. Ook met Huib wandel ik graag in de duinen.
We zagen de glanskop en de zwarte mees maar ook de roodborsttapuit, erg veel zelfs en ik vond dat ze er veel dikker uitzagen dan die ik ken van de heidegebieden. Kan natuurlijk komen doordat ze vanwege de koude hun veren opzetten.

Voorgerecht hariri

Zo tegen vijfen zette Cyria me af bij de trein en ging ik op weg naar het tweede onderdeel van de dag: het diner in de Industriële Groote Club bij de Dam in Amsterdam. Ik ontmoette Roos op het station en we liepen over het drukke Damrak naar de club. Daar verwisselde ik van schoenen; mijn stropdas en jasje had ik de hele dag aangehouden niet in de laatste plaats vanwege de koude.
En het werd toch een gezellige avond. We waren de eerste gasten van Paul V. die de avond als altijd had georganiseerd. Lekker drankje erbij en met deze en gene gebabbeld. Daarna aan tafel en ook daar weer zeer geamuseerd met deze en gene van gedachten gewisseld. Het thema van de avond was de Marokkaanse keuken en couscous was dus gegarandeerd al was het maar omdat het vrijdag was, de nationale couscous dag van Marokko, aldus de inleider.
Innig tevreden gingen we naar huis. Ik ben acuut in slaap gevallen; zo'n combinatie van buiten, drankje en lekker eten staat daar garant voor.

Het "S woord"

Nog lang niet versleten. Wordt zelden gebruikt

Ach, ik heb er niet echt een hekel aan, het moet tenslotte toch af en toe gebeuren, maar het komt er zo weinig van, altijd is er iets dat belangrijker is. De trouwe lezer van dit Blog zal zich afvragen wat ik bedoel, nou het betreft stofzuigen, inmiddels door Roos en mij gemunt als "het S-woord".
Als het al te erg wordt dan pluk ik bij het voorbij gaan wel wat pluisjes op van de oud en versleten vloerbedekking; maar vorige week had ik mij na het afwassen - ook zo'n ritueel waar ik me zoveel mogelijk aan probeer te onttrekken - voorgenomen om weer eens te gaan stofzuigen. tot haar grote verrassing meldde ik Roos dat ik vandaag toch echt zou gaan stofzuigen.
Maar .... vrijwel op het moment dat ik de stofzuiger uit zijn kast wilde halen belde zoon Peter me op: "Pap, ben je toevallig thuis?", was de vraag. Dat was inderdaad toevallig het geval, want dat gebeurt niet zo gek vaak. Ik dacht nog even snel te gaan zuigen maar vrijwel onmiddellijk ging de bel en stond hij al voor de deur. Tja, wat doe je dan als vader? In ieder geval niet ongastvrij stof gaan zuigen. Dus thee gezet, advies gegeven over de aërobe en anaërobe fasen bij de honingwijnbereiding en wat er verder zo al tussen vader en zoon te bespreken valt; reuze gezellig, samen in het zonnetje op mijn balkonnetje.
En toen hij naar huis ging vanwege zijn rijles was het zulk prachtig weer geworden met volle zon dat ik absoluut op m'n balkon van de bruinende werking moest blijven genieten. En vanavond heb ik gezellig met Cor en HansE bij de Witte Zwaan gegeten; was minstens vier jaar geleden dat we elkaar hebben gesproken en toch vlot het gesprek weer direct. Na afloop hebben we direct een nieuwe afspraak gemaakt voor 17 maart volgend jaar: leuk toch? Voor die tijd heb ik vast wel weer een paar keer het stof in mijn flat weggezogen mag ik hopen har har.

Stemmen is burgerplicht

In de berichtgeving lees ik tot mijn ergernis dat er bij de verkiezing van vandaag voor de provinciale staten een opkomst van slechts de helft van de stemgerechtigden wordt verwacht. Dat snap ik niet goed; iedereen schijnt zo zijn of haar mening te hebben over hoe NL wordt bestuurd en daar waar je je uit mag spreken over de bestuurlijke richting die je wenst laat je het afweten.
In een oude Elsevier las ik een artikel over de verwording van de democratie tot een ochlocratie, een pervertering van het systeem vergelijkbaar met hoe hooligans zich gedragen bij een voetbalwedstrijd. In plaats van je favoriete partij toe te juichen tijdens de wedstrijd ga je rel schoppen en vernielingen aanrichten; in plaats van verantwoord te stemmen ga je op populistische "partijen" stemmen of blijf je weg en loop je te kankeren.
Dat was in de tijd van verzuild NL nog niet zo slecht eigenlijk.

Echt museum weer?!

