Vallessen

Kinderen moeten tegenwoordig op school wel erg veel leren, maar dat vallen daar ooit bij zou horen had ik niet kunnen bedenken. Vandaag zag ik in een krantenkop dat bij gebrek aan buiten spelen de kinderen niet meer kunnen vallen, althans dat ze daarbij behoorlijk risico lopen op ernstig letsel, mede omdat hun botten zwakker zijn, eveneens door het gebrek aan beweging. Eerlijk gezegd beschouw ik dit toch grotendeels als komkommernieuws; er is niets beters te melden. Anderzijds is het natuurlijk wel een feit dat kinderen veel dikker worden, maar vooral ook hun heel jonge jaren slijten in buggies, voor de TV en vastgesjord achterin auto's. Daar leer je niet van hoe je met de echte wereld moet omgaan, hoe je je moet bewegen en dus ook hoe je moet vallen.
Wat een verschil met mijn kinderen die de beschikking hadden over een grote tuin. Mijn jongste dochter was net zo'n klimgeit en klom soms gevaarlijk hoog in een boom. Eén keer weet ik nog wel dat ze er door haar moeder uitgepraat moest worden. En ook dat ze een keer van enige hoogte echt naar beneden donderde. Nooit ernstig letsel, wel geschaafde knieën.
Zelf heb ik als jongen van een jaar of dertien valtechniek geleerd met judoles. Judo is een sport waarin vallen belangrijk is. Dat is me toch een paar keer heel goed te pas gekomen. Op de middelbare school, na zwemles kwamen we met een hele horde jongens met forse snelheid op de fiets en ging er iets mis waardoor iemand viel en iedereen over hem heen viel. Ik sprong met een judosprong over het stuur van m'n fiets, maakte een rol over een schouder en stond direct weer; niets aan de hand. Dat was echt het onbedoelde resultaat van m'n judolessen. Misschien zou dat een idee zijn voor die jonge kinderen: laat hen judolessen nemen. Dat hoeft de school toch niet te doen?!

De kastanjes vallen weer

Op het moment dat de kastanjes vallen overvalt mij altijd een gevoel van "weer een jaar verder". Dat is begonnen in 2003, het stervensjaar van mijn geliefde vader. Half augustus van dat jaar bleek dat hij ongeneeslijk ziek was en vanaf dat moment tot twee maanden later, het moment van zijn sterven, eind oktober is hij niet uit mijn gedachten geweest; we hebben heel veel gepraat en daarmee uitvoerig afscheid kunnen nemen. Dan grift zo'n tijdsmoment als de komst van de herfst met zijn vallende kastanjes, eikels en het verkleuren van de bladeren zich krachtig in je geheugen of beter gezegd, in je merg.

De antieken schreven al dat de generaties zijn als de bladeren aan de bomen; zij komen en gaan en dat realiseer je heel sterk op het moment dat er een generatie verdwijnt. Bij de begrafenis van mijn vader heb ik dat ook gememoreerd. Toen ik geboren werd stonden er drie generaties over de rand van de wieg naar beneden te kijken: mijn toen jonge vader van 26, mijn grootvader ergens in de vijftig, iets jonger dan ik nu ben en mijn overgrootvader ergens in de zeventig. En dan ben ik nu de volgende generatie die zal gaan en komt de volgende generatie er nieuw aan; mijn jongste dochter krijgt eind dit jaar een kindje, mijn eerste kleinkind.

Dat zijn de dingen die ieder jaar om deze tijd door mijn hoofd gaan. Ook dat er inmiddels alweer 7 jaar voorbij zijn sinds 2003. De eindigheid van het leven is iets om bij stil te staan. En dat doe ik ieder jaar als de kastanjes vallen.

13e eeuw

Ooit gehoord van Westeremden? Nou, ik niet tot afgelopen week want toen gingen we naar de tentoonstelling van het werk van Henk Helmantel. In mijn slaapkamer hangt een prachtige reproductie van één van zijn stillevens. Dat is blijkbaar zijn specialisme want zoals in het Blog van Roos goed beschreven staat, was er op de tentoonstelling afgezien van een zieke muis, geen levend wezen geschilderd. Niet echt een fijnschilder zoals Jopie Huisman en andere moderne schilders, maar naar de kunst van de 17e eeuw schildert deze realist op onnavolgbare wijze. Maar dat niet alleen....

Van mijn vriend Peter C, architect, heb ik begrepen dat lelijke gebouwen niet bestaan. Wel kun je natuurlijk iets lelijk vinden. En dat overkomt mij helaas vaak met moderne gebouwen en eigenlijk nooit met oude gebouwen, althans gebouwen van de 17e eeuw of nog vroeger. Ik kan dromen door plaatsen als Brugge, de grachten van Amsterdam, Leiden, Haarlem, Middelburg. Maar gruwel van plaatsen als Lelystad of Zoetermeer.

Maar dan Westeremden. Een dorpje van niks, waar desondanks ieder uur een bus langs komt, waar een fraai dorpje staat op een oude terp, beschermd tegen de zee in oude tijden.

Aan het eind van het dorp staat een kerk uit de 13e eeuw met daarnaast de herbouwde pastorie. Helmantel heeft kennelijk net zo'n hang naar de oude schoonheid als ik; hij heeft de oude (eigenlijk nieuwe pastorie van de 18e eeuw) afgebroken en in plaats daarvan de 13e-eeuwse pastorie herbouwd. Oude kloostermoppen, klassieke raampjes, antieke kleuren, een geheel bij het gebouw passende tuin. Kortom, a thing of beauty. In dat gebouw was het museumpje gevestigd en woonde Helmantel waarschijnlijk ook. Waarom wordt dat niet meer gedaan in plaats van die fantasieloze nieuwbouw van tegenwoordig. Je maakt ons land er zoveel mooier mee.

De evolutie van een broodrecept

Al zo'n 25 jaar bak ik dagelijks zelf brood. Al veel eerder had ik het geprobeerd. Meel met gist en melk, kneden en er maar het beste van hopen. Wat er nu belangrijk was in dat proces?, hoeveel gist zou erin moeten?, hoe vaak moet je het deeg laten rijzen?, hoe heet en hoe lang afbakken?, volgens mij gokte ik het maar en het resultaat was ook niet geweldig. Alleen op heel warme zomerdagen leek het ergens op.
Echter, de laatste 25 jaar gaat het bakken me steeds beter af. Desondanks probeer ik af en toe iets te veranderen en te onderzoeken of dat de smaak al dan niet positief beïnvloedt. En natuurlijk lezen over voedselbereiding waarbij Harold McGee mijn grote Goeroe is. Niet alleen over de ontwikkeling van smaak in geconserveerde producten als kaas en ham maar ook over de bereiding van brood heeft hij veel geschreven in zijn geweldig handboek.
Zo las ik dat het veelvuldig kneden en het in fasen toevoegen van voeding, c.q. melk, meel of bloem aan het deeg de gist sterk activeert; ik had het zelf kunnen bedenken.
Van Riet Brugman heb ik ooit zuurdesem gekregen met een werkwijze hoe je die in leven kon houden en hoe je zuurdesembrood het best kunt maken. Dat week aan alle kanten af van mijn ervaringen en het effect was dan ook dat ik het proces niet goed in de vingers kreeg en ook het resultaat niet lekker vond. Dus maar weer terug naar gewoon klassiek gistbrood (500 gram volkorenmeel, 500 ml volle melk, 2 koffielepels zout, 1 zakje gedroogde gist, goed mengen, na een paar uur bij kamertemp 350 gram bloem toevoegen en kneden met de machine, nakneden met de hand en in de ingevette vorm, rijzen tot gewenste hoogte en afbakken in voorverwarmde oven, 180 graden, 50 minuten).
Dat zat me niet lekker dus toch nog maar verder experimenteren. Zo begon ik eerst met het proces van het activeren van de gist als beschreven door McGee; klein beetje volkorenmeel, klein beetje gist, beetje ongepasteuriseerde volle melk van de boerderij en roeren, iedere paar uur wat volkorenmeel èn wat melk toevoegen en roeren. Je ziet inderdaad dat de kleine hoeveelheid gist en niet te vergeten de natuurlijke melkzuurbacteriën uit de volle melk uiteindelijk voldoende is om de volle 500 gram volkorenmeel tot rijzen te brengen. Het resultaat was verbluffend, heerlijk stevig, geurig brood, gelijkend op (en volgens partner Roos nog beter dan) ouderwets Duits volkoren zuurdesembrood.
Dat is nu dus mijn recept. Je moet wel over ongepasteuriseerde melk van de zuivelboerderij kunnen beschikken!

Voedseldistributie

Voor mij is de vrijdag altijd een feestdag; dan ga ik samen met Roos naar de markt op de Planetenbaan om de wekelijkse boodschappen te doen. Eerst even naar John de Kroon, een vrolijke dertiger die zijn Amsterdamse afkomst niet verloochent. Heerlijke Opperdoezen koop ik wekelijks bij hem en als de tijd van de Opperdoes over is dan laat ik me door zijn advies leiden. En dan de Veenendaalse reform kraam; mijn volkoren meel en de ongebleekte bloem koop ik altijd bij hem, de basisingrediënten van het zelfgebakken brood. Inmiddels bak ik al zo'n 25 jaar zelf het brood. In een volgend Blog zal ik eens beschrijven hoe dat gaat. Ook verkoopt hij pectine voor de jam; probeer dat nog maar eens ergens te krijgen?!
En dan natuurlijk Gijs, de visboer uit Spakenburg; laatst vertelde hij me dat hij al 62 jaar vis schoon maakt. Dat is net zo lang als ik oud ben, dus vroeg ik verrast hoe oud hij eigenlijk was. 70 jaar, dus vanaf zijn achtste maakt hij vis schoon. Al jaren koop ik stoofaal bij hem. Eigenlijk kan het niet als lid van Slow Food, maar er zijn grenzen voor mij. Ook foie gras en kikkerbillen behoren tot mijn ingrediënten en zolang er stoofaal wordt aangeboden zal ik dat ook eten. Lekker eten vormt voor mij een belangrijke ingrediënt voor een plezierig leven.
Vorige week had ik een stuk boter voor hem meegenomen van Zuivel boerderij Boom en Bosch zo in de trant van: "dit krijg je van mij Gijs, die heerlijke paling van jou moet in de beste boter gebakken worden". Maar direct vroeg hij: "heeft ie ook kaas". Hij wees naar zijn buurman, een kaaskraam met vele soorten kaas en zei: "dat smaakt nergens meer naar". En we waren het gloeiend eens, de kaas in Nederland is helemaal niks meer en de mensen hebben het niet eens door. Dus ik nog snel een stuk kaas voor hem gehaald (ik moest toch nog zuivel halen voor mezelf) en had hem van een stuk kaas voorzien.
Vanmorgen zag ik hem weer en bestelde mijn wekelijkse kilo paling. Hij lachte van oor tot oor vanwege de kaas en de boter en ik was niet zo gek of ik heb nog even boter en kaas voor hem gehaald. We hebben nu afgesproken dat ik in het vervolg wekelijks een stuk kaas voor hem meebreng.
Kijk, dat vind ik nou distributie zoals dat binnen Slow Food vorm zou moeten krijgen. Je neemt wat van je adresjes mee naar derden die ook van een goede smaak houden. Zou Petrini dat nu bedoelen met "austere anarchism"?

Laptop weigert verder dienst

Na een jaar of zes trouwe dienst heeft mijn laptop "de geest gegeven". U ziet het, de laptop wordt door mij al als een organisme beschouwt. Maar wat ben je daar toch van afhankelijk in deze tijd. Hoe laat vertrekt de trein ook alweer precies? Ik zal Dick eens even mailen wat hij me adviseert nu te gaan doen. Zou Peter me al gemaild hebben? Allemaal zaken waar je de laptop voor gebruikt. Geheel onthand ben je natuurlijk niet want met die handige Web-mail van Google kun je overal waar een Internet verbinding is ook je mail uitlezen. Maar je ervaart het toch wel als hinderlijk als de trouwe dienaar het op heeft gegeven.
Hoe zit dat nu met de GSM? Als één van de eersten destijds had ik een draagbare telefoon. Zo groot als een half brood. Hij paste niet in de broekzak, maar handig was het wel. Nadenken over beleidszaken deed ik altijd graag al wandelend. Met die grote GSM, toen nog gewoon draagbare telefoon geheten, was je toch bereikbaar voor secretaresse, privé of anderen die je nummer kenden. Met andere stafleden die van wandelen hielden deed ik vaak "kinetisch overleg", al wandelend over onderwerpen nadenken. Bij een kopje koffie ergens in een restaurantje werden de resultaten van het overleg kort vastgelegd.
Dat werkt uiteindelijk vruchtbaarder dan tegenover elkaar aan een tafel zitten, het zogenaamde vergaderen waar menigeen grote delen van de werkdag mee zittend zit te vullen. De frisse wind om je kop en de openheid van bijvoorbeeld duinen of strand geeft ruimte voor frisse ideeën en is ook heel gezond!
Tot mijn verbazing las ik dat er heden communicatie-puristen zijn die de GSM aan de kant hebben gegooid. Wèl kan ik begrijpen dat men een apparaat wil dat alleen maar telefoneert. Ook nog internet en die merkwaardige flauwekul van "Twitter" en ook chat de hele dag door maakt je natuurlijk knettergek. Daar vullen vast al die jongeren die hun GSM vasthouden of het hun lievelings-knuffel is, hun vrije tijd mee. Ze zitten in de trein gewoon de hele tijd scheel te kijken naar dat mini-scherm met hun twee duimen voortdurend te schrijven of ze aan een roman bezig zijn. En dan die gesprekken: "hallo, waar zit jij, ik zit in de trein".
Maar daar waar ik de GSM als een ruimte scheppend apparaat heb leren kennen daar heeft de moderne manager er helaas last van; vrije tijd en werk zijn zodanig in elkaar overgevloeid dat er geen vrije tijd meer is. Destijds schiep ik er vrije tijd mee, maar dat ligt nu kennelijk anders. Jammer hoor hoe zo'n praktisch apparaat is omgevormd tot een dwingeland.

Denkende machines

In één van onze "kwaliteitskranten", de Metro of de Spits, die gratis verkrijgbaar zijn op de grotere stations en dus in grote aantallen in de treinen verspreid liggen las ik een grappig artikel terwijl ik op weg was naar Nunspeet. Het betrof intelligente machines die naar afgelegen planeten of zelfs sterrenstelsels gestuurd zouden gaan worden. Door de auteur werd gesteld dat dit onmogelijk was omdat "wij", de mensen dus, dat nooit goed zouden vinden. De gedachtegang was dat dit immoreel zou zijn tegenover deze mechanische wezens. Je hecht je daar aan als mens en zou het dus nooit over je hart kunnen verkrijgen om hen "in te laten slapen" of naar verre planetaire buitengebieden te sturen.
Grappig dat iemand langs zo verschillende lijnen over dit onderwerp kan denken dan ik zelf heb gedaan, tenzij hij het artikel als scherts heeft bedoeld, hetgeen ik niet uitsluit.
Lang geleden heb ik een Blog geschreven waarin ik de door mij verwachte verdere evolutie beschreef. Zoals de anorganische, afkoelende wereld van het sterrenstof de voorlopers van de biochemische processen heeft opgeleverd. En die op zich weer door verdere afkoeling de samenwerking die tot reproductie leidde en tot foto-synthese en tot de vorming van de eerste cellulaire organismen. Uit die monocellulaire organismen weer de meercelligen en uiteindelijk ook de mens. De verdere evolutie zou mijns inziens plaats vinden waar mens en techniek verder ontwikkelen waarbij de techniek uiteindelijk dominant wordt. Internet vormt nu al een soort voorloper van een zenuwstelsel van een globaal organisme.
Zo'n organisme zal uiteindelijk leiden tot onderzoek van de planetaire ruimte; in tegenstelling tot de mens zijn niet-biologische intelligente organismen niet afhankelijk van voedselvoorziening. Daar waar een biologisch organisme louter in stand blijft door voedsel, kan een mechanisch organisme langdurig in "winterslaap" zonder dat het in functionaliteit vermindert.
Ik ben het dus volstrekt oneens met de auteur van bovengenoemd artikeltje; hij gaat er overigens van uit dat wij mensen altijd de baas zullen blijven van de mechanisch/elektronische organismen, hetgeen ik sterk betwijfel.