Chagall in Den Bosch

Het was vandaag schitterend weer; 'smiddags was het gewoon zomer; zo na een lange winter echt weer om eens lekker te gaan zonnen bij de fitness na een sauna opwarming. Dat is er niet van gekomen want ik had vandaag met vriend Peter C. afgesproken voor een stadswandeling en museumbezoek in Den Bosch.
We ontmoetten elkaar in de Intercity en hebben maar direct een plek gezocht in de niet-stilte coupé want we kunnen er wat van; zo'n dag moeten we altijd flink bijpraten tussen het bekijken door. Eerst maar op een terrasje in de zon met een Bossche bol en een kop koffie en daarna door de stad gekuierd op weg naar de twee musea aldaar. Het was me niet helemaal duidelijk of Peter naar het museum wilde vanwege de architectuur van het gebouw of vanwege de tentoonstellingen; het gebouw was een fraaie integratie van oud en nieuw; de naam van de architect is me ontschoten, maar die hoor ik nog wel van Peter. De in de nieuwbouw gerealiseerde tentoonstellingsruimten vond ik imposant; verrassende ruimten met een adequate verlichting door zon- en kunstlicht; geen schittering in de tentoon gestelde werken. Als gebruikelijk was ik al snel mijn richtingsgevoel kwijt en ben dan altijd verrast hoe Peter zich direct weet te oriënteren. Al snel zaten we op het terras van het museumrestaurant in de zon. Die scheen tot mijn genoegen warm op mijn kalend hoofd; echt zomers gevoel.
Toen nog even snel door het stedelijk museum met een merkwaardige TT waar we snel mee klaar waren en toen was de dag alweer om. Op het station namen we afscheid; gezellig daggie als altijd!

Wekeromse zand

Uitzicht op het Wekeromse Zand

Vorig wandelseizoen had ik al eens tevergeefs geprobeerd om op het  Wekeromse zand te gaan lopen, sterker nog, ik was al vertrokken in Lunteren om die reden. Maar ik had het toen niet gevonden. Maar vandaag had Roos e.e.a. wat grondiger voorbereid en via wandelnet.nl met mijn inlogcodes een wandeling bedacht, een deel van een streekpad, gemarkeerd met geel/rood dat liep van Lunteren naar Wolfheze. Het was een etappe van 25 kilometer; Roos heeft een hekel aan vertrek om 6.30 uur, maar vertrekken om 9.00 uur betekent bij 25 kilometer dat je dan wel erg lang op Wolfheze moet wachten met ons Dalvrij abonnement, tenzij je voor dit toch wel wat lange traject de volle mep wilt betalen. Dientengevolge vertrokken we om 10.00 uur en waren we om 11.00 uur in Lunteren (de overstap in Amersfoort is wel erg ruim; je ziet de stoptrein richting Lunteren nog juist vertrekken wanneer je aankomt op perron 2).

Wekeromse zand

Bij restaurant De Lunterse Boer een heerlijke kop chocolademelk met Apfelstrudl en weer verder met dit prachtige weer en een mooie, rustige omgeving. Tot mijn verrassing kwamen we na enige uren bij het Wekeromse Zand; nog mooier dan het Hulshorster zand vond ik, maar wel veel kleiner. Zowel de boomleeuwerik die ik net had leren kennen dankzij Cyria als de veldleeuwerik en natuurlijk de mezen en vinken. Ook kwamen we door het natuurgebied Planken Wambuis. Uiteindelijk kwamen we tegen half zeven uitgevloerd aan op station Wolfheze.

PS Achteraf hoorde ik dat de veldleeuwerik hier niets te zoeken heeft en dat ik waarschijnlijk de grasmus heb gehoord. Nou ja, moet nog veel leren.

Hoezo dramatisch?

Bloemen na afloop van het ceoncert. Foto van Roos

Robert K., coördinator van de afdeling Utrecht van de Vereniging Vrienden van het Lied had ons opmerkzaam gemaakt op het recital van hedenmiddag in Zeist. De sopraan Francis van Broekhuizen met aan de piano Femke de Graaf verzorgden een programma met o.a. liederen van Moessorgski. Het thema van deze middag was "de dood". Voor de pauze vier liederen van genoemde Moessorgski. Francis leidde de liederen ondanks het zware thema luchtig in. Ze vertelde dat Moessorgski van een vriend het verzoek had gekregen om een cyclus van 8 gedichten te toonzetten. Ze kon zich zo voorstellen dat de twee heren bijeen waren met een ferme fles wodka en zich over de gedichten en muziek bogen. Eerlijk gezegd kende ik Moessorgski slechts van zijn Schilderijententoonstelling en van een portret van hem, geschilderd door Ilya Repin; daarop is duidelijk dat Moessorgski maar al te graag een glaasje lustte. Wat de cyclus betreft was het, aldus Francis, niet verder gekomen dan vier liederen omdat de heren knallende ruzie kregen. Neemt niet weg dat dit viertal werkelijk schitterend is!