De smaak van kaas

Aubrac, een gebied waar ik vroeger wel heb gewandeld; zwaar terrein, winderig met groen begroeide heuvels en hier en daar veeteelt. Carlo Petrini hoorde het verhaal hoe daar in de 60-er jaren van de 20e eeuw de streek leegliep. De plaatselijke Laguiole kaas was één van de vele kazen van Frankrijk; de streek was bergachtig en de landbouw was een zware klus. Emigratie eiste haar tol en de weilanden werden verwaarloosd. Hoopvol schakelde men over van het streekgebonden vee, la Rouge d'Aubrac, naar het Holstein vee, zoals Petrini dat beschrijft: "de meest productieve koeien ter wereld, die daar rustig staan in hun stal, worden volgepropt met speciaal voer zodat iedere druppel melk die ze kunnen produceren er ook uitgeperst wordt." De lokale boeren die het hadden volgehouden, konden hun oren en ogen niet geloven toen ze de productie cijfers zagen van deze koeien en gingen er massaal op over. Al spoedig bleken er legio problemen aan die Holstein koeien te kleven: de koeien konden gewoon niet buiten grazen, ze moeten altijd op stal staan en ze kunnen zeker niet op bergachtig terrein gehouden worden. Verder is hun melk anders van samenstelling. Het is wel veel melk, maar er zit niet het juiste vet en eiwit in (en is aanzienlijk minder smakelijk aldus CP) zodat je er geen lekkere kaas van kunt maken. Kortom, met de traditionele koeien was ook de traditionele kaas verdwenen. Dit verhaal loopt gelukkig goed af doordat een aantal initiatiefnemers de restanten van het traditionele vee weer tot grote kuddes heeft kunnen fokken. De Laguiole kaas staat weer op het menu!

Maar hoe zit het in ons eigen land. Ik weet dat de traditionele koeien in NL voor het grootste deel verdwenen zijn. De vanouds bekende kaaskoeien als de MRIJ (Maas Rijn IJssel vee) komen in aanmerking om door de Stichting Zeldzame Huisdierrassen op de lijst van zeldzame huisdierrassen te komen. Wat vindt u van de smaak van onze boerenkaas?

Der Kaiser

Zondag was er een culinaire manifestatie op het terrein van Huize Doorn. De afgelopen jaren hebben mijn vriend Peter C en ik een aantal bezoeken gebracht aan de slagvelden van WO I en zijn daar telkens diep getroffen vandaan gekomen. De gedachte dat daar op velden, waar nu mais groeit of waar koeien onnozel liggen te herkauwen, een kleine honderd jaar geleden jonge mannen met duizenden tegelijk lagen te creperen en dat op commando van een stel zelf-ingenomen commandanten, presidenten, koningen en drie keizers. De Duitse keizer heeft de laatste decennia van zijn rumoerig leven gesleten in huize Doorn. Vaak krijgt hij de schuld van het begin van WO I, hoewel er heden sprake is van een kentering. Vaak is het toch zo dat de verliezer de schuld krijgt en dat de overwinnaar, in dit geval toch eigenlijk alleen de VS die met het conflict niets uitstaande had, gelijk krijgt.

Maar vandaag was het toch vooral feest in Huize Doorn, maar wie liep daar rond?, een copie van de Duitse keizer met zijn eega. Leuk om deze historisch verklede acteurs hier in deze omgeving te zien. Maar onwillekeurig moet ik toch steeds denken aan al die levens, al die jonge mannen die hebben gecrepeerd op bevel van een stel malloten.

Vlees halen

Vorig weekend was er een grote manifestatie van Staatsbosbeheer op de Strabrechtse Heide. Roos en ik hebben daar gevrijwilligd. Onze taak was het rondbrengen van koffie en thee. Er waren allerlei interessante exposanten, waaronder imkers, kaasmakers, en natuurlijk natuurorganisaties als IVN. Ook maakte ik kennis met Nic van Gerwen, veehouder in Heeze. Hij stond er met drie stuks van zijn schitterende Limousins. Natuurlijk raakten we aan de praat over veehouderij. In zo'n geval vind ik het ook leuk om het product aan te schaffen en het toeval wilde dat ze deze week een slachting hadden en dat ik donderdag vlees kon komen halen. Dus voor de zoveelste keer en dan nu met fiets en fietstassen naar Heeze. Met de fiets rondgereden en kunnen constateren dat Heeze in een bijzonder fraaie omgeving ligt; niet alleen de Strabrechtse heide maar ook het gebied aan de andere kant van het spoor is schitterend. En toen naar de boerderij, want vanaf 18.00 uur was het vlees beschikbaar. We raakten aan de praat over de wijze van stallen van de koeien, de drijfmest en het bodemleven. Nic was het volstrekt met me eens dat de geïnjecteerde drijfmest slecht is voor het bodemleven. Hij was hierover ook in gesprek met een collega-boer die hem hier op attent had gemaakt. Een potstal is veel beter dan zo'n stinkstal met drijfmest. Maar ja wat moet je als geïnvesteerd hebt in zo'n "moderne" stal.
Ik vind het vreselijk om te moeten constateren dat de boeren al hun praktische kennis, opgedaan in de loop van eeuwen te grabbel gooien voor een gril van de wetenschappers. Die stinkstallen zijn vast bedacht door "Wageningen", net als de agroparken die ons nog boven het hoofd hangen.

Geen fototoestel

Roos en ik gaan traditie getrouw op de heetste dag van het jaar naar het Hulshorster Zand, een schitterend heidegebied met een grote zanverstuiving en een indrukwekkende natuur. Het was dit jaar op de heetste dag zo heet dat we geen zin hadden om te reizen en het was er dus niet van gekomen. Het zou vandaag mooi weer worden, dus gaan met die banaan. Een handdoek mee om op te zonnen en ik dacht nog of ik het fototoestel mee zou nemen: "ach waarom eigenlijk" dacht ik stom genoeg.
Want .....  het leek wel of de natuur en vooral de insecten ervoor waren gaan zitten. Roos zag al snel het uitgegraven holletje van een mierenleeuw. De afdruk van z'n vangkaken kon je zien als afdruk in het zand. Waarschijnlijk was hij naar binnen getrokken vanwege ons gestamp. Roos had afgelopen zondag op de Strabrechtse Heidedag over dit dier gehoord. O.a. dat het de leeggezogen prooien, vooral mieren, met zijn sterke kaken weggooit. En inderdaad lag er zo'n 7 cm vanaf het gaatje een dode mier.
En even verderop een hoop verse poep. Van heinde en ver kwamen de mestkevers aangelopen en aangevlogen. Imposant om te zien met wat een precisie de poep uit elkaar werd getrokken en een stukje in een gaatje in de grond werd gedeponeerd. Toen we een paar uur later opnieuw gingen kijken was de hoop tot de helft afgenomen en was er nog volop activiteit. Het waren verschillende soorten waaronder overigens niet de driedoornige die door Heimans en Thijsse wordt beschreven.
En twee nesten van met elkaar vechtende zwarte zaadmieren. Ooit heb ik daarover een stuk geschreven voor het blad van de Mierenwerkgroep van de Nederlandse Entomologsiche Vereniging. Dat stuk heb ik ook geplaatst in de Wikipedia, waar het grappig genoeg door velen onder handen is genomen. Uit het boek van Wilson en Holldöbler had ik overgenomen dat deze soort zo ongehoord onderling kan vechten, maar het was bijzonder imposant om het in werkelijkheid te zien. Het zijn zaadeters en hebben dus grote kaken; het zijn maar kleine miertjes maar kennen een grote agressiviteit voor andere en vooral van de eigen soort.
Verder zagen we veel nestjes van graafwespen, rupsen, prachtige kevers, het hield niet op en ik verbeet me dan ook dat ik geen fototoestel bij me had.