Ilya Repins' portret van Moessorgski

Het eerste lied gaat over een moeder met een zuigeling; de dood zegt tegen de moeder dat hij het kind beter kan wiegen. De wanhoop van de moeder klinkt geweldig goed door in het lied dat natuurlijk eindigt met de dood van het kindje. Het tweede lied gaat over een jonge vrouw die de dood als haar minnaar treft; hij voert haar als minnespel naar de hemel. Het derde, bijzonder fraai getoonzette lied gaat over een zwerver in het winderige bos die een dans doet met de dood en uiteindelijk met een opvliegende zwerm vogels naar de hemel stijgt in het nakend zonlicht. En tenslotte de doden op een slagveld met de dood als veldheer die hen dagelijks zal herdenken al stampend op hun botten. Kortom een wat luguber thema maar prachtig getoonzet. En door de zeer zorgvuldig geaccentueerde vertolking bijna letterlijk te verstaan!

Na de pauze volgden liederen van Tsjaikovski en vervolgens een Engels programma met liederen van Finzi, Britten, Quilter en Gwyn Williams. Telkens op geestige wijze ingeleid door de zangeres die de zelfspot niet uit de weg ging.

De dames "in burger" voor de Fazioli

Roos had me tevoren al gezegd dat Francis zo'n humorvolle performance geeft; ik zat af en toe onbedaarlijk te lachen; is me nog nooit gebeurd bij een recital. Na afloop heb ik Francis aangeschoten en haar gezegd dat ze niet alleen een dramatische sopraan is maar ook een geestige sopraan. De dames waren graag bereid om na afloop van het concert bij de prachtige Fazioli vleugel van 2.78m te poseren, zij het niet in de fraaie lange jurken die ze bij de uitvoering droegen, maar "in burger". En voor de goede verstaanders: ook ik ben een '19e-eeuwer', en ik ben er trots op. Het was een fantastische middag. Bedankt!

Dit kan niet waar zijn

De titel is al omineus: "het kan niet waar zijn", het boek begint ook nog eens met een angstaanjagende metafoor: je zit in een vliegtuig, rustig aan je koffie te lurken en kijkt wat verveeld naar buiten. Tot je schrik zie je een steekvlam uit de motor; je waarschuwt de stewardess die "geruststellend" zegt dat er niets aan de hand is; je wringt je tegen de zin van de crew naar de cockpit, je opent de deur en er zit helemaal niemand?!
Wat er beschreven wordt in dit boek is de gang van zaken in de bankwereld, in de city van London. Het komt op mij over als de hel van Dante; de titel dekt de lading dan ook volledig. Het is een verslag, gebaseerd op interviews van mensen uit zeer uiteenlopende disciplines van de bankwereld: een rücksichtlose, onverantwoordelijk opererende wereld van mensen die in onwaarschijnlijke onzekerheid leven v.w.b. hun baanzekerheid, daarnaast vaak onwaarschijnlijk goed betaald worden, een leven leiden van alleen maar werken, er nauwelijks of geen normaal sociaal leven naast kunnen hebben. Een apenrots waar je plotseling afgedonderd kunt worden maar ook kunt worden weggekocht tegen een nog veel hoger salaris door een concurrerende bank. Waar je gedwongen lijkt om je klant te belazeren. Het gaat vaak om transacties met publiek geld, denk aan pensioenfondsen of gewoon spaargeld van consumenten. Er worden risico's genomen die de wereldeconomie in gevaar kunnen brengen zoals in 2008. Wanneer je leest hoe we in 2008 langs de rand van de afgrond zijn gegaan dan geloof je je ogen niet.

Ik werd er onpasselijk van. Ik las het boek tijdens onze tweedaagse in Praag terwijl Roos intussen een ander ontluisterend boek aan het lezen was over "de prins", oftewel prins Bernhard, het boek "Niets was wat het leek", over de activiteiten van prins Bernhard, van de pen van Gerard Aalders, ook zo'n "verheffend" verhaal; ze slaakte ook regelmatig een kreet van afgrijzen over wat er gebeurd was in het verleden.
Zat ik vanmiddag in de bieb en las ik de krant en lees dan dat er een Duitse bankier is die 20 miljoen per jaar "verdient" en nog iets anders omtrent de financiële wereld dat me bijna deed kotsen maar dat ik gelukkig heb vergeten, o ja, dat de ABN-Amro weer naar de beurs gaat. En ik was zo blij dat we nu een genationaliseerde, dus veilige bank hadden.
Ik werd er helemaal paranoia van; in wat voor wereld leven we?

Weer naar Praag

On s favoriete restaurantje waar we alle drie de avonden
hebben gedineerd. Toppie!

Naar mijn gevoel was het zeker 20 jaar geleden dat ik in Praag was geweest. Toen vond ik het een prachtige stad met haar fraaie kerken en huizen, kastelen en theaters. De ornamenten, het glaswerk, ik was er destijds erg van onder de indruk. Wanneer ik later in Trier was, in mijn ogen een zekere afspiegeling van Praag, dan nam ik mij altijd voor om weer eens naar Praag te gaan en dat was er dan nu van gekomen. Bij Arke een "vier-daags" stadsbezoek geboekt. Was in de praktijk natuurlijk slechts 2 dagen want we vertrokken dinsdag pas eind van de middag en gingen vandaag alweer om twee uur vliegen. Maar twee dagen Praag is ook gewoon genoeg hoor; in 1 dag kun je het ook al zien.
Het was woensdag verschrikkelijk koud; Roos had dat gelukkig al op weeronline gezien en had op station Rotterdam CS nog snel een trui gekocht; ze had toch nog een gele trui nodig, dus dat kwam niet zo slecht uit. Die trui was hard nodig; het was koud maar wel droog en de stad was nog steeds prachtig maar het mooie deel, de oude binnenstad is piepklein. Voor  we het wisten hadden we alles al twee of drie keer gezien. Om de kou wat draaglijk te maken gingen we natuurlijk lekker ergens binnen koffie drinken en hebben we ook maar uitgebreid geluncht.

De bekende klok van Praag

Aan het eind van de middag brachten we een bezoekje aan het "gouden straatje", een openlucht museum met huisjes en inrichting uit de tijd van de middeleeuwen. Dat was wel heel fraai. Om weer wat op te warmen in het café van het museum een heerlijk glas wijn gedronken en toen terug gewandeld naar ons (uitstekend!) hotel.
Terug op de hotelkamer hebben we wat gelezen waarbij ik uiteraard vrijwel direct in slaap viel.
'sAvonds weer gegeten in het restaurantje aan de overkant van het hotel; was ons uitstekend bevallen en men serveerde daar onvervalste tsjechische kost; smaakte ons uitstekend.
De tweede dag zijn we via een andere route weer de binnenstad in gegaan. Het was gelukkig niet zo koud, maar echt aangenaam was het ook niet. Op het grote plein stond een dixielandbandje te spelen; echt de muziek waar mijn oude vader zo gek op was, maar ik ook! Ik kon er haast niet stil bij blijven staan en had best even met Roos willen gaan dansen; zalige muziek. We hebben de band goed beloond. Op naar het museum dat tot onze verbazing gesloten was.

Middeleeuwse werkplaats in het gouden straatje

Toen maar weer terug de stad in; lekker broodje braadworst voor mij; die platte boerenkost is zo aan mij besteed. Roos wist ons aan de hand van het kaartje door heel leuke, stille buurtjes van Praag te loodsen waarbij we eindigden in een gezellig tentje waar we wat gingen drinken en Roos een kop soep nam. Het stel allemaal niet zo veel voor, maar we hebben het zo naar ons zin, zo gezellig.
Weer terug in het gewoel  zag ik een parallel van de massa toeristen hier en in de badplaatsjes op de Canarias: men verveelt zich een ongeluk en loopt maar langs die winkeltjes waar men niets koopt. De leuke buurten laat men links liggen; iedereen loopt door het obligate centrum, dat overigens wat Praag betreft prachtig is, maar zelfs nu in maart al erg druk met toeristen. In de zomer moet het hier afgrijselijk druk zijn.
We wachten maar weer 20 jaar voordat we weer naar Praag gaan.

De dixielandband in Praag. Ontzettend leuke muziek

Roos in het gouden straatje

Een specifiek Praagse zoete versnapering. Een Praagse meneer
sprak me erop aan dat hij het zo leuk vond dat ik die als
toerist ook wilde proberen. 

Op zoek naar een postbus

Achter station Rotterdam CS vonden we uiteindelijk een postbus

De vertrouwde rode postbus verdwijnt steeds meer in onze e-mail maatschappij; geen wonder, want wanneer stuur je als particulier nou nog een brief of een ansichtkaart; dat wordt toch steeds minder?
Maar ieder jaar, nou misschien niet ieder jaar, maar toch wel vaak op 13 maart stuur ik een ansichtkaart met daarop de welgemeende felicitaties aan Coby dB, mijn eerste analiste waarvan ik een belangrijk deel van mijn vak heb geleerd destijds begin zeventiger jaren aan de VU. Dus ook dit jaar. Ik had een mooie kaart uitgezocht met een foto van een roofvogel in volle vlucht en met achterop de welgemeende gelukwensen. Maar we moesten op weg naar het vliegveld vanwege ons bezoekje aan Praag. Ik had nog wel even langs het Dr Letteplein gewild want daar staat een PTT postbus. Maar Roos was van mening dat we er onderweg ongetwijfeld eentje tegen zouden komen; dan is het slechts een kwestie van eraan denken. Maar op station Bilthoven was er geen; op station Utrecht was er geen, maar ik stond erop dat we bij station Rotterdam moesten slagen. Maar ook hier op dit megastation was er geen, ook niet op het busstation; in een Bruna winkel vroegen we of we daar een brief konden posten. Kon niet, maar daar wist men wel waar een postbus was. Na enig zoekwerk vonden we hem inderdaad. We hebben er maar een foto van gemaakt.