Georgica

Vergilius, de schrijver van het schitterende Romeinse epos "Aenaeïs", over Aeneas, waarin het ontstaan van het antieke Rome, begonnen met de vlucht uit Troje, wordt beschreven, heeft aanzienlijk meer werken op zijn conto. De Georgica is van zijn hand en beschrijft het boerenleven. Onlangs werd ik door Sàndor Schiferli uitgedaagd om de Georgica te bespreken in het Slow Food Forum. Ik dacht dat ik het boekje bezat, edoch dat was de Bucolica, een boekje met herdersgedichten. De Georgica heb ik een jaar of 5 geleden wel gelezen. Echter, nu is er een vertaling voorhanden van Piet Schrijvers, niet te verwarren met de toenmalige keeper van Ajax. Alleen al de inleiding op de Georgica van zijn hand is een verheldering. Het 2000 jaar oude boek heeft natuurlijk kritieken gekend van alle tijden. Seneca, toch ook niet de eerste de beste had nogal wat kritiek. Het aardige is dat veel van deze kritiek onterecht is. Ik ben nu begonnen met het eerste boek "Over Akkers", en ben toch behoorlijk onder de indruk van de aanpak die hij beschrijft. Wanneer je bedenkt dat wij in de Lage Landen toen nog met knuppels achter het wild aan zaten en wortels opgroeven, werd in de Zuidelijke contreien volop landbouw bedreven inclusief wisselbouw, groenbemesting en irrigatie.

De vleesporties

Ooit was ik in de USA. Was niet echt mijn goesting merkte ik al snel. Eén van de dingen die me daar opvielen was de enorme portie vlees die je daar geserveerd kreeg. Een ober sneed een stuk vlees voor me af en ik dacht: "dat krijg ik nooit op", en toen kreeg ik tot mijn verbazing nog zo'n stuk. Maar ook in Duitsland vind ik de porties vlees altijd erg groot. Dat los ik altijd op door een plastic zak voor het restant te vragen en dat vindt men daar heel gewoon. Vlees weggooien vind ik echt een schande.
De bevolking van de USA heeft een belangrijk deel van haar wortels ook in Duitsland, kijk maar naar de verenglsde achternamen als Bush, Eisenhower en vele andere namen. Ik weet niet of het een apocrief verhaal is maar ik heb gehoord dat het er om gespannen heeft of Engels of Duits de voertaal zou worden. Het scheelde maar één stem. Er was iemand ziek die ongetwijfeld de uitslag naar de Duitse kant had doen omslaan. Gekke gedachte; de wereldgeschiedenis zou vast anders verlopen zijn als die stemming andersom was uitgevallen. Maar dit ter zijde. Die geweldige vraatzucht die de Amerikanen toch wel kenmerkt hangt vast samen met de eetgewoonten van de Duitse wortels.
In mijn tijd was de "Duitse bierbuik" vanzelfsprekend en bij mijn laatste bezoek heb ik er ook weer een paar mogen bewonderen. Toch zie je in Duitsland zelf niet opvallend veel dikke mensen. Ik heb de indruk dat er in D'land minder dikkerds zijn dan in NL. En van die wanstaltigheid als in de US zie je in D'land eigenlijk niet of zelden.

Johann Sebastian Bach en Anna Enquist

Het boek van Anna Enquist "Contrapunt" heb ik vrijwel in één ruk uitgelezen. Ben mijn vriend Huib dankbaar dat hij mij op deze schrijfster heeft geattendeerd. Bij de bieb had ik een exemplaar van het boek geleend, zonder CD erbij. Huib zei dat de muziek onverbrekelijk hoort bij het boek, en daar heeft hij gelijk in. Maar de Goldberg Variationen heb ik, voor zover dat in mijn vermogen lag, zelf gespeeld. De muziek regeltjes boven ieder hoofdstuk waren dan ook voldoende om de muziek weer in mijn schedel te doen klinken. Het gevolg is dat de verschillende variationen nu voortdurend rondtollen in mijn hoofd. Natuurlijk heb ik ook de uitvoeringen van Glenn Gould en van een claveciniste beluisterd, tegenwoordig allemaal zo goed bereikbaar via Youtube.
De tragiek van de hoofdpersoon, die haar dochter verliest en de tragiek van het leven van Johann Sebastian Bach, het elkaar vinden in de emotiën van de muziek, zo weergaloos vormgegeven in de Goldberg Variationen. Ook nu ik in het kader van deze blog weer naar Bach/Gould zit te luisteren word ik overvallen door de emotiën die de muziek oproept. Gek genoeg zie ik Gould ook steeds met z'n handen de muziek volgen, wanneer hij even tussendoor éénhandig moet spelen; dat doe ik ook altijd. Door Enquist heb ik deze muziek met nog meer aandacht beluisterd; ik ben haar daar dankbaar voor. Ik raad iedereen die dit Blog leest aan om het boek te lezen en daarbij de muziek van Bach heel intensief te betrekken.

Vroeger was ik al zo merkwaardig getroffen door de laatste bladzijden van de muziek; een gelijkluidende herhaling van de aria; maar die klinkt na het spelen of beluisteren van de variaties, ook al speel je er maar een beperkt aantal, volmaakt anders. Als een soort melancholiek afscheid van iets dierbaars. In het geval van Enquist en volgens haar van Johann Sebastian, als een afscheid voor eeuwig van een kind, door de dood.


Ook werd ik getroffen door de aanwezigheid van de handgeschreven muziek van de meester zelf. Op de binnenkaft voor, de eerste maten van de aria en op de binnenkaft achter, de laatste maten. Overigens was ik het niet zo met Enquist eens dat je de laatste voorslag moet weglaten, maar voor het definitief af zijn in de dood moet dat misschien ook wel. Die speelde ik altijd met nadruk heel langzaam zodat de muziek kan wegsterven. Ik moest aan het eind van het boek een traantje wegpinken.

Anna Enquist

Ik heb het boek Contrapunt van Enquist van de bieb geleend, zonder CD. Uit de recensies begrijp ik dat hierin haar muziekopleiding en het verhaal omtrent het verlies van haar dochter als Leitmotiv wordt gehanteerd. Roos kende haar achtergrond van Psycholoog met een afschuwelijk verlies van een dochter bij een verkeersongeluk. Ook de Goldberg variationen spelen een belangrijke rol in het geheel. Sinds ik het boek heb geleend is die muziek niet meer uit mijn hoofd geweest. Ik moet het nog ter hand nemen om te lezen. Begin ik vandaag mee; de virtuoze muziek kende ik al van buiten.
Maar gisteren heb ik twee boeken gelezen waaronder "De Thuiskomst" van Enquist en daar ben ik ook nog helemaal van onder de indruk. Wat een geweldige schrijfster is dat. Mijn vriend Huib wordt bedankt voor de aanbeveling. Ook de Thuiskomst staat bol van het moederverdriet. Het gaat over de echtgenote/weduwe van James Cook, de ontdekkingsreiziger. Ze verloor in het boek 6 kinderen en in werkelijkheid zelfs 7. Zelf werd ze 94 jaar oud, maar van haar kinderen stierven allen voor hun 20e levensjaar, behalve de oudste die in zijn dertiger jaren werd vermoord. 

Gaat u kamperen?