Voormalig vliegveld Zestienhoven

Rustig op je vlucht wachten

Gisteravond zijn we naar Praag vertrokken via Rotterdam-the Hague Airport, het voormalige vliegveld Zestienhoven. Niet zo makkelijk te bereiken als Schiphol of Eindhoven, maar een stuk prettiger vonden wij. Het was er ontzettend rustig, geen voortdurend gewaarschuw dat je op je bagage moest letten of dat bekakte stemgeluid van een omroepster die in verschillende talen het vertrek van een vliegtuig aankondigt, nee, rustig en eigenlijk gewoon vredig. Er gebeurde ook niet veel; slechts enkele vluchten vonden plaats terwijl wij zaten te wachten op Transavia. Bij het inchecken ook geen rij; we werden direct geholpen; kennelijk waren we vrijwel de eersten en zaten we op rij 2.
Wat Roos ook opviel waren de advertenties die in de lounge werden getoond; het ging allemaal om technische bedrijven, vooral op industrie en de zeevaart gericht. Zestienhoven is natuurlijk vooral een vliegveld voor zakenlui, dat zal ook wel de reden zijn waarom het er zo rustig is.

Wa's da naou?

Magie voor mijn gevoel

Ik kan me nu voorstellen wat de papoea's voelden toen ze geconfronteerd werden met technische ontwikkelingen die ze niet begrepen, waar ze zich geen voorstelling van konden maken, zoals een watervliegtuig of een aansteker.
Afgelopen vrijdag demonstreerde mijn kleindochter, twee jaar oud mij een speelgoedje waar ze op tekende, waar ze op stempelde, waarbij kleur ontstond op een plastic ondergrond, maar die direct verdween als ze met een hendeltje heen en weer ging. Met m'n nagel kreeg ik er geen kleur op, maar met de bijgevoegde tekenstift lukte dat wel, en met de bijbehorende stempels.
Mijn schoonzoon hielp mij uit de droom: "het zijn magnetische ringetjes met kleur die gericht worden door de magnetische stempel of de magnetische stift". "O", wist ik slechts uit te brengen. De technologie schrijdt voort in het kinderspeelgoed; chips zorgen voor pratend speelgoed, batterijen komen er vaak aan te pas. Maar dit fenomeen was toch echt nieuw voor me.

Wat een gekrakeel gaf dat

NL kende tot dusver slechts en tweetal kerncentrales: Dodewaard en Borssele, beide gevestigd in zeer dunbevolkte delen van het land. Eerlijk gezegd heeft het lang geduurd voordat ik zelfs maar een idee had waar deze plaatsen liggen. Bij een bridgeweekend in Wageningen in hotel Nol in 't Bos was ik voor het eerst in Dodewaard, dat wil zeggen bij het station Hemmen-Dodewaard, gelegen aan het oude Betuwlijntje.
Het transporteren van de uitgewerkte brandstofstaven ging destijds via dit spoortje; ik herinner me nog goed wat een gekrakeel dat gaf; lieden ketenden zich vast aan het hek van de atoomcentrale om te voorkomen dat het transport plaats zou gaan vinden. Vind die maatschappelijke betrokkenheid nog maar eens in deze tijd.
En toen we daar onlangs weer waren moest en zou ik van Roos een fotootje maken van het stationsgebouw met opschrift, overigens niet vanwege de atoomcentrale maar gewoon omdat het zo'n schattig gebouwtje is.
Aangezien we op de wandeling geen enkel bankje meer tegen kwamen hadden we besloten om juist op het perron van dit stationnetje te gaan lunchen; ik vind het namelijk erg belangrijk dat je je eten met aandacht verorbert en daarbij bij voorkeur even gaat zitten. Nu nog een keer de trein nemen naar Dodewaard centraal.

Dat leerden we op school

Roos op de zomerdijk van de Nederrijn

Vorige week liepen Roos en ik door de Betuwe, van Rhenen, over de brug, over de rivierdijk en door naar station Zetten-Andelst. Daarbij passeerden we nadat we bij het voormalig veerhuis koffie hadden gedronken een ouderwetse zomerdijk; had ik nooit eerder gezien. Ik weet niet of het waar is, maar ik heb bij mijn weten slechts van die hoge dijken langs rivieren gezien terwijl er dan wel een stuk weiland tussen die dijk en de rivier lag, de uiterwaarde.
Maar wij leerden op de lagere school zeer nauwkeurig hoe de verdediging bij een rivier in elkaar stak; eerst de bedding waarin de rivier liep wanneer het water niet te hoog was, dus vooral in de zomertijd met als eerste verdediging een wat lager dijkje, de zomerdijk en kribben in de rivier om in het midden de stroomsnelheid optimaal te laten zijn. Dan een stuk met weiland, de uiterwaarde die 'swinters onder water komt te staan omdat het peil van de rivier dan stijgt, met als belangrijkste verdediging de hoge, stevig uitgevoerde winterdijk. Na de winter blijft er een laagje vruchtbaar slib achter (althans dat was nog het geval in de jaren vijftig toen ik op de lagere school zat, later was het slib zwaar vervuild door industrie en afvalwater uit de riolen stroomopwaarts).
Maar zo'n zomerdijk had ik nog nooit gezien en daarom vond ik het des te fraaier om er een foto van te maken voor dit bloggie.

Een boottocht in Waddinxveen?!

Ik dank julie allen voor deze fantastische dag

Het zou een gedenkwaardige dag worden, maar daarvan was ik mij bij aanvang niet bewust. Roos had een afspraak met kennissen gemaakt ergens op de Veluwe; de precieze plaats wist ik niet meer, maar we moesten over Amersfoort en Barneveld wist ik nog van een vorige keer. Maar, aldus Roos was er geduvel met de trein en daarom moesten we over Utrecht: "dan gaan we zeker via Ede Wageningen", opperde ik, hetgeen Roos beaamde. Maar eenmaal op Utrecht CS aangeland kwam de aap uit de mouw: "we gaan helemaal niet naar onze vrienden, maar het wordt een verrassing". Ik was wat beduusd, wat had dat nou te betekenen. We gingen met de trein naar den Haag, maar in Gouda stapten we uit, want we moesten naar perron 11 volgens Roos. Daar vertrekt de trein naar Alphen: "dan hadden we beter de trein naar Leiden kunnen nemen, want die stopt in Alphen", gaf ik nog een wijze les, "wat gaan we in hemelsnaam in Alphen doen?" Roos: "er zijn nog stations voor Alphen". Ja inderdaad, van die spannende plaatsen als Boskoop, waar ik vorige week nog met Huib was en natuurlijk Waddinxveen: "we gaan toch geen boottocht maken, daar ben ik niet op gekleed hoor", sprak ik angstig. Wie gaat er nou naar Waddinxveen of station Waddinxveen Noord? Een nieuwe aap kwam uit de mouw: "we gaan helemaal niet verder met de trein, we moeten in Gouda zijn". Murw geworden liet ik mij gewillig door Gouda voeren: "straks komen we Joke en Pieter nog tegen, wat moeten die wel denken"; we liepen langs de markt en ik keek rond of ik Pieter en Joke zag, we liepen naar de molen: "toch geen cursus brood bakken" zei of dacht ik. Dat was het gelukkig niet; ik snapte er inmiddels niets meer van want we waren in een achteraf plek gearriveerd waar ik wel eens door het park van Gouda had gewandeld. We daalden een trapje af langs een venster waar ik naar binnen keek en daar stonden bordjes op tafel met kloddertjes verf erop, precies zoals ik die afgelopen donderdag bij Joke ..... dacht ik nog ... en wie stonden daar? eerst zag ik Pieter en meteen daarop Hugo, Joke, Esther. Peter en zelfs Arja met haar hoog zwangere buik. Ik was stomverbaasd en helemaal van de leg; hadden ze iets voor me georganiseerd met z'n allen, een bijeenkomst waarbij we onder leiding van een andere Peter onderricht zouden krijgen in het aquarelleren. Onderweg had ik nog geestig bedoeld aan Roos gesuggereerd of we geen cursus aquarelleren zouden gaan doen; hoe profetisch was die opmerking geweest.
Koffie, taart, broodjes en vooral gezelligheid, ik voelde me wel zo ontzettend blij dat ze dit voor me hadden gedaan. Het was vooruitlopend op mijn verjaardag, des te leuker. Arja krijgt omstreeks die tijd haar babietje en dat is niet te combineren met een familiedag.
Het was wel zo ontzettend gezellig en naar bleek had ik mijn geringe aanleg voor tekenen en schilderen gelukkig toch niet doorgegeven want de kinderen schilderden allen beter dan hun oude vader. Ook de aangewaaide kinderen zoals ik de schoonkinderen vroeger benoemde konden het prima en niet te vergeten Roos. Begeleider Peter was mild over mijn wrochtsel maar Hugo benoemde de als struik bedoelde groene vlek op de voorgrond direct als een gecamoufleerde bison, kostelijk.
Na afloop nog een fotosessie buiten (zie foto) en daarna nog bij Joke en Pieter thuis een stuk quiche van Hugo en soep van Joke genuttigd en daarna ging weer ieder zijns weegs. Het is, terwijl ik dit schrijf twee dagen later en ik zit er nog van na te genieten, ook merkte ik dat het me veel heeft gedaan toen ik het verhaal vertelde; ik raakte er helemaal van geëmotioneerd. Dankjewel kids en Roos; knap van jullie dat je er niets van hebt laten merken terwijl ik zo kort daarvoor bij jullie was. Het was voor mij een volkomen verrassing; erg leuk!