We kwamen in een restaurantje in het Oosten van het land. Aan en andere tafel zat een gezelschap dat kennelijk iets te vieren had. De grootmoeder van het gezelschap las af en toe een gedicht voor. Een zoon maakte foto's. Mijn aanbod om een foto van het hele gezelschap te maken werd dankbaar aanvaard. Een kleindochter van een jaar of twintig trok de stoute schoenen aan en vroeg ons of we verder gingen lopen en of we ook gingen kamperen met die grote rugzakken. Kennelijk geen idee dat we maar dagrugzakjes bij ons hadden. Zo'n wereldreis als wij aan het lopen waren was voor haar toch werkelijk ondenkbaar. Soms word ik er wat triest van wanneer ik merk hoe er toch over wandelen in het algemeen, en over langere afstand wandelen in het bijzonder wordt gedacht. Het wordt beschouwd als iets idioots, voor zotten of iets dergelijks. En het is zo gezond voor lichaam en geest.

Werkpaarden en werkhonden

Onlangs zagen we werkpaarden bezig met het verslepen van gekapte bomen in een bos. Goed voor de natuur omdat paarden het bos niet vernielen zoals onvermijdelijk gebeurt met de inzet van tractoren; de grond wordt niet in elkaar geperst, andere bomen worden niet of minder beschadigd. Natuurlijk zal het vaak onvermijdelijk zijn om tractoren in te zetten, maar met paarden gaat het op een bijna natuurlijke wijze.
Juist die samenwerking tussen mens en paard is zo schitterend. Slechts gestuurd door commando's weet het paard zijn bedoelde weg door het bos, tussen de bomen te vinden, kracht te zetten, op tijd te stoppen, achteruit te lopen. Een prachtige samenwerking waar je slechts met bewondering naar kunt kijken.
Het zelfde heb ik gezien toen ik met een kennis van me mee ging met de hazenjacht. De samenwerking tussen jager en hond. In volle concentratie stil staan en direct op weg gaan naar het aangeschoten wild als de jager daar het commando voor geeft. En de complexe samenwerking van herder en hond bij het beheer van een kudde. Op de Strabrechtse heide heb je herder Kees met meerdere honden die in niet aflatende werklust om de kudde heen draven en zelfs op eigen houtje weten hoe ze de schapen bij elkaar moeten houden of verder moeten drijven.
En natuurlijk niet te vergeten de schitterende samenwerking voor de film van paard Trigger en cowboy Roy Rogers . Het paard kon met zijn vaste partner Roy steigeren op commando wat natuurlijk een spectaculaire act was in cowboyfilms. Het dier is na te zijn gestorven in 1965 opgezet en in een museum tentoongesteld. Onlangs is Trigger, opgezet en wel geveild voor een bedrag van een kwart miljoen. Een afdruk van zijn hoef, gemaakt in 1948 kun je nog steeds zien.
Dat is toch een terugblik van hoe de mens zich ooit heeft kunnen ontwikkelen door de inzet van huisdieren die grotere snelheid, grotere kracht of gewoon goed voor de voedselproductie waren.
Altijd een schitterend gezicht en reden voor filosofisch gepeins.

Thomas Mann

Het lezen van boeken vermeerdert je kennis en je ontwikkeling. Het is een groot genoegen daar je hersens mee bezig te houden. Maar soms kom je zo'n juweeltje tegen waarin je iets herkent. Zo las ik in een biografisch werk over Thomas Mann een schitterend citaat van Tsjechov: Ontevredenheid met zichzelf vormt een basiselement van elk echt talent. Scherp om zoiets met enkele woorden zo duidelijk weer te geven.
Hermann Hesse kon dat ook zo mooi herinner ik mij nog van Narziss en Goldmund, net als de boeken van Jane Auel, echt zo'n boek om in weg te dromen.

Blijdorp een moderne dierentuin

Eneco, de bekende energieleverancier had onlangs een merkwaardige actie waarbij je als gebruiker een vrijkaartje kon krijgen voor diergaarde Blijdorp. En Hollands als we zijn, hup naar Rotterdam, in de rij en met duizenden anderen gratis naar de dierentuin. Ik was er lang niet geweest en had eigenlijk niet gedacht dat ik ooit nog in een dierentuin terecht zou komen. Genoeg geweest met de kids zal ik maar zeggen (net als in een zwembad).
Van mijn eigen kindertijd weet ik nog dat de dieren, met name de grotere dieren bij mij medelijden opwekten; zo'n wolf die maar dwangmatig de zelfde rondjes liep, beren die maar met hun kop stonden te zwaaien, maar ook een Nijlpaard in een smerig strontbad die z'n kont niet kon keren. Tijgers, poema's in veel te kleine hokken.
Kom daar tegenwoordig om. Daar in Blijdorp zijn grote terreinen beschikbaar voor de dieren; ijsberen, bisons met enorme uitgestrekte stukken. Voor de wolven, een groot terrein met mogelijkheden om zich te verstoppen. In een aantal grote, natuurlijk ingerichte hokken kon je de dieren helemaal niet zien. Beetje gek voor de bezoekers, maar heel goed voor de dieren.

Staal uit de hoogovens

Je ziet dat soms in het voorbijrijden met de trein, zo'n oplegwagen met van die dikke ronde staven ruw ijzer. Dat vind ik altijd zo'n machtig gezicht. Heeft als erts miljoenen jaren in de grond gezeten en is dan nu door ons menselijk vernuft gereduceerd tot metallisch ijzer en gaat dan een nieuw leven beginnen. Wat zal dat worden? Een blikje om voor eenmalig gebruik een frisdrankje te bevatten, of wordt het onderdeel van een auto, of misschien wel van een trein, of een spoorstaaf, of voor een kunstwerk?
Hoe je tegen deze menselijke activiteit aan moet kijken vind ik ook een filosofische gedachte. Naar mijn idee horen wij mensen, met al onze volstrekt van de biologie afwijkende processen er gewoon bij. Het is ook aan ons als soort om te realiseren in hoeverre onze activiteiten zodanig destructief zijn dat we matiging aanbrengen. Dat heb je gezien met die PCB's; de productie daarvan was in de kortst mogelijke tijd aan banden gelegd. Omtrent zure regen en CO2 wachten we wel af; het loopt kennelijk zo'n vaart niet, althans we trekken geen enkele consequenties uit de onomstreden waarnemingen. En waarom zouden we ook? Après nous, la déluge, zo heeft iedere generatie dat gedaan; logisch toch?

Slow Food en restaurants

Helaas ben ik niet zo'n liefhebber van wijn. Dan is het toch eigenlijk wel een klein probleem wat je moet drinken in een restaurant. Al die frisdrankjes vind ik als SF man geen succes, afgezien van het feit dat ik die ook niet echt lekker vind. Dus houd ik het meestal maar bij water. Restauranthouders vinden dat niet leuk en serveren dan om toch de verdiensten hoog te houden water in allerlei prachtige flessen en tegen een prijs waar je een jaar lang voor kunt douchen en dat zelfs in een plaats als Bilthoven waar het prima water van de heuvelrug uit de kraan komt.
Of misschien toch wat meer van wijn gaan houden, dat is toch de SF drank bij uitstek nietwaar. Lees onze SF messias Petrini er maar eens op na. Die heeft veel gedaan voor de wijnen uit Piedmont. Ook las ik dat hij wegens leverproblemen in het ziekenhuis had gelegen en toen veel thee heeft gedronken en dus geproefd. Er ging toen een wereld voor hem open. Misschien moet ik wel thee gaan drinken bij de maaltijd?! Krijg je in ieder geval geen leverproblemen van zover ik weet.

Vrij Nederland en Elsevier

Een paar weken geleden kreeg ik van mijn buurvrouw een stapeltje Elseviers ter lezing. En nu ben ik bij mijn vriend Dick thuis vanwege onze huisruil, en lees ik Vrij Nederland. Wat me nu opvalt is de tendentieuze onzin die in beide bladen staat. Het is werkelijk om het even welk blad je leest. Niet echt mijn goesting merk ik. Geef mij maar een boek!