Een verrekijker voor Gijs

Begin van een leuke hobby?

Alweer vroeg op pad vandaag. Dochter Arja was een avond uit geweest met haar moeder en bleef daar slapen. Ze had mij gevraagd of ik op kleindochter Evi wilde passen. En natuurlijk wilde ik dat best. Zou een hele krachtproef worden in m'n eentje want Roos was verhinderd hoewel ze graag mee zou zijn gegaan; best gezellig zo'n dagje met de kleine meid.
Om kwart voor acht was ik al present en meldde ik mij bij Walter die Gijs naar school moest brengen en natuurlijk zelf moest werken. Ik had voor Gijs een Nikon verrekijker gekocht want hij wilde er graag eentje. "Jong geleerd, oud gedaan", dacht ik. Wellicht het begin van een leuke hobby: vogels kijken. Inmiddels weet ik zelf hoe leuk dat is en hoe jonger je begint hoe leuker!
Nog even "damespaard" voordat hij naar school ging en toen begon de oppas. Eerst boekjes kijken; voorlezen is er nauwelijks bij. Ik had een boekje voor haar meegenomen over egeltjes en daar kon ze wel wat aandacht voor opbrengen. Roos had een plastic roze geschenkje, een soort pennenbakje voor haar meegegeven (Evi is gek op roze) en daar haalde ze vakkundig de twee plakkertjes af. Had ik ook al tevergeefs geprobeerd, maar zij kreeg het zo voor elkaar met die kleine garnalevingertjes. Daarna speelde ze wat met het speelgoed. Arja belde hoe het allemaal ging; ze had lekker uit kunnen slapen. Daarna in de tuin spelen en toen naar bedje. In die tussentijd maakte ik het me gemakkelijk op de bank en heb wat bij liggen tukken met het alarm van m'n telefoon aan voor de zekerheid.

Slapend met z'n verrekijker. Lief hè

Toen ik haar uit bed haalde rook ik het al en moest ik een meer dan 25 jaar niet meer vertoond huzarenstukje klaren, maar met voortreffelijk resultaat kon ik dochterlief trots melden. De routine zit er nog een beetje in merkte ik, maar ze was met haar twee jaartjes ook wel heel gezeglijk hoor.
Het was gezellig en zo tegen half drie vertrok ik weer tevreden naar huis. Nog even naar de markt vis en oesters kopen en toen naar de flat.
En nu kreeg ik net een leuke foto van Arja van Gijs met de verrekijker. Toen hij uit school kwam had hij er direct naar gevraagd. Doet me veel genoegen!
En zojuist kreeg ik nog een nagekomen berichtje dat hij met verrekijker en al in bed ligt. Een passend kado, doet m'n opa-hart goed.

Zetten-Andelst, ooit van gehoord?

Roos had per internet iets besteld en vertelde me doodleuk dat ze het kon ophalen in Andelst; nooit van gehoord zelfs en het bleek ook nog een station te bezitten, station Zetten-Andelst. "Zeker dat lijntje in de Betuwe", merkte ik op en dat was inderdaad het geval. Je kon er zelfs komen via een NS wandeling vanuit Rhenen. En aangezien het prachtig weer zou worden vandaag waren we alweer vroeg op pad. Ik voelde nog wel de Pilates van gisteravond in de benen. Hoe Debbie het voor elkaar krijgt weet ik niet maar die toch wel erg gespierde onderdanen van mij krijgen er elke keer flink van langs met al die rek en strek oefeningen bij Pilates; voelt moe aan bij het wandelen.
Het zou een afwisselende wandeling worden die o.a. voerde over de rivierdijk van de Nederrijn, door de boomgaarden van de Betuwe, maar ook langs een bijzonder gezellig en intiem voormalig ponthuis dat stamde uit de tijd vlak na de tachtigjarige oorlog.
Via de plaats Zetten met nog de restanten van een oud kasteel en een fraaie kasteeltuin, inmiddels tot park verheven, liepen we naar het stationnetje. Met de trein naar Tiel en overgestapt op de NS trein naar Utrecht en toen door naar Gouda waar ik nog met dochter Joke en haar partner heb gedineerd.
Na thuiskomst nog het brood gekneed en te rijzen gezet. Om 4.00 uur in de nacht werd ik wakker en heb ik het brood in de oven gezet. Om 5 uur stond ik op want ik zou oppassen op kleindochter Evi en moest al vroeg present zijn; voelde me behoorlijk brak van alles bij elkaar.