Waar staat u?

Hoe centraal de auto altijd in 'smensens belevingswereld staat merk je uit die vraag, voor autolozen een bizarre vraag. "Nou hier", heb je de neiging te antwoorden. Dat je zonder auto ergens bent is al bizar, maar dat je helemaal geen auto bezit en dat ook helemaal niet handig zou vinden om er eentje te hebben, daarover ontmoet je steeds onbegrip. Maar de opmerking: "waar staat u", slaat wat dat betreft alles.
Voor wandelaars is het juist heel handig om niet telkens terug te moeten naar de auto; je kijkt wel waar je uit komt. Je kunt je plannen op elk gewenst moment aanpassen. Zo was dat in ieder geval afgelopen zaterdag toen Roos en ik de prachtige wandeling langs de Helle maakten. Op het bekende plekje, kennelijk ook favoriet bij anderen, ontmoetten we een vriendelijk stel uit Aachen. Hij kende de omgeving heel goed, alleen de schuilhut La Béole, kende hij niet. Hij gaf ons een goed advies en wij wilden dat gaan opvolgen, met de hier boven genoemde vraag als reactie. Leuk hoor om dan de voordelen van het OV te kunnen bezingen.
Overigens heerlijk gegeten bij Botrange en daar de bus weer genomen richting Eupen.

Misleidende reclame

Tegenwoordig zie je vaak prijsaanduiding in de zin van: "vanaf 30 euro". Dat betekent heus niet dat de laagste prijs die je kunt bedingen ook inderdaad dat laatste bedrag is. Meestal komen daar nog allerhande kosten bovenop of geldt die prijs slechts onder zeer strikte voorwaarden en voor een buitengewoon beperkt aantal. Je kunt net zo goed adverteren met: vanaf 0 euro.
Maar ook de nieuwe reclame van Fanta, natuurlijk weer zo'n ongezond frisdrankje waar je alleen maar dik van wordt. Zonder extra toegevoegde suikers en als klap op de vuurpijl: 100% Fanta smaak. Je moet er van lachen als het niet zo treurig was.

Compartimentalisatie van de lichaamsbeweging

Dan zie je weer zo'n jonge vent met een kabaal makend lullige bladblazer aan de gang. Waarom niet gewoon een bezem gepakt; dan gaat het verwijderen van het straatvuil sneller, het maakt geen kabaal, gebruikt geen energie en het is goed voor de lichaamsbeweging. De kans is groot dat de betreffende persoon voor zijn lichaamsbeweging nog naar de sportschool gaat (met de auto natuurlijk i.p.v. met de fiets?!).
Ook zo'n dikke vent met bierbuik in zo'n lullig graafmachientje om een kabelgoot te maken in de grond wekt bij mij de lachlust op. Gewoon sterke gebruinde jonge kerels met een schep zoals vroeger. Maar dat is vast door de ARBO wetgeving verboden; dus hup, naar de sportschool.
Het deed me dan ook een groot plezier toen ik laatst bij een wegrenovatie in Schoonhoven een stel jonge sterke kerels bezig zag met het leggen van trottoirs, gewoon op kracht. Je zag de spierbundels zwellen onder hun gebruinde huid.

Geen sportschool nodig!

"Zo, jullie hoeven niet naar de sportschool", merkte ik op. Een onwillig gegrom werd mijn deel. Misschien had de sportschool wel hun voorkeur boven het doen van dit zware werk dat zo goed is voor je gestel. Integreren van lichaamsbeweging in je dagelijkse bezigheden als werk en vervoer, daar zit hem de kneep. Dus fietsen en zo weinig mogelijk gemechaniseerd werk, natuurlijk wel binnen de grenzen van het mogelijke!

Over Duitsland

"Madame de Staël" vertegenwoordigt toch een naam met een wat exotisch trekje, althans voor diegenen die wel eens iets gelezen hebben. Een klank die je niet helemaal thuis kunt brengen; een intrigerende persoon. Toen ik dan ook ergens een tweedehands boek van haar op de kop kon tikken heb ik niet geaarzeld. En het was niet zomaar een boek; het is de vertaling van "De l'Allemagne", een boek waarin ze een keur van aspecten vanuit haar perspectief beschrijft van het Duitsland van haar tijd. Zij was een intellectueel in de tijd van de Franse revolutie en de Napoleontische tijd. Beide heeft zij overleefd dankzij haar bijzondere status als dochter van een minister (Necker) en echtgenote van een diplomaat (de Staël). Maar Napoleon heeft haar wel de toegang tot Parijs en later zelfs tot heel Frankrijk ontzegd. En het genoemde boek werd gecensureerd en later verboden.

Het boek is taai; het beschrijft zoveel aspecten van het Duitsland van die tijd, vooral op cultureel gebied, dat het je wat te veel dreigt te worden. Desalniettemin heb ik de beker vrijwel volledig geledigd. Het beeld dat opstijgt van het (nog onverenigd) Duitsland is toch vooral een gezellige, boertige gemeenschap met een zeer rijke cultuur. Het was natuurlijk de tijd van Goethe en Schiller. Over de muziek van die tijd heeft ze de groten van later als beethoven kennelijk over het hoofd gezien. Het hof van Weimar steekt er qua cultuur wel bovenuit.

In onze tijd zien we Duitsland vooral als een economisch sterke staat met een gruizig verleden van oorlogszucht en kwaadaardig fascisme. Maar ik wil daar toch wel iets tegenover stellen. Want wat is er in die 200 jaar eigenlijk gebeurd met dat boertige Duitsland? Wat is dat land aangedaan en wat heeft het anderen aangedaan?

Natuurlijk allereerst Napoleon. Die heeft vrijwel heel Europa onder de voet gelopen alvorens hij in Rusland vast liep en er even snel weer uit getrapt werd. Merkwaardig dat zo'n oorlogsmisdadiger in Frankrijk op het hoogste niveau wordt geëerd, toch? En dan 1870. Ook toen werd de oorlog begonnen door Frankrijk en is door een bijzonder merkwaardige veldslag uiteindelijk door Duitsland gewonnen. Frankrijk, in haar eer aangetast, heeft toen alles op alles gezet om het bezette Elzas weer terug te krijgen. Duitsland, in die tijd een jonge economie en een jonge bevolking, begon zich te ontwikkelen, een beetje te goed in de zin van Engeland. En de Engelsen hebben altijd een slimme manier van vrienden maken. Als er twee landen zijn die elkaar te lijf willen dan kiest Engeland voor de zwakste van de twee zodanig dat ze samen juist sterker zijn. En zo werd de WO I, de grootste slachting aller tijden ingezet. Daarvan dragen vele landen de schuld en niet alleen de latere verliezer, Duitsland. En daarna het stomste wat je kunt doen. Frankrijk zinde op wraak en heeft tegen de wil van de uiteindelijke overwinnaar, de VS in Duitsland volledig leeggezogen. Economisch herstel werd onmogelijk gemaakt. En dat was voedingsbodem voor het rabiate fascisme. Makkelijk hoor om onze Oosterburen overal de schuld van te geven. De gevolgen van WO I en WO II zijn verschrikkelijk geweest. Laat dat ons een les zijn en daarom heel zorgvuldig omgaan als electoraat met de verworvenheden van een verenigd Europa. Echter, of die meer had moeten behelzen dan de vechtersbazen van weleer, waag ik te betwijfelen.