Opera luisteren via Youtube

Sinds ik vorige week Maartje Rammelo zo prachtig aria's uit opera's heb horen zingen ben ik helemaal "in de opera". Eerlijk gezegd had ik het nooit zo op opera's, uitzonderingen daargelaten zoals Medee van Opera2day die we mochten horen in Alkmaar, Maar bij de verschillende opera's die ik bijwoonde in de Stopera viel ik strijk en zet in slaap en vond ik het geheel niet alleen onbegrijpelijk maar ook langdradig; er kwam geen eind aan vond ik.
En nu heb ik afgelopen dagen meerdere opera's bekeken en beluisterd via Youtube op m'n groompie met z'n kleine beeldscherm en voortreffelijk geluid via de koptelefoon. Zojuist La Traviata van Verdi afgeluisterd. Het voordeel van kijken via de PC is ook dat je het verhaal erbij kunt lezen. Die zangpartijen duren ontzettend lang en dan kun je tussendoor rustig even kijken wat nou eigenlijk het verbindend verhaal in die opera is; snap je het beter ook al versta je geen woord van het Italiaans, en komt het veel beter binnen. Zelfs het schrijven van Bloggies kun je combineren met kijken naar de opera; terwijl je naar de schitterende aria's luistert kun je rustig schrijven en af en toe weer even het beeld aanklicken; voor de "echte operaliefhebbers" natuurlijk een gruwel, maar op deze manier neem ik de muziek heerlijk tot mij. En zo heb ik inmiddels La Bohème, La Traviata, die Zauberflöte, the rape of Lucretia en Platee bekeken en zo zullen er nog veel meer gaan volgen. Opmerkelijk dat ik de tenor Rolando Villazón al in twee van deze opera's tegenkwam terwijl ik nog nooit van hem had gehoord. Zegt nogal wat over mijn gebrek aan kennis omtrent de opera vrees ik. Wel herkende ik Thomas Hampson die ik vooral ken vanwege zijn weergaloze uitvoeringen van de liederen van Mahler. Wat verrijkt muziek mijn leven toch!

Boerenkaas en gymnasia

Degenen die mijn Blogs regelmatig lezen weten dat ik nogal gecharmeerd ben van ambachtelijk bereide, "zeg maar" ouderwets gemaakte voedingswaren; dit niet omdat ik zo conservatief ben - iets dat ik niet graag zou ontkennen - maar vooral vanwege de kwaliteit en de smaak van dit soort producten. Dat was ook, inmiddels decennia geleden de prikkel die mijn interesse in Slowfood trok; Petrini realiseerde zich enkele decennia geleden dat met het verdwijnen van de kleinschaligheid in de voedselvoorziening en bereiding veel ambachtelijke producten en smaken dreigeden te verdwijnen.
Boerenkaas is zo'n product; gekenmerkt door de bereiding vanuit ongepasteuriseerde, "rauwe" melk, afkomstig van koeienrassen die vanouds door kaasmakende boeren werden gehouden zoals de MRIJ, de blaarkoppen en nog enkele andere, vaak lokale rassen. De rauwe melk bevat i.t.t. gepasteuriseerde melk biologisch actieve onderdelen als de melkzuurbacteriën en enzymen; bij het rijpingsproces van de kaas spelen deze elementen in de smaakvorming een cruciale rol; de smaak, het mondgevoel en daarmee de kwaliteit wordt hierdoor bepaald. Deze bereidingswijze, dus uitgaande van rauwe melk past slechts bij kleinschaligheid en niet bij grootschaligheid zoals de afgelopen decennia in toenemende mate de ontwikkeling van de voedselbereiding, tevens de veeteelt en de zuivelbereiding bepaalt. Fabrieksmatige bereiding van kaas kan slechts indien pasteurisatie van de melk plaatsvindt; dat dit ten koste van de kwaliteit gaat is evident maar wordt heftig ontkend, u begrijpt wel waarom; de economische factoren, de pecunia. En nu begint het omgekeerde; de kleinschalige bereiding wordt in een kwaad daglicht geplaatst en dreigt zelfs te worden verboden?!
Wat heeft dit te maken met de gymnasia zoals de titel van dit Blog suggereert? Welnu, inhoudelijk niets, maar wel de trend die ook in het middelbaar onderwijs is ingezet. De categorale gymnasia zijn zo langzamerhand nog de enige onderwijsvorm die garant staat voor kwaliteit; sinds de trend is ingezet dat iedereen een theoretische opleiding moet gaan genieten is, om dit doel te bereiken het nivo danig gezakt; de categorale gymnasia zijn kennelijk de enige die door toelatingseisen aan de leerlingen hun onderwijsnivo hebben hoog hebben weten te houden. En nu las ik onlangs dat deze laatste rotsen van onderwijskwaliteit wettelijk gedwongen worden om leerlingen toe te laten die door andere instituten, lees het LO daartoe van voldoende kwaliteit zijn bevonden, kortom dat de gymnasia zelf de zeggenschap verliezen. Ziet u de overeenkomst met de boerenkaas; de grootschaligheid is de vijand van kwaliteit!





83,4
15 km