Maarse & Kroon

Met de nieuwe OV-chipkaart kun je op moderne wijze overal van het OV gebruik maken; niet alleen van de bussen, maar ook van de trein. Handig of? Het lijkt wel een stuk duurder te worden voor de consument. Kon je met een strippenkaart, die je overigens ook door het hele land kon gebruiken!, op een overstappie heen en terug zonder bij te hoeven stempelen, dan moet je nu extra betalen als je voor de terugweg voor een overstap incheckt.
Ach vroeger, toen alles zo veel beter was (lol?!), had je door het land allerlei busmaatschappijen die elkaars kaartjes absoluut niet accepteerden en ook voor overstappen geen rekening met elkaar hielden. De bekendste rond Amsterdam was Maarse & Kroon. Met eigen kaartjes en strikte afspraken met bijvoorbeeld het Gemeente Vervoer Bedrijf. Je mocht beslist niet opstappen èn uitstappen in Amsterdam met de Maarse en Kroon bus. Dat veranderde met de introductie van de strippenkaart. Toen mocht je met de streekbussen ook in de steden reizen. Reuze efficiënt natuurlijk, maar ja, intussen was het streekvervoer ook zwaar gesubsidieerd vanwege de verloren concurrentie met de auto.
Grappig genoeg zie je heden weer een ontwikkeling terug, zoals altijd. Je hebt in toenemende mate kaartjes die je bij slechts 1 busmaatschappij kunt gebruiken, met name dagkaarten. Zo kent Veolia het dagkaartje voor het busverkeer in Limburg en Connexxion kent de Buzzer, het dagkaartje voor 2 personen dat je in alle bussen van Connexxion kunt gebruiken. Het lijkt toch weer een beetje op de tijd van Maarse & Kroon, die ouwe grijs/blauwe bussen uit de jaren zestig.

Het fietspad nieuwe stijl

Het fietspad was in vroeger tijden een waarborg voor rustig rijden. Alleen het lawaai en de snelheid van een bromfiets wilde je als fietser wel eens storen. Moeders met kinderen, jonge kinderen, op weg naar school, woon-werk verkeer. Maar de laatste jaren wordt het gebruik van fietspad bijna voor snelverkeer gebruikt. Racefietsen, ligfietsen, al dan niet met omhulsel vliegen je geluidloos voorbij, elektrisch gemotoriseerde invalidestoelen spoeden zich over het fietspad en soms zelfs 45 kilometer wagentjes. Het is een wonder dat dit nog goed gaat. Inmiddels is natuurlijk wel de fietsende moeder met een paar kleutertjes naast zich uit het beeld verdwenen. Dat is gewoon te gevaarlijk geworden. Deze ontwikkeling is bijzonder betreurenswaardig.

Kathleen Ferrier

Als jong kind was ik al onder de indruk van de prachtige stem van Kathleen Ferrier. Misschien speelde de tragische geschiedenis van deze bijzondere alt wel een rol. Vrij laat ontdekt, een talent waaraan nauwelijks hoefde te worden bijgeschaafd, en heel jong gestorven. Net Mozart en Schubert, maar dat wist ik toen nog niet. Zonder aarzelen herkende ik haar stem en haar muziek werd kennelijk veel uitgezonden. Ik herinner me nog dat ik bij mijn oma onder de stoel met m'n oor aan de luidspreker van de radiodistributie was gekluisterd. Later vroeg ik mij af of het niet mogelijk was om met die prachtige stem nog muziek ten gehore te brengen die ze nooit had gezongen. In mijn naïviteit dacht ik toen aan het monteren van stukjes tape van een bandrecorder. Overigens denk ik dat het nu wel mogelijk zal zijn om met muziekprogramma's een timbre aan te brengen. Maar nu acht ik zo'n ontwikkeling onwenselijk, purist als ik ben geworden v.w.b. muziek Ik vind zelfs muziek van J.S. Bach, uitgevoerd op een vleugel al anachronismen. Hoe mooi ook de Goldberg Variationen door Glenn Gould zijn uitgevoerd, je hoort gewoon dat het voor clavecimbel is geschreven. Charmant blijft altijd zijn geneurie als begeleiding bij de muziek. Maar dit terzijde.
Kathleen Ferrier vind ik nog altijd de mooiste stem hebben die ik ken en ik heb inmiddels veel verschillende stemmen gehoord. De eerder genoemde Altrapsodie van Brahms heeft zij schitterend uitgevoerd. De snik in het laatste woord is legendarisch en heb ik al eens eerder door iemand horen noemen in een column. Natuurlijk kun je horen dat het een oude opname is, zij stierf al in 1953, op 41-jarige leeftijd.
Kathleen heeft ook liederen van Mahler gezongen. De Kindertotenlieder en de Rückertliederen en ook Das Lied von der Erde. Haar wat melancholiek stemgeluid past zo goed bij deze muziek. Vooral het Rückertlied "Ich bin der Welt abhanden gekommen" is zo bijzonder. Pas onlangs heb ik bij de muziek, die ik al minstens 40 jaar ken, de tekst van Rückert gelezen en die is heel indringend. U kunt deze tekst lezen bij de uitvoering op YouTube. Deze muziek zou ik graag voor mijn begrafenis willen bewaren.

Tekst en muziek

Jarenlang heb ik zangers begeleid op de piano. Het ging om prachtige klassieke liederen van Schubert, Mozart en een enkele keer van andere componisten. Vooral Roos hamerde er altijd op dat ik meer naar de tekst moest luisteren om de muziek te kunnen begeleiden zoals het moet. Ach, ik was het daar niet zo mee eens. Die goede componisten weten in de muziek ook precies te leggen wat convenieert met de tekst. Zo weet ik nog dat ik bij het overlijden van een goede vriend de absolute behoefte had om het lied "Abendempfindung an Laura" te spelen. Meteen de avond dat ik hoorde van het overlijden en dan in de kerk op de vleugel. Ik kende de tekst niet, maar voelde dat het muziek was die je opdraagt aan een gestorven vriend. En dat was ook zo: "Schenk auch du ein Tränchen mir, und pflücke mir ein Veilchen auf mein Grab", enzovoort, een prachtige tekst inderdaad.
Maar ook andersom; bij de Altrapsodie van Brahms kon ik mijn tranen absoluut nooit bedwingen. Of het nu door de door mij zo bewonderde Alt Kathleen Ferrier wordt gezongen of door anderen, bij de strofe: "Ist auf deinem Psalter, Fater der Liebe, ein Ton seinem Ohren vernehmlich, so erquicke sein Herz"  liepen de tranen onbedwingbaar over mijn wangen. Overigens inmiddels niet meer. De tekst was niet te verstaan, maar dankzij de inspanning van Roos kwam het gedicht van Goethe boven water. Het gaat over een wanhopige, op zoek naar zingeving.
Vanuit de USA kreeg ik van mijn goede vriend, die route66 aan het rijden is Gene Pitney in het vizier. Twenty four hours from Tulsa" heet het lied en speelt in Tulsa, de plaats waar mijn vriend zich op dat moment bevond.
Drie woorden en twee klickjes en ik zit naar Gene Pitney te luisteren. Die karakteristieke stem, dat fraaie samenspel van die twee trompetten met viooltjes op de achtergrond. Zielig liedje trouwens. Plotseling zo verliefd geworden dat hij niet meer naar z'n vrouw gaat terwijl hij best nog van haar houdt. Op slechts 24 hours from Tulsa, dus vlak bij huis?!
Ken het nummer precies qua muziek ondanks al die decennia maar heb nooit enig idee gehad waar het over ging en nu luister ik naar de tekst terwijl ik dit schrijf. Wat is er toch veel mogelijk geworden in die 47 jaar.

Bruce

Van mijn privé correspondent uit de USA, die heden "route66" aan het rijden is, kreeg ik een spannende, ware gebeurtenis. Die wil ik de lezers van dit Blog niet onthouden. De tekst is dus niet van mij!

Dit comment gaat over Bruce die me terwijl ik zat uit te puffen op de galerij van het motel na mijn Phibrook museum bezoek een hand kwam geven. Een grote baseball neger met de looks van Michael Jordan en aardig. Terwijl ik vanmorgen wegreed wist ik nog steeds niet of hij nou wel of niet deugde.
Bruce was in ieder geval niet rijk, maar wel arm dus. Na de eerste handshake kwam hij een half uurtje later gezellig nog even buurten en over z'n dochter van 17 praten waarvoor hij naar Tulsa terug gekomen was. Ze moest van opleiding veranderen en daarvoor was hij over uit Miami waar hij als kok werkte. Een leuk verhaal!
Maar dan wordt hij gebeld zittend in het stoeltje in m'n kamer: Iemand vertelt hem dat zn dochter is aangereden door een dronken automobilst en dat ze in het ziekenhuis ligt. "Im on my way" en weg issie.
Ik zit wat schaapachtig te kijken en ga maar verder met m'n borrel. Dan nog geen 20 minuten later is Bruce er weer. Z'n dochter heeft haar been op 2 plaatsen gebroken en "she needs surgery", Maar daar moet in de USA cash voor betaald worden $ 1200! en ik heb maar de helft en m'n paycheck betaalt vanavond pas om 9 uur uit! "You are a complete stranger but can you help me? Please". Of ik even $ 600 wil lenen aan Bruce op basis van een credit card die hij me als onderpand wil geven.

Daar sta je dan in Tulsa. Doe je de moteldeur dicht voor de neus van Bruce en zeg je zoek een ander? Dat zou wellicht het verstandigste zijn geweest. Is dit verhaal waar en moet ik de barmhartige samaritaan in Oklahoma zijn of word ik hier kunstig getild? Wat nu. Bruce ziet er goeiig uit en het voelt niet slecht Maar toch. Dit is de USA man en daar gebeuren dingen! Ik wil dit helemaal niet natuurlijk maar wat te doen?
Ik zeg geen geld te hebben en te moet pinnen. Geen probleem de ATM is in de buurt! Ik stuur hem even weg en denk na om me te bezinnen. Een dochter die in het Hill Crest Hospital ligt die niet geopereerd kan worden omdat er $ 600 ontbreken: moet ik dan niet wat doen? Of ben ik een naïeve provinciaal? Vertelt Bruce dit verhaal elke dag aan een verre rijke vreemdeling met een dure Chevrolet Equinox renta car.?
Ik bedenk me: "Can we go to the Hill crest? I wanna see the girl?" Hij kijkt me wat verwonderd aan en aarzelt. "Yes we can go". Hij gaat z'n auto halen want hij wil niet dat ik rij met een borrel op. Weer denk ik wat doe ik eigenlijk? Stap ik in die auto? Waar brengt ie me? Ik doe het toch maar en we rijden zwijgend een stuk naar het westen. Dan slaat hij ineens af naar een parkeer plaats maar niet van het ziekenhuis. "What is this?" "'The ATM!" Ik voel nattigheid. Ik was met hem op weg naar het hospitaal en niet naar de ATM. "Sorry Bruce I wanna see the girl first and my credit card is in the hotel". Hij pruttelt wat maar we rijden verder en even later zijn we in de P garage van het Hillcrest hospital en gaan omhoog naar de 10de. "I'm gonna find a nurse."
Ik kijk uit over Tulsa en Pitney is in m'n hoofd. Iets verderop staat het Philbrook museum tussen de bomen waar ik een uurtje eerder nog was, onkundig van Bruce of van een dochter. Is dit een hoax? In ieder geval is het armoede die je vindingrijk maakt.
Bruce komt even later terug maar geen nurse en ook geen arts die geld wil? "She is already in surgery, will you wait?"
"No sir. No girl no money! Will you please take me back to the Desert Hill?" Zwijgend rijdt hij me terug en gelukkig in 1 rechte lijn naar het motel. "Sorry Bruce I need a proof that your story is true". "You don't have to apologise that you cannot help me" zijn z'n laatste woorden als hij weer weg stuift.
Ik zit wat beduusd te kijken ff later en blij dat ik weer in de relatieve veiligheid ben van m'n motelletje. Het was inmiddels 7 uur geworden en om 9 uur zou z'n paycheck uitbetalen en het kind, als het echt bestaat, wordt geopereerd. Waar gaat dit eigenlijk over?
Bruce was geen roofneger met een mes of een pistool. Maar hij was arm en ik ben rijk en hij probeerde wat.
Vanmorgen reed ik weg en z'n auto stond niet voor z'n kamer.
Gene Pitney's 24 hours woei uit m'n hoofd op weg naar Oklahoma city waar ik dit schrijf.
Maar van Bruce weet ik het nog steeds niet en ik ben het nog niet kwijt.

Paul Verhoeven als Jezusfan

Mijn buurvrouw en ik wisselen nog wel eens leesvoer uit. Zo kreeg ik een stapeltje Elseviers. In de Elsevier van mei 2010 las ik dat filmmaker Paul Verhoeven een door hem geschreven boek aan het promoten is over Jezus. Nou heb ik er een hekel aan om boeken te kopen; ik lees een boek slechts één keer tenzij het bijzonder goed is, maar dat ik me in dit geval nauwelijks voorstellen. Of ik leen het uit en vergeet aan wie, of ik moet het ergens opslaan. Dus leen ik mijn boeken altijd in de bibliotheek. Maar gloednieuwe boeken liggen daar natuurlijk niet.

Ik ben wel nieuwgierig als ik lees dat hij functioneert als een stuwmeer van kennis over Jezus, gevoed door deelname aan een jarenlange studiegroep (Jesus Seminar) met: " eminente hoogleraren godgeleerdheid, linguïstiek en bijbelgeschiedenis", aldus Elsevier.

Wie ben ik, maar gezien mijn karakter als dwarsgebakkene heb ik natuurlijk ook wel eens nagedacht over het ontstaan van de mythe rond Jezus. Allereerst heb ik me grondig verbaasd dat Flavius Josephus, die exact in de tijd van Jezus de gebeurtenissen vastlegde met geen woord rept over de persoon Jezus. Misschien een enkele zin over opstandige Christenen, maar over de wondergenezer, geen woord.

Maar hoe kan zo'n prachtig verhaal, dat de slijtage der eeuwen even goed heeft weten te trotseren als de werken van Homerus dan tot stand zijn gekomen? Ergens in de derde eeuw hebben de kerkvaders van toen besloten welke oude geschriften zouden worden opgenomen in "het boek", de bijbel. De overige boeken, waaronder een aantal andere evangeliën dan die van de vier evangelisten, werden buiten de bijbel gehouden. Op grond waarvan is niet echt van belang, maar het is leuk om te weten dat er veel, waarschijnlijk fors uiteenlopende versies van het schitterende verhaal rond geboorte, leven en lijden van Jezus bestaan. Dan denk je toch onwillekeurig of er niet een heel andere grond is dan het werkelijk hebben geleefd van deze mythische figuur. Kan het verhaal niet ontstaan zijn in diepgaande filosofische gesprekken rond het vuur in de sfeer van het Midden Oosten, geboorteplaats van meerdere religiën niet waar? En vervolgens door verschillende deelnemers aan de gedachtevorming zijn uitgewerkt en vanwege hun pracht en intentie doorgegeven en in de loop der decennia tot waar gebeurd zijn verheven. De boodschap wordt er niet minder door; de liefde voor de mensheid door de zonden op zich te nemen en daarvoor op wrede wijze te moeten sterven. Ook de klassieken behouden hun pracht en waarde; alleen zijn er rond de evangeliën zoveel aardse zaken georganiseerd, waarvan de RK kerk natuurlijk de oudste en verweven met of zelfs min of meer de voortzetting van het laat Romeinse rijk. Denk maar aan de naam Pontifex Maximus die de paus draagt, dezelfde als die van de Romeinse opperpriester.

Een gekke gedachte is dat je in de middeleeuwen voor de hier geformuleerde gedachten onmiddellijk zou worden gestraft op de meest gruwelijke manier. Wat moet dat voor oorspronkelijk denkers een afgrijselijke tijd zijn geweest!

Eigenlijk ben ik ontzettend benieuwd of in het boek van de realist Verhoeven ook dit soort gedachten worden geformuleerd. Misschien toch maar kopen